حوزه دخانیات در ایران یکی از بخش‌هایی است که همیشه محل بحث بوده است. از ابتدای پیدایش این صنعت، همیشه صحبت در این حوزه آن بوده است که آیا باید در این صنعت سرمایه‌گذاری کرد یا خیر؟
اما بالابودن مصرف و قاچاق، صورت این مسأله را تغییر داده و ضرورت رسیدگی جدی به این صنعت را دوچندان کرد. در یک‌دهه گذشته این صنعت با نام واگذاری‌ها در وضعیتی رو به افول شد و هر روز بدنه این صنعت نحیف‌تر شد تا قاچاق و واردات بی‌رویه سیگار به ایران شدت بگیرد. در این سال‌ها بازار داخلی در عمل با تصمیم‌های گذشته به دست سیگارهای خارجی سپرده شد تا در عمل ١٢میلیارد نخ سیگار قاچاق
به ایران، بازار را در دست بگیرد.
بازاری که روزگاری نه‌چندان دور، با اشتغال کارگران ایرانی و تولید داخلی تأمین می‌شد اما حالا به دلیل شرایط بد سیاست‌گذاری‌ها تبدیل به یک بازار وارداتی شده بود. بلاتکلیفی‌های مدیریتی صنعت دخانیات در سال‌های اخیر یکی دیگر از مسائل این صنعت بود که درکنار چند پارگی مدیریت این حوزه، باعث مشکلات عدیده در این بخش شد. اما یکی دیگر از مسائل این حوزه اعداد و ارقام و آمارهای اعلامی است که گاهی متناقض و غیرمنطقی به نظر می‌رسید و باعث می‌شد تصمیم‌های اقتصادی درستی در این بخش گرفته نشود. این همان نکته‌ای است که علی‌اصغر رمزی رئیس مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور هم بر آن تأکید دارد و معتقد است، اطلاعات متناقض منتشرشده در رسانه‌ها درباره آخرین وضع و آمارهای مربوط به صنعت دخانیات کشور ناشی از مشکلاتی است که در این سال‌ها وجود داشت. رمزی درباره اصلاح وضع صنعت دخانیات به تشکیل دو انجمن از فعالان این صنعت اشاره دارد که می‌تواند تعدد دست‌اندرکاران صنعت دخانیات و مشکلات ناشی از این موضوع را رفع کند. او درخصوص تازه‌ترین تحول‌های این حوزه که باعث بهبود تولید داخل و احیای صنعت دخانیات ایران خواهد شد، گزارشی مفصل ارایه کرده که نشان می‌دهد در سال گذشته ۱۴میلیارد نخ سیگار وارد کشور شد که این رقم نسبت به سال قبل از آن رشد ۴۰درصدی داشته است.
تغییرات تازه در کشت و فروش توتون
رئیس مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور با اعلام تحول درحوزه صنعت دخانی ایران، خبر از این داد که کشت توتون با مجوز و تحت‌نظر دولت (در وزارت صنعت و مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات) انجام می‌پذیرد. رمزی گفت: درواقع تا ٣سال قبل، تنها خریدار توتون و تنباکو از کشاورزان کشور شرکت دخانیات ایران بود، ولی مطابق قانون از سال قبل کشاورزان توانسته‌اند با اخذ مجوز از مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور اقدام به کشت توتون و تنباکو کنند. وی همچنین افزود: خریداران توتون و تنباکو که عمدتا کارخانه‌های سیگارت‌سازی و صادرکنندگان هستند، با اخذ مجوز از این مرکز اقدام به خرید یا صادرات توتون می‌کنند. رمزی یادآوری کرد: با منتفی‌شدن انحصار امر خرید توتون از کشاورزان توسط شرکت دخانیات ایران و امکان خرید توسط سایر تولیدکنندگان سیگار یا صادرکنندگان، رقابتی ایجاد می‌شود که منجر به ایجاد شرایط مطلوب برای کشاورزان در بحث فروش محصولاتشان خواهد شد. رئیس مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور با تأکید بر این‌که شرایط رقابتی ایجادشده یکی از مهم‌ترین اهداف قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل٤٤ قانون اساسی است، گفت: هر‌سال متقاضیان بیشتری برای خرید توتون و تنباکو از کشاورزان به این مرکز مراجعه و درخواست خرید از کشاورزان را می‌کنند. وی اضافه کرد: چندین کارخانه تولید‌کننده محصولات دخانی ازجمله شرکت دخانیات ایران نیز درخواست خرید از کشاورزان را کرده‌‌اند و مجوزهای لازم برای آن شرکت و سایر متقاضیان صادر شده است. او کشت توتون و تنباکوی کشور را درمجموع حدود ٩هزار تن اعلام کرد که به گفته او عمدتا در ٥ استان کشور صورت می‌پذیرد. وی ادامه داد: درحال حاضر تقریبا ٣٠هزار تن توتون، مورد نیاز صنایع دخانی کشور است و انواع توتون «بارلی»، «باسما» و «ویرجینیا» درکشور کشت می‌شود و استان گلستان با برداشت حدود ٤٥درصد توتون در بین استان‌های کشور مقام اول را دارد. او تأکید کرد که طبق دستورالعمل‌های این مرکز کلیه کشاورزان و خریداران توتون الزام به تکمیل فرم‌ها و تعهدنامه‌های مربوطه دارند و سپس میتوانند اقدام به کشت و خرید توتون کنند.
ایجاد شرکت‌های جدید برای احیای تولید
رمزی همچنین خبر داد: با توجه به روند شکل‌گرفته شده در بحث کشت توتون و تنباکو و رقابت مابین خریداران توتون و تنباکو از کشاورزان می‌توان به تأمین نیاز داخلی از محل کشت در داخل کشور طی سال‌های آینده امیدوار باشیم و از واردات آن بی‌نیاز شویم.
وی درخصوص تولید گفت: تولید سیگار درکشور فعلا توسط ١٠ شرکت داخلی و خارجی شامل دخانیات قشم، آوای شرق طوس، دخانیات ایران، آرین توتون صنعت، شقایق درخشان رنگین، پیشرو تک پارسیان، کی‌تی‌اند‌جی پارس (خارجی)، بی‌ای‌تی پارس (خارجی)، تی‌دی‌آر(خارجی)، جی‌تی‌آی پارس (خارجی) انجام می‌پذیرد.
رمزی تصریح کرد: شرکت‌هایی نیز در راستای اجرای تبصره ٣ ماده ١٠٢ قانون برنامه پنجم توسعه کشور، درحال راه‌اندازی هستند تا واردات سیگار با همان برند اصلی را به تولید داخلی تبدیل کنند.
رمزی پیش‌بینی کرد: با استفاده از ظرفیت‌های خالی واحدهای تولیدی موجود و واحدهای تولیدی درحال احداث تا پایان سال جاری حدود ١٠میلیارد نخ از واردات با همان برند اصلی به تولید داخلی تبدیل و جایگزین واردات شود.
وضعیت تولید تنباکوهای قلیانی
رئیس مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور همچنین درباره تولید تنباکوهای قلیانی هم گفت: در زمینه تولید تنباکوی معسل ١٥ شرکت تولید‌کننده داخلی شامل کارا پارسیان ١١٠، نخل دخان عادل، سوییس دوباکوپارس، توتون طلایی آسمان، مهر آریا سبز آسیا، دخان صنعت نیل، توتون آریا قوت عسل، شمیم بهاران، زرین غزال محبی، شملان، شمین نیک آرین، صدرا نگین آریا، تنباکوی آلایان، پرچمداران صنعت نوین و تنباکوی ممتاز ایرانیان (سنتی) درحال فعالیت هستنند.
شرایط خاص سیگارفروشی با مجوز
رمزی با اشاره به میزان واردات سیگار گفت: در سال ٩٣ واردات سیگار معادل ١٤میلیارد نخ بوده است و نوسان چند سال اخیر در واردات رسمی ناشی از دوعامل میزان تولیدات داخلی و قاچاق بوده است.
وی تصریح کرد: در اصلاح روش توزیع جدید با رعایت ماده ٧ قانون جامع مبارزه با مصرف دخانیات در ٣ بخش عرضه‌کنندگان کشوری، عرضه‌کنندگان استانی و خرده‌فروشان ساماندهی شده و تاکنون به ١٢٠ عرضه‌کننده کشوری و بیش از ٧٠٠ عرضه‌کننده استانی مجوز عرضه داده شده است. رمزی اضافه کرد: از ابتدای دی‌ماه خرده‌فروشانی که بدون مجوز اقدام به عرضه سیگار کنند، متخلف تلقی و با آنها برخورد قانونی خواهد شد لذا درتمامی سطح کشور عرضه عمده‌فروشی و خرده‌فروشی می‌بایست با مجوز انجام پذیرد. رمزی گفت: برای اخذ مجوز توزیع استانی متقاضیان به سازمان صنعت معدن و تجارت استان موردنظر مراجعه و نسبت به اخذ مجوز اقدام کنند.
برای اخذ مجوز خرده‌فروشی نیز دارندگان پروانه‌های کسب خواربار فروش، سوپرمارکت و سقط فروش با مراجعه به اتحادیه ذیربط نسبت به اخذ مجوز خرده‌فروشی اقدام کنند. وی یادآوری کرد: درصدور مجوزهای خرده‌فروشی رعایت برخی از ضوابط قانونی مانند منع فروش سیگار به افراد زیر ١٨سال و منع فروش سیگار به صورت نخی و رعایت فاصله ١٠٠متری از مراکز آموزشی، ورزشی، فرهنگی و مذهبی و همچنین عدم عرضه سیگار قاچاق الزامی است و درصورت عدم رعایت هریک از موارد یادشده، مجوز مربوطه باطل و دیگر برای وی مجوز صادر نخواهد شد.
وی مشخصه سیگار قاچاق از سیگار مجاز را نداشتن پیام و تصویر بهداشتی روی بسته سیگار عنوان کرد.
٢٠ برند قاچاق‌ها کدامند؟
رمزی گفت: براساس مصوبه اخیر ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز ٢٠ برند سیگار فاقد مجوز که محصولات آنها به صورت قاچاق در بازار عرضه شده، مشخص و به دستگاه‌های نظارتی و کاشف ابلاغ شده است.او فهرست این برندها را به ترتیب اولویت و حجم قاچاق آنها این‌گونه اعلام کرد: مارلبرو، رویال ٥، ویلیامز، میلانو، میکادو، گراند، ویکتوری، امام، کینگ دام، پرستیژ، سر، والدن، میامی، پلیژر، کمل، اسیکس، الگانس، بن، اروس و منچستر.
179/
