چرخش 180 درجه‌ ای در بازار بورس

با این حال و با توجه به اینکه در چند سال اخیر عملکرد بازار سرمایه به‌گونه‌ای بوده که با حالت «overreaction» یا بیش واکنشی همراه بوده است، در روزهای اخیر و به گفته مقامات مسوول به‌خصوص رئیس سازمان بورس، بازار با حالت واکنش محدود به اخبار همراه شده است. «دنیای اقتصاد» در این گزارش به بررسی عملکرد جدید بازار سرمایه پرداخته و به 4 عامل اثرگذار درخصوص کم واکنشی‌ها دست یافته است. برگزاری مجامع و تقسیم سود پایین، فروش‌های اجباری بازیگران حقوقی، تردید در عملکرد حقیقی‌ها درخصوص رفع تحریم‌ها و حضور پررنگ نوسان‌گیران در بازار سرمایه از سیگنال‌هایی است که در روزهای گذشته بازار را با حالت بی‌تفاوتی یا کم واکنشی همراه کرده است.

تحلیل واکنش‌های متفاوت بازار

18 روز از حصول توافق جامع هسته‌ای می‌گذرد و بازار سهام برخلاف تصور بسیاری از کارشناسان و معامله‌گران این بازار واکنش مناسبی نشان نداده است. در این میان بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد بازار سهام در جهتی متفاوت و با تغییر رویکردی نسبت به قبل همراه بوده است حرکت بازار سهام از حالت فراواکنشی (over reaction) به سمت کم‌واکنشی در این روزها سوالی است که ذهن بسیاری از سرمایه گذاران بازار را درگیر کرده و به‌عنوان اولین اثر بعد از حصول توافق جامع هسته‌ای محسوب می‌شود. افت 4درصدی شاخص کل از تاریخ 24 تیر تاکنون گواه بر این است که بازار کمترین واکنش را نسبت به توافق جامع هسته‌ای نشان داده و همچنان نتوانسته روی خوشی به آن نشان دهد. با این حال عوامل گوناگونی بر کم واکنشی بازار در روز‌های گذشته تاثیر داشته که در ادامه به آنها پرداخته شده است.

نوسان‌گیرها پیشگام حرکت بازار

نوسان شاخص روی سطح 66 هزار واحدی در بازار سرمایه، زمزمه‌های فعالیت بیش از پیش نوسان گیران روزانه (daily traders) را افزایش داده است. به عبارت دقیق تر این موضوع سبب شده روز‌های صعودی و نزولی در بورس تهران مرتبا تکرار شود و بازار در بازه مشخصی درجا بزند. بدین ترتیب به نظر می‌رسد با حضور نوسان‌گیران در بازار مخاطرات زیادی حواشی فعالیت سهامداران به وجود بیاید و در روز‌های این روند از جذابیت بازار سرمایه تا حدودی بکاهد.

نصرالله برزنی، تحلیلگر ارشد بازار سرمایه به بررسی تغییر رویکرد بازار سهام از بعد از توافق هسته‌ای و عوامل آن پرداخته است.وی در رابطه با نوسانات مکرر شاخص در روز‌های گذشته و حضور پررنگ‌تر (daily trader)‌‌ها در بازار گفت: در 2 تا 3 سال گذشته فعالیت نوسان‌گیران بسیار زیاد شده است. این اتفاق بیشتر در گروه‌های صنعتی مثل پالایشگاه‌ها، گروه‌های شرکتی مانند ساختمانی که اطلاعات شفاف و قابل دسترسی ندارند یا بعضا دارای سرمایه کمی هستند بیشتر دیده می‌شود.

وی همچنین افزود: شایعه‌پراکنی در بازار از عواملی است که نوسانات را افزایش می‌دهد، به‌عنوان مثال در ماه‌های گذشته تغییر قیمت در پالایشگاه‌ها خسارت‌های زیادی را برای سرمایه‌گذاران واقعی به همراه داشته است. پالایشگاه‌ها که با نرخ‌های پایین بازگشایی شده بودند با شایعاتی سود را چند برابر اعلام کردند ودر این بین بسیاری توانستند با نوسانات مکرر سود‌های نامشروعی را کسب کنند.  با این حال برزنی از سهم کم این افراد در بازار سرمایه یاد کرد و گفت: با تمام نوسانات موجود در بورس تهران این گروه سهم بسیار کمی و در حدود20 درصد از کل بازار را دارا هستند و عموما شامل گروه‌های خرد و کوچک بازار می‌شوند که این سهم نمی‌تواند تاثیر پررنگی روی نماگر شاخص کل داشته باشد.

وی در ادامه گفت: این نکته را نباید نادیده گرفت که نوسان در سرمایه‌گذاری‌ها (بورس، طلا، ارز، مسکن) قابل انتظار است و هرچه بازار از شفافیت و کارآیی بیشتری برخوردار باشد تغییرات متعدد نیز بیشتر رخ می‌دهد. به‌طور مثال در بازار نیویورک و در یک روز معاملاتی نوسانات زیادی را شاهد هستیم که تحت تاثیر آمارهای گوناگون از قبیل نرخ بیکاری، تورم و نرخ بهره به‌وجود می‌آید.

حقیقی‌ها در شک، حقوقی‌ها در اجبار

این کارشناس که حضور نوسان‌گیران را از علل کم واکنشی بازار سرمایه می‌داند در ادامه به سه علت دیگر برای این پدیده فعلی بازار سرمایه اشاره کرد. وی در این رابطه گفت: دومین عاملی که در بازار، اثر آنی خبرها را کمرنگ کرده، عملکرد فعالان حقوقی است که در بررسی‌ها مشاهده شده تعمدی در آن وجود ندارد. با اتمام مذاکرات وین گروه‌های حقوقی بیشترین سهم را در فروش‌ها داشتند به گونه‌ای که با ایجاد فشار خرید قیمت سهم را پایین آوردند و در بعضی مواقع به قیمت منفی نیز اقدام به فروش کردند. از آن سو سرمایه‌گذاران حقیقی که با خوشبینی وارد بازار شده بودند تحت تاثیر تردید‌ها و نگرانی‌های به‌وجود آمده فروش‌های خود را افزایش دادند و این عملکرد به ضرر رقم شاخص و عملکرد بازار سرمایه منجر شد.

این تحلیلگر ارشد بازار سرمایه دلایل عملکرد حقوقی‌ها را در چند مورد اینچنین بیان کرد: کمبود نقدینگی در بسیاری از گروه‌های حقوقی، افزایش بدهی شرکت‌ها و افزایش سرمایه به منظور تامین منابع از عواملی بود که مسبب رفتار عجولانه این بازیگران بزرگ بازار سرمایه شد. به‌طور کلی نقص در مباحث اقتصاد کلان که منجر به متضرر شدن شرکت‌ها شده مسبب فعالیت‌های اخیر این گروه‌ها در بازار شده است.

برزنی سومین مورد درخصوص کم‌واکنشی بازار سرمایه را برگزاری مجامع شرکت‌ها و نتایج حاصل از آن دانست و گفت: بعد از برگزاری مجامع مشاهده شد که بسیاری از شرکت‌ها به‌خصوص در گروه‌های بانکی نتوانستند سهامداران خود را راضی نگه‌دارند و با سودی کمتر از چیزی که قبل‌تر پیش‌بینی شده بود، فصل فعالیتی خود را به پایان رساندند. همین احساس ناخوشایند در سهامداران روند حرکتی بازار را بیش از گذشته به سمت بی‌اعتمادی و تردید سوق دادو باعث شد سرمایه‌گذاران بدون توجه به خبرها و تحولات سیاسی از فعالیت خود در بازار بکاهند.

آخرین سیگنال درخصوص کم‌واکنشی بورس تهران نسبت به خبرها،انتظار و تامل در فعالیت گروه‌های حقیقی است.برزنی دراین رابطه نیز گفت: تایید توافق هسته‌ای در کنگره آمریکا که در دو مجلس نمایندگان و سنا باید صورت پذیرد همچنان تردید را میان سهامداران حقیقی حفظ کرده و به نظر می‌رسد تا تایید نهایی توسط کنگره اعتماد سرمایه‌گذاران به رفع تحریم‌ها به‌وجود نیاید.  وی همچنین افزود: صحت و سقم این برهان را می‌توان در عدم تاثیرگذاری اظهارات مثبت رئیس‌جمهوری در شاخص کل روز گذشته مشاهده کرد. با وجود اینکه رئیس‌جمهوری دربرنامه تلویزیونی اخیر به تایید مجدد توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌های اقتصادی پرداختند اما بازار کماکان در انتظار تایید جهانی این توافق است.

نصرالله برزنی در پایان و درخصوص روند فعالیت بازار با وجود فعالیت نوسان‌گیران و عدم واکنش سریع به خبرها گفت: باید به این نکته توجه کرد که بازار سرمایه بازار میان‌مدت و بلند‌مدت به‌شمار می‌رود و دید کوتاه‌مدت به آن اشتباه است. اینکه گفته شود در مقطعی این نوسانات از بین می‌رود اشتباه است، زیرا به گونه‌ای که قبل‌تر هم گفته شد بازار شفاف و کارا مکررا دستخوش نوسانات است اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که بازار در بلند مدت می‌تواند با بهبود در سرمایه‌گذاری‌ها و همچنین رشد شاخص همراه باشد و بار دیگر از نقدینگی لازم برخوردار باشد.

بازار روز دوشنبه در یک نگاه

نماگر کل شاخص بازار سرمایه روز گذشته با افت 14/ 0 درصدی به سطح 66هزارو 626 واحد رسید تا تغییر محسوسی را نسبت به هفت روز کاری گذشته تجربه نکرده باشد. همچنین در ادامه سه شاخص قیمت (وزنی – ارزشی)، کل (هم‌وزن) و قیمت (هم‌وزن) نیز به ترتیب با رشد 14/ 0،  01/ 0 و 01/ 0 درصدی همراه بودند. طی معاملات روز گذشته نماد معاملاتی سه شرکت همراه اول با 79 واحد، تاپیکو با 23 واحد و هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس با 20 واحد افزایش بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص کل بورس گذاشتند.

در عین حال نماد معاملاتی سه شرکت ملی صنایع مس با 10 واحد و شرکت‌های ایران‌‌ترانسفو و سرمایه‌گذاری غدیر در مجموع با 14 واحد کاهش، بیشترین تاثیر منفی را در برآورد این نماگر برجا گذاشتند.همچنین حجم و ارزش معاملات روز گذشته حرکت نزولی در پیش گرفتند به‌طوری‌که حجم معاملات با رقم 472میلیون سهم، 23 درصد افت و ارزش معاملات با 154میلیارد تومان، 19درصد افت را به ثبت رساند.