مسئولان دولت تدبیر و امید طی دو سال فعالیت خود، بارها اعلام کرده اند که کاهش نرخ تورم یکی از دستاوردهای مهم اقتصادی آنها بود و توانسته اند طی این مدت نرخ تورم را از ۴۰ درصد به حدود ۱۵ درصد کاهش دهند اما با وجود چنین دستاوردی، کاهش نرخ تورم در زندگی روزمره مردم قابل لمس و مشاهده نیست.
گرچه این موضوع بارها مطرح شده و کارشناسان مختلف نظراتی را در این زمینه ارائه کرده اند، اما همواره مسئولان دولتی و بانک مرکزی نسبت به کاهش نرخ تورم و قابل لمس نبودن آن در زدگی مردم توضیحاتی ارائه کرده و مطرح کرده اند که کاهش نرخ تورم به معنای کاهش قیمت‌ها نیست و آهنگ رشد قیمت‌ها در بازار کند شده است و این موضوع نباید با کاهش قیمت‌ها اشتباه شود.
دو روز پیش نیز رئیس جمهور در نشستی خبری جملاتی در این زمینه مطرح و اعلام کرد که «معیار ما در زمینه گرانی و ارزانی، زندگی و جیب مردم است.»
وی در پاسخ به سئوالی مبنی بر اینکه آمار کاهش تورم دولت شما با جیب مردم همخوانی ندارد، گفت: معیار ما همان جیب مردم است، اما آماری که مراکز رسمی اعلام می‌کنند، یک مبنایی دارند و یک سبدی دارند و بر مبنای آن محاسبه می‌کنند. : وقتی می گوییم نرخ تورم کاهش یافته، بدین معناست که سرعت حرکت ماشین تورم کاهش یافته، نه اینکه این ماشین متوقف شده یا دنده عقب رفته است؛ معنای کاهش نرخ رشد تورم، ارزانی نیست. به این معنا است که وقتی ماشین اقتصاد به سمت دره حرکت می کند، حالا به سمت جاده برگشته و سرعت آن نیز کم شده است.
رئیس جمهور با بیان اینکه سیاست دولت همچنان کاهش نرخ رشد تورم است، در بخش دیگری از این سخنان تاکید کرده است که دولت دخالتی در آمارها ندارد و بانک مرکزی و مرکز آمار مستقل هستند؛ ما سفارش چیزی را نمی دهیم و آنها خودشان در چارچوب مقررات کار می کنند.
گرچه به استناد آمارهای مرکز آمار ایران و بانک مرکزی نرخ تورم روند کاهنده داشته و نزولی است، اما این سئوال مطرح است که چرا این روند در زندگی روزمره مردم و مواجه با قیمت کالاها در بازار قابل لمس نیست و مردم همچنان برای تامین مایحتاج زندگی خود با مشکلاتی مواجه هستند و با وجود کاهش نرخ تورم، قیمت کالاهای اساسی و مورد نیاز مردم بدون توجه به آن، روند افزایشی خود حتی اندک را ادامه می‌دهند و گویا بازار از روند کاهنده نرخ تورم تبعیت نمی کند.
همه چیز گران شد جز دخانیات
این سخنان رئیس جمهور در حالی مطرح می شود که نرخ کالاهای اساسی و سفره خانوار به استناد آمارهای بانک مرکزی با افزایش مواجه شده اند و قیمت برنج، گوشت قرمز، قند و شکر و چای و یا سایر اقلام مورد نیاز خانوارها از جمله لبنیات، تخم مرغ، حبوب، میوه و سبزی و غیره در یکسال اخیر روندی افزایشی داشته اند.
شاخص نرخ تورم در حالی روند کاهنده داشته است که آمارهای بانک مرکزی حاکی از آن است که در یکسال گذشته نرخ لبنیات ۴.۷ درصد، تخم مرغ ۲۵.۷ درصد، برنج ۹ درصد، حبوب ۵ درصد، میوه‌های تازه ۶۹ درصد، سبزی‌های تازه ۸.۲ درصد، گوشت قرمز ۷.۳ درصد، قند و شکر ۴.۵ درصد و چای ۸.۲ درصد رشد کرده است.
بانک مرکزی برای محاسبه شاخص تورم نرخ ۳۸۵ قلم کالا را براساس سال پایه آماری ۱۳۹۰ محاسبه می کند.
بر اساس آخرین آمارهای بانک مرکزی (فروردین ماه ۹۴) که در آن قیمت خوراکی ها و آشامیدنی ها، پوشاک، مسکن، آب، برق و گاز، بهداشت و درمان، تحصیل و غیره را محاسبه کرده است، نرخ گروه های خوراکی ها و آشامیدنی ها ۱۴.۹ درصد، پوشاک و کفش ۱۴.۸ درصد، مسکن، آب، برق و گاز و سایر و سایر سوخت ها ۱۴.۵ درصد، اثاث، لوازم و خدمات مورد استفاده در خانه ۸.۴ درصد، بهداشت و درمان ۳۳.۲ درصد(با وجود وعده ها)، حمل و نقل ۲۱.۸ درصد، ارتباطات ۱۱.۵ درصد، تفریح و امور فرهنگی ۲۴.۲ درصد، تحصیل ۱۰.۷ درصد، رستوران و هتل ۱۹.۴ درصد و کالاها و خدمات متفرقه ۱۴.۷ درصد در یکسال اخیر رشد داشته اند.
در اصل از بین ۱۲ گروهی که به عنوان گروه های اصلی بانک مرکزی برای محاسبه نرخ تورم آنها را لحاظ می کند تنها یک گروه دخانیات با کاهش قیمت در یکسال اخیر همراه شده است و باقی نرخ‌ها روندی صعودی داشته اند.
بانک مرکزی در محاسبه نرخ‌ها، قیمت نان و غلات، میوه، سبزی، گوشت، قند و شکر، خشکبار، ماهی، روغن، حبوبات، تخم مرغ، لبنیات، وضعیت مسکن شخصی و اجاره ای، کرایه ماشین، دارو، مواد طبی و درمانی، نرخ تلفن و غیره را که از ۳۱ استان کشور استخراخ شده است، لحاظ می کند.
با بررسی جزئیات قیمت‌ها مشخص می شود که قیمت نان و غلات که از مهمترین اقلام مصرفی خانورهای ایرانی محسوب می شود، در یکسال اخیر رشد ۱۲.۹ درصدی را تجربه کرده و دولت طی چندین نوبت نسبت به افزایش قیمت نان اقدام کرده است.
نرخ گوشت در یکسال اخیر ۹.۵ درصد با افزایش همراه بوده، این در حالی است که دولت همواره از ثبات نرخ ها در این بازار حکایت می‌کند. از سوی دیگر قیمت ماهی و حیوانات دریایی با افزایش ۲۰ درصدی در همین یکسال مواجه بود و لبنیات و تخم پرندگان که از مهمترین اقلام مصرفی خانوارها است، رشد ۱۷.۴ درصدی را داشته، در عین حال نرخ روغن هم در همین مدت زمان ۳۶.۷ درصد رشد کرد.
قدرت خرید مردم ۱۵ درصد کاهش یافت
در همین حال، مهدی تقوی کارشناس مسائل اقتصادی و استاد دانشگاه در این زمینه گفت: وقتی نرخ تورم از ۴۰ درصد به ۱۵ درصد کاهش می یابد، به معنای ارزان شدن قیمت‌ها نیست؛ به این معنا است که قبلا که افزایش قیمت‌ها ۴۰ درصد بود، در حال حاضر به ۱۵ درصد رسیده است.
وی افزود: یعنی مردم کالاها را در شرایط فعلی ۱۵ درصد گران تر از پارسال می خرند در حالی که قبلا ۴۰ درصد گران تر می خریدند. این در حالی است که اگر نرخ تورم منفی شود، قیمت‌ها کاهش می یابد. تورم مثبت به معنای کاهش قیمت نیست، بلکه به معنای افزایش قیمت است، تورم منفی به معنای کاهش قیمت‌ها است.
این اقتصاددان تصریح کرد: به عبارت دیگر، سرعت افزایش قیمت‌ها کاهش یافته است. اگر نرخ تورم ۴۰ درصد بود، به این معنا بود که قدرت خرید مردم ۴۰ درصد کاهش می یابد اما هم اکنون که ۱۵ درصد است، یعنی قدرت خرید مردم ۱۵ درصد کاهش یافته است.
