فابیوس را به ایران راه ندهیم، هنر کرده‌ایم؟!
این در حالی است که از آخرین سفر یک مقام فرانسوی به تهران بیش از دوازده سال می‌گذرد. در واقع، همیشه آسان‌ترین راه یعنی قطع رابطه با یک کشور، بهترین راه برای تأمین منافع نیست و نخواهد بود!»
دیپلماسی و روابط میان کشورها و ملت‌ها از دیرباز وجود داشته است. این روابط به خصوص بعد از ایجاد دولت – ملت‌ها بعد از وستفالیا روند و ویژگی‌های مشخص‌تری پیدا کرده است، به نحوی که امروز شاهد روابط گسترده میان کشورها و حتی ملت‌ها هستیم.
این گستردگی روابط میان دولت‌ها و ملت‌ها که گاه حتی به اتحادیه‌ها و گروهای مشترک نیز گسترده شده، در حالی است که اکثر این کشورها برای خود منافع و خواسته‌های گاه متفاوتی را دارا هستند. اما ویژگی جهان امروز مبنی بر وابستگی متقابل پیچیده کشورها را بر آن داشته است که بر اساس حفظ اصول و منافع خود برای کسب منافع بیشتر با سایرین نیز در حال تعامل و همکاری باشند.
در عرصه دیپلماسی امروز کشور ما از این دیدگاه به نام تعامل سازنده یاد شود. این تعامل بدان معناست که جمهوری اسلامی ایران با توجه به منافع و اصول خود خواستار حفظ روابط سازنده مبتنی بر احترام متقابل با همه کشورهایی برای حصول منافع ملی و جلوگیری از منازعه است. شاید تنها کشوری که در این چارچوب امکان همکاری وجود ندارد رژیم صهیونیستی است، چراکه جمهوری اسلامی ایران برای این رژیم ماهیت دولت و ملت قائل نیست.
با این نگاه به عرصه دیپلماتیک و همکاری‌ها میان کشورها و ملت‌ها گاهی در برخی از فضاهای رسانه‌ای یا آکادمیک شاهد هستیم که نسبت به گسترش روابط جمهوری اسلامی ایران با همسایگان و حتی کشورهای فرامنطقه‌ای و اروپایی نگاه منفی وجود دارد، به نحوی که این گسترش روابط را در شأن جمهوری اسلامی قلمداد نمی‌کنند!
به عنوان مثال، همین اوایل بهار امسال بود که جنجال بزرگی برای سفر اردوغان رئیس‌جمهور کشور ترکیه به تهران برپا شد. عده‌ای با استناد به موضع‌گیری‌های اردوغان پیرامون ایران فشار شدیدی را برای لغو سفر وی به تهران انجام دادند.
این در حالی است که سرانجام این سفر انجام شد و ماحصل این سفر به غیر از ماهیت اقتصادی و تجاری آن این بود که بلافاصله با بازگشت اردوغان به ترکیه شاهد بودیم که نگاه ترکیه حداقل در دیپلماسی اعلامی نسبت به رویکرد منطقه‌ای جمهوری اسلامی تغییر کرد و ترکیه از برخی طرح‌های ایران برای حل بحران‌های منطقه استقبال کرد.
در روزهای اخیر همین روند برای سفر وزیر امور خارجه فرانسه در برخی محافل به راه افتاده است. سفر لوران فابیوس به تهران با هدف توسعه روابط با ایران و از سرگیری مناسبات تجاری دو کشور انجام می‌شود. این نخستین سفر یک مقام بلندپایه فرانسوی به ایران ظرف 12 سال گذشته محسوب می‌شود.
دومینیک دو ویلپن، نخست‌وزیر و وزیر خارجه پیشین فرانسه، آخرین مقام فرانسوی بود که در سال 2003 (مهر 1382) در چارچوب نخستین دور مذاکرات هسته‌ای ایران و تروئیکای اروپا (فرانسه، بریتانیا و آلمان) به تهران سفر کرد.
عده‌ای با هیاهوی رسانه‌ای، وی (فابیوس) را عامل توزیع ویروس ایدز به ایران یا یکی از مهمترین شرکای آمریکا در اعمال تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی قلمداد می‌کنند. شاید این اظهارات دور از واقعیت نباشد و سیاست‌های فرانسه در سال‌های گذشته مؤید چنین نکاتی باشد، اما آیا راهکار مناسب برای پاسخ به این اقدامات قطع رابطه است؟
در روابط بین‌الملل اصولا کشورها به سه دسته؛ کشورهای دوست، رقیب و دشمن تقسیم می‌شوند. هنر دیپلماسی یک کشور به این معناست که دولت‌ها سعی کنند دایره کشورهای دوست خود را گسترش دهند و از طریق گسترش همکاری‌ها به تدریج کشورهای گروه رقیب را به دوست و گروه دشمن را به رقیب تبدیل کنند.
البته مهمترین هنر در این عرصه دیپلماسی این است که شما با عنایت به اصول و اهداف سیاست خارجی خود به این هدف دست پیدا کنید. در واقع در صورتی که اصول خود را از یاد ببرید، مطمئناً دایره دوستان و دشمنان نیز تغییر می‌کند و دیگر دیپلماسی معنا و مفهوم پیدا نمی‌کند.
بنابراین امروز که فابیوس قصد سفر به تهران را دارد باید از این منظر مورد بررسی قرار گیرد که بدون شک فرانسوی‌ها به دنبال جولان در بازار ایران پس از لغو تحریم‌های احتمالی است. این در حالی است که روند اقدامات این کشور در پایبندی به تعهدات در دوره سخت تحریم‌ها نیز مشخص است. هنوز کسی فراموش نکرده است که چگونه شرکت پژوی فرانسه به یکباره همکاری با ایران در زمینه تولید ماشین سواری را قطع کرد و چه هزینه‌ای به کشور و مردم وارد کرد.
اما می‌توان از این سفر در چارچوب منافع جمهوری اسلامی با توجه به حافظه تاریخی بهره برد. به این معنا که از ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری و حتی فرهنگی این کشور برای پیشبرد اهداف جمهوری اسلامی استفاده کنیم و در عین حال با ترفندهایی جلوی نقض عهد طرف مقابل را محدود سازیم.
به عبارت دیگر باید در دنیای جدید از ابزار کم‌هزینه دیپلماتیک نسبت به ابزار دیگر در راستای اهداف و منافع کشور استفاده کنیم. در واقع سخن اینجاست که همیشه آسان‌ترین راه یعنی قطع رابطه با یک کشور، بهترین راه برای تأمین منافع نیست و نخواهد بود!
