صدا و سیما، مرز بی طرفی و دفاع عراقچی

جریان مذاکرات هسته ای -و گفت وگوهای رسانه ای پیرامون آن- در میان همه اظهارنظرهای دیپلماتیک، درک یکی از همه سخت تر بود؛ دفاع گاه و بیگاه «سید عباس عراقچی» عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای ایران از صدا و سیما.

موضع او حتی پس از چند بار قبول زحمت برای اصلاح خبر رسانه ملی هم تغییر نکرد. آخرین بار وقتی خبرنگار روزنامه ایران از او درباره خط تبلیغی رسانه ملی پرسید، پاسخ داد: «خیلی ها معتقدند ( صدا و سیما) از مرز بی طرفی خارج شده است و جالب آن که موافقان و مخالفان هر دو چنین ادعایی دارند… به نظر من صدا و سیما تلاش خود را کرده که نقش بی طرف در این قضیه بازی کند. موضوع هسته ای به یک مساله روز جامعه تبدیل شده و مورد بحث جدی موافق و مخالف قرار گرفته و طبیعی است که صدا و سیما به عنوان یک رسانه ملی تلاش کند هر دو وجه قضیه را نشان دهد.»

شاید عراقچی پیش بینی سوال بعدی را هم کرده بود، چون ادامه می دهد: «البته نمی شود گفت کار این رسانه بی نقص بوده است، حتما نقاط ضعف و اشتباهاتی داشته که اتفاقا در مورد خود من هم چند بار اتفاق افتاد، ولی هیچ وقت نتوانستم به خودم بقبولانم که قصد و غرضی در کار بوده است.»

هضم این جملات برای هر خبرنگاری دشوار است. حتی اگر خودتان را جای او بگذارید و مصاحبه های پی در پی را نقطه قوت صدا و سیما بدانید باز هم بعید به نظر می رسد نقاط ضعف از چشمان دیپلماتی چون عراقچی پنهان مانده باشد.

با این حال بحث و جدل ها در کمیسیون برجام در مجلس کاری کرد که جملاتی نادر از زبان دیپلمات های ارشد بشنوید، نه تنها عراقچی که «علی اکبر صالحی» مرد آرام انرژی هسته ای هم حرف هایی زد که شاید هرگز تکرارش نکند. عراقچی در یکی از جلسات کمیسیون برجام که از صدا و سیما پخش می شد، گفت: «این قدری که صدا و سیما برای این موضوع، موضوعی که هنوز تمام نشده و در جریان است مصاحبه و فیلم و مستند ( پخش کرده) ؛ وسط مذاکره مستند شطرنج با گرگ ها پخش کرد، یعنی مذاکره کنندگان ما اینقدر خرند که رفتند با گرگ ها شطرنج بازی می کنند. ببخشید من این طور صحبت می کنم چون این ها همه احساسی بود که به تیم منتقل می شد. یعنی شما سربازانی را خط جلو فرستاده بودید که مرتب از پشت کتک می خوردند.»

در این هنگام صدای یکی از نمایندگان می آید که توجیه می کند مقصود کار سخت مذاکره کنندگان بوده است. عراقچی پاسخ می دهد: «نه … شطرنج با گرگ ها یعنی شما یه خرده عقلت کمه!»
سوای استقبالی که افکار عمومی از این سخنان می کند، عراقچی دیگر این جملات را تکرار نخواهد کرد. ولی همین یک بار شنیدن را هم باید اولا مرهون نمایندگان منتقد دولت در کمیسیون برجام و سپس صدا و سیما باشیم.

پخش مشروح مذاکرات کمیسیون بررسی برجام در صدا و سیما بدون شک کاری پسندیده بود. قطع برنامه های عادی برای پخش جلسات چندین ساعته کمیسیون نیازمند کنارگذاشتن برنامه های قبلی و تنظیم جدید برنامه های شبکه خبر بود. احتمالا استقبالی که افکار عمومی از این برنامه ها کرده، خستگی را از تن دست اندرکاران این شبکه درآورده است.

قطع این برنامه ها به رغم انتقادهایی که از آن می شود، کاری منطقی و عقلانی است. به نظر می رسد پخش مستمر این مذاکرات خواه ناخواه عوامل دیگری را هم به گفت و گو ها اضافه می کند که پرهیز از آن، فضای سیاسی جامعه را سالم نگاه می دارد. ای کاش این کار پس از جلسه کمیسیون درباره جنبه های اقتصادی برجام صورت می گرفت تا شائبه جناحی پیدا نکند.

البته ارزیابی عملکرد صدا و سیما درباره برجام را نه با پخش مشروح مذاکرات کمیسیون برجام، که باید از طریق گزارش هایی انجام داد که از این مذاکرات در رسانه ملی تهیه و پخش می شود.

* برآورده شدن یک آرزو

شنیدن این جملات ، تنها مزیت پخش مذاکرات در صدا و سیما نبود. صدا و سیما با این کار یک آرزوی خبرنگارانی که در سال های اخیر مذاکرات را پوشش می دادند هم برآورده کرد. همه خبرنگاران مشتاق تماشای مذاکرات ایران و 1+5 بودند، آرزویی که می دانستند هیچ وقت جامه عمل نمی پوشد.

مذاکره کنندگان، هر کدام در پاسخ به پرسش خبرنگاران، توصیفی از نحوه مذاکرات داشتند ولی همه این اظهارنظرها را هم که مانند قطعات یک پازل کنار می چیدید، باز هم تصویر کامل نمی شد؛ چیزی شبیه داستان فیل مولانا.

پخش مشروح این جلسات نشان داد که در 22 ماه گذشته تیم مذاکره کننده ایران که تعدادشان به انگشت های دست هم نمی رسید، چطور در مقابل تیم های پرشمار شش کشور مقابل تاب آورده اند. چنین به نظر می رسید که جلسات کمیسیون برجام کوچک شده آن مذاکرات است.

منتقدان برجام از هر روشی استفاده کردند تا پاسخ دلخواه خود را از مذاکره کنندگان بگیرند، مذاکره کنندگان هم آنجا که لازم بود آرام بودند و در صورت لزوم پاسخ های تند می دادند.

می شد تصور کرد پشت درهای بسته اتاق مذاکرات ایران و 1+5 هم همین وضع باشد. فقط یک سوال بی پاسخ می ماند: آیا آنجا هم مذاکره کنندگان 1+5 وسط حرف مذاکره کنندگان ایران می پریدند؟