تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا، حاصل 14 ماه مذاکره محرمانه

به گزارش ایسنا، روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی مدعی شد، مقامات دولت باراک اوباما، رییس‌جمهور آمریکا در تلاش برای آزادی شهروندان آمریکایی محبوس در جمهوری اسلامی بیش از یک سال با همتایان ایرانی خود به صورت محرمانه رایزنی کردند. این گفت‌وگوها سرانجام به آزادی این زندانیان منجر شد. ایرانی‌ها نیز در آخرین جلسه محرمانه در هتلی در ژنو با یک پیشنهاد جدید حضور یافتند و آزادی ده‌ها نفر از ایرانیانی که در زندان‌های آمریکا به‌سر می‌برند را خواستار شدند. این درخواست آمریکایی را مبهوت کرده بودند چرا که آن‌ها فکر می‌کردند توانسته‌اند در همان رایزنی‌های اولیه به هدف‌شان برسند اما به گفته مقامات آمریکا، ایرانی‌ها بسیار سرسخت بودند.

این روزنامه در ادامه ادعا کرد: برت مک گوک، سرپرست مذاکره‌کنندگان و تیم وی پس از اعلام درخواست ایران، کاغذهای خود را جمع و اطاق مذاکره را ترک کردند. مذاکره‌کنندگان ایرانی اغلب از بدنه نیروهای امنیتی بودند و به دلیل تسلط نداشتن بر زبان انگلیسی دو طرف نتوانستند ارتباط خوبی با هم برقرار کنند. در نهایت حصول توافق بر سر موضوع زندانیان توسط جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا و محمدجواد ظریف، همتای ایرانی‌اش به تعویق افتاد. پنج شهروند آمریکایی در ابتدای هفته جاری در ایران و هفت ایرانی در آمریکا آزاد شدند.

به نوشته این روزنامه آمریکایی اما این رایزنی‌های پرچالش که هم‌زمان با مذاکرات هسته ای بود 14 ماه به طول انجامید. این رایزنی‌های محرمانه زیر سایه یک تاریخ تلخ قرار داشت، چراکه ایرانی‌ها همتایان خود را به دلیل حوادث گذشته شامل کودتای 28 مرداد که با دخالت آمریکا در ایران صورت گرفت و حمایت واشنگتن از جنگ هشت ساله عراق علیه ایران در دهه 1980 سرزنش می کردند.

اما این فقط ایرانی‌ها نبودند که با اختلاف‌نظرهایی در دولت درباره یک توافق احتمالی مواجه بودند. رییس‌جمهور اوباما بر سر این که آیا با ایران تبادل زندانیان انجام دهد و این که در صورت جواب به این سوال، چه کسانی را باید آزاد کند تردید زیادی داشت. هم‌چنین دادستان کل آمریکا کاملا با توافق بر سر تبادل زندانیان مخالف بود.

اما به گفته مقامات آمریکایی اوباما در نهایت به این نتیجه رسید که زندانیان ایرانی به دلیل نقض تحریم‌هایی که وی سرانجام آن‌ها را به عنوان بخشی از توافق هسته‌ای لغو خواهد کرد، به زندان افتاده‌اند. بنابراین با آزادی زندانیان ایرانی موافقت کرد.

نیویورک تایمز مدعی شد: آخرین مناقشه مربوطه به پرواز این زندانیان بود. گفته می‌شود که ایران ابتدا با همراهی مادر و همسر جیسون رضائیان یکی از شهروندان آمریکایی آزاد شده در این پرواز موافقت نمی‌کردند.

این مناقشه نیز پس از تماس تلفنی فوری جان کری با ظریف حل شد و مادر و همسر رضائیان توانستند به طور یک جا ایران را ترک کنند.

تیم مک گوک اولین بار در نوامبر 2014 با همتایان ایرانی خود بر سر میز مذاکره نشستند و آزادی جیسون رضائیان بازداشت شده در ژوییه 2014، امیر حکمتی یک تنفگدار پیشین نیروی دریایی آمریکا بازداشت شده در اوت 2011 و سعید عابدینی که از سال 2012 زندانی شده بود را خواستار شدند. آن‌ها همچنین آزادی نصرت‌الله خسروی بازرگانی که پیش از این پرونده‌اش آشکار نشده بود خواستار شده بود.

ایرانی‌ها در ازاء درخواست آزادی 40 زندانی را که در آمریکا یا جای دیگر زندانی بودند مطرح کردند؛ آمریکایی‌ها خیلی فوری با این درخواست مخالفت کردند اما ایده آن را به خانه بردند. ایرانی‌ها فهرست 19 زندانی را به مذاکره کنندگان آمریکا ارائه دادند.

در آن زمان وزیران امور خارجه ایران و آمریکا در 29 اکتبر در حاشیه مذاکرات صلح سوریه دیدار کردن و سر و صدای آن زمانی بلند شد که تیم مک گورک چند هفته بعد با همتایان خود دیدار کرد.

هر چند این ترس در میان آمریکایی‌ها وجود داشت که این رایزنی‌ها راه به جایی نبرد، کری و ظریف بار دیگر در ماه دسامبر در حاشیه مذاکرات سوریه با یکدیگر دیدار کردند و به این نتیجه رسیدند که به توافق دست یابند.

مقامات آمریکایی می‌گویند که هم‌زمانی این دو مذاکرات، یعنی موضوع هسته‌ای و تبادل زندانیان از پیش تعیین شده نبوده است و بیش‌تر حاصل بهبود روابط میان دو کشور بوده که احساس می‌کردند باید مسائل قدیمی را بالاخره حل کنند. اما موانع دقیقه‌ی نودی هنوز هم حصول توافق را تهدید می‌کرد.

نیویورک تایمز نوشت: دو طرف سرانجام آزادی این زندانیان را هم‌زمان با آغاز اجرای توافق هسته‌ای اعلام کردند و متئو ترونتیک نیز که بخشی ازاین توافق نبود، روز شنبه آزاد شد و با یک پرواز تجاری ایران را ترک کرد.اما نصر‌الله خسروی حاضر به ترک ایران نشده است. سه زندانی دیگر ایران را ترک کرده و به آلمان رفته‌اند و قرار است به زودی به آمریکا بازگردند.