مسجد نماد وحدت جهان اسلام

گسترش و نهادینه سازی ارزش های اسلامی و الهی در جوامع مسلمان به دلیل افزایش بازده برنامه های معنوی، در گرو تقویت ارتباط مساجد بوده و از این رو می توان مسجد را به مکانی مهم برای ترویج فرهنگ قرآنی و گسترش فعالیت های دینی و اجتماعی مورد توجه شمرد.

** مسجد و قرآن کریم
در ‏قرآن کریم در مجموع 28 بار کلمه مسجد و نام تعدادی مساجد به کار رفته و از سوی زبان مشترک و فهم تمامی مذاهب و فرق اسلامی و مسلمانان و همچنین اهالی مختلف حاضر در مساجد سراسر گیتی به نوعی این کتاب آسمانی است. لذا بدون قرآن هیچ برنامه ای را نمی توان در زندگی بشر متصور شد.
نزول برخی از سوره های قرآن کریم بر پیامبر گرامی اسلام (ص) در مساجد شکل گرفت و لذا قرآن کریم را می توان اولین کتاب حضور یافته در محیط مقدس مسجد عنوان کرد .

** مسجد نماد وحدت و پدیده ای جغرافیایی
به طور قطع و یقین می توان اذعان کرد که در میان معابد و مراکز عبادی ادیان الهی، مسجد تنها مکانی است که تمام عناصر و اجزاء آن وحدت آفرین بوده و نمادی از یگانگی، انسجام و وحدت در آن یافت. مسجد هم به لحاظ شکلی و ظاهری که در قالب اجزاء و عناصر مختلف شکل یافته و هم از نظر محتوایی و ماهوی دارای کارکردهای افعالی و اعمالی است که غایت آنها ایجاد وحدت و یگانگی است.
مسجد اولین پدیده جغرافیایی است چرا که به محض فتح سرزمین های کفر توسط سپاه اسلام به عنوان نماد یگانگی، توحید و مبارزه با شرک و بت پرستی در سرزمین های تصرف شده بنا شد. پیامبر اسلام (ص) نیز در هجرت به مدینه اولین مکانی را که برای استقرار آیین اسلام بنا کرد مسجد قبا بود؛ تا مردم در حول محور این مکان مقدس به کسب فضایل انسانی و آموزه های دینی بپردازند.
مسجد تنها مکانی بود که مسلمانان در آن دوشادوش هم یکرنگ و یکدل اجتماع می کردند و این اجتماع به مصداق ‘یدالله مع الجماعه’ همواره منشاء خیر و برکات معنوی زیادی برای آنان بود.

** مسجد قلب تپنده شهرها و روستاها
براین اساس در فضای کالبدی شهرها و روستاهای کشورهای اسلامی، مسجد همواره قلب تپنده و جوشان این نقاط است و نه تنها همه شبکه راه های ظاهری و بلکه ارتباط درونی و قلبی اهالی تمامی شهرها و روستاها نیز به مسجد ختم می شود.
برای یادآوری همان بس که در زمان اوقات شرعی وقتی در طول روز سه و یا پنج نوبت ندای الله اکبر سرداده می شود حضور شتابان مسلمانان در مسجد جهت اقامه نماز بر اهمیت این نقطه عبادی بیش از پیش می افزاید.
از این رو در هر منطقه جغرافیایی که مسجد حضوری فعال دارد، در آن نقطه شعاع نورانی وحدت در فضا آکنده شده و اجتماعی آرام بدون تنش و اختلاف قابل مشاهده است.
مسجد در میان معابد و اماکن مذهبی ادیان زنده دنیا تنها عبادتگاهی است که از نظر شکل و فرم معنا و محتوا و عملکرد ظاهر و باطن آن نیز از ظرفیّت گسترده و بالایی برخوردار است که می توان به عنوان نماد وحدت و انسجام معرفی کرد و لذا علل عمده و نیز توجیهات عقلی و علمی این مهم وجود مؤلفه ها و مکانیسم های فراوانی است که در ارتباط با وحدت در آن مکان وجود دارد.

** مسجد قبله عشق و محل پیوند زمین به آسمان
معماران جهان اسلام ، عشق و احترام را از مؤلفه های اصلی زیباشناسانه مساجد ذکر کرده اند و بدین لحاظ اگر نماز معراج مؤمن است، پس مساجد اسلامی باید محل پیوند زمین به آسمان بهشتی باشند و لذا این نگرش خواسته یا ناخواسته در معماری ساخت مساجد ، مجال بروز و ظهور می یابد.
تمامی مساجد موجود در کره خاکی از حیث سمت و جهت قرارگیری دارای وحدت جهت و انسجام هستند چراکه سمت و سوی تمامی آنها به سوی خانه کعبه اولین مکان خداپرستی و توحید است و هیچ مسجدی را نمی توان یافت که جهت و زاویه ای غیر از این داشته باشد و این ساختمان ظاهری مسجد است که تمامی مسلمانان را نیز جهت می دهد و مسیر آنها را تنها به یک نقطه واحد منتهی می کند، نقطه ای که کمال و سعادت انسان تنها در حرکت در این مسیر روشن تعیین و تبیین می شود.

** روز جهانی مسجد
کارشناس حوزه و فرهنگ و ارتباطات اسلامی در گفت و گو با خبرنگار حوزه معارف ایرنا در خصوص اهمیت جایگاه مسجد گفت: یکی از موضوعاتی که مورد اتفاق نظر همه مسلمانان است و می تواند محور فعالیت، برنامه و کارهای پژوهشی و تحقیقاتی قرار گیرد، موضوع مسجد است.
حجت الاسلام بهمن نبیلی اظهار کرد: در طول تاریخ اسلام رویدادها و حوادث بسیاری پیرامون جایگاه مسجد رقم خورده که در هر موضوعی به تناسب می تواند سرلوحه و منشاء برنامه ریزی حال حاضر جهان اسلام قرار گیرد و براین اساس و به مناسبت به آتش کشیده شدن مسجدالاقصی توسط صهیونیست ها در 21 اگوست 1969میلادی برابر با سی ام مرداد ماه 1348، با پیشنهاد رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به سازمان کنفرانس اسلامی ، پس از تصویب این روز مسجد نام گرفت.
وی گفت: ابعـاد این حادثـه بسیار عظم بود و به آتش کشیدن مسجد الاقصی اتفاقی معمولی نبود اگر این چنین بود، با این همه موج گسترده جهانی از محکومیت روبه رو نمی شد. در حقیقت، ابعاد این عمل صهیونیست ها تجاوزی به مردم ، مؤ سسات الهی و زمین و آسمان می توان تلقی کرد.
به گفته وی، این عمل تجاوزی به زمان حال و گذشته به حساب می آید. چراکه این کار تأکید بیشتر از افراط بر نژادپرستی است که هیچ گونه حد و مرزی پیش روی خود نمی شناسد و حتی به پاک ترین مقدسات دیگران هم تجاوز می کند.

** مسجد الاقصی نماد اسلام ناب
نبیلی اضافه کرد: مسجدالأقصی در نگاه مسلمانان نماد و رمزی بزرگ به حساب می آید. چرا که اسلام در مکه متولد شد و اسراء یعنی انتقال پیامبر (ص) به قدس، تعبیری کنایی از گسترش و انتشار اسلام به شمار می رود.
وی افزود: تجاوز به این نماد به معنای ایستاییِ اسلام در یک منطقه معین و شبیه به تخریب خانه کعبه است. نابودی کعبه به معنای مرگ نمادین اسلام است و نابودی مسجدالأقصی معنایش مرگِ انتشار و گسترش اسلام است.
نبیلی، علت این حادثه جنایت کارانه را بدون تردید، یهودی سازی شهر قدس عنوان کرد و ادامه داد: این خطر بزرگ فقط به شعایر و مؤ سسات اسلامی اختصاص ندارد، بلکه مؤ سسات مسیحی را هم دستخوش تهدید کرد .
کارشناس حوزه و معارف اسلامی با بیان اینکه سی ام مرداد ماه همچنین مصادف با حمله عوامل رضاخان به مسجد گوهرشاد و کشتار مردم بیگناه در سال 1314است، افزود: در هفته جهانی مساجد از کشورهای اسلامی خواسته شده با هدف ارج نهادن به نقش مساجد و صیانت از آنها به عنوان اماکن مقدسه، ضمن بیان جنایات آشکار صهیونیست ها در به آتش کشیدن مسجد الاقصی ، در احیاء و تجلیل این هفته تلاش کنند.

** مسجد مظهر یگانه پرستی
نبیلی گفت: اصل و بنای اسلام بر توحید و یگانه پرستی است و این وحدت در مسجد، ظهور و بروز می یابد. همه مردم موحد و یگانه پرست از هر نژاد، قبیله، طایفه، گروه، جناح و حزب در موقع نماز وحدت عملی و کاملاً راستین دارند و یک شعار و یک عمل را به صورت هماهنگ انجام می دهند و اگر هم احیاناً دارای اختلاف سلیقه یا نظر باشند، در اصل نماز و انجام غالب احکام وآداب وحدت دارند.
وی اظهار داشت: مسجد مکانی است که از ابعاد معنوی بالایی برخوردار است و تمامی برنامه ها و مناسکی که در آن انجام می گیرد جنبه معنوی دارد و نگاه مادیگرانه و دنیایی در آن جایی ندارد. تقریباً تمامی مسلمانان در غالب احکام مسجد و بایدها و نبایدها و انجام فعل های مکروه و حرام و مستحب، از وحدت نظر برخوردار بوده و فقهای اسلامی در این زمینه به یک میزان در امور مسجد و احکام و آداب آن متفق القولند.

** مسجد النبی(ص)، سنگ بنای اولیه وحدت مسلمین
حجت الاسلام نبیلی تصریح کرد: همزمان با ورود پیامبر گرامی اسلام (ص) از مکه به مدینه آن هنگام که طوایف قبایل و افراد ذی نفوذ و حتی افراد عادی و فقیر جامعه مدینه از ایشان خواستند که در منزل آنان سکونت کند، تا جایی که این موضوع زمینه ساز نوعی افتراق را سبب شده بود. پیامبر گرامی اسلام (ص)، با تصمیمی بسیار مدبّرانه از همان آغاز، سنگ بنای وحدت را با انتخاب خانه دو یتیم که شتر پیامبر (ص) در آنجا نشسته بود، فراهم ساخت و با تأسیس مسجد در این مکان، اساس و بنیان وحدت و انسجام مسلمین را بنا نهاد.

**مسجد ضرار
وی گفت: پیامبر اسلام (ص)، همچنان که اصل و اساس بنای مسجد را بر پایه وحدت و انسجام بنا کردند، در مقابل، دستور دادند مسجدی را که برای ایجاد شرارت و تفرقه بین مسلمین احداث شده بود تخریب شود. مسجد ضرار یکی از مساجد نفاق افکن بود که به دستور پیامبر (ص) از میان برداشته شد و آن حضرت، این کار را بیشتر برای پاکسازی و الگوسازی برای آیندگان انجام داد، تا نقش اصلی مسجد که وحدت آفرین است، دستخوش شیطنت های تفرقه افکنانه نشود.