به گزارش خبرنگار موبنا، کمیسیون های تخصصی مجلس شورای اسلامی در هفته پیش رو به بررسی طرح ها و لوایح ارائه شده آنها می پردازند و برخی وزرا و مسئولان اجرایی نیز با حضور در این کمیسیون ها به بررسی وضعیت بودجه سال آینده دستگاه های متبوع خود می پردازند.
درحالی کمیسیون اصل ۹۰ قانون اساسی در جلسه روز یکشنبه ۱۱ بهمن ماه با حضور مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت، ستاد مبارزه با قاچاق و ارز، گمرگ و سازمان بازرسی کل کشوربه وضعیت طرح شبنم وحذف کدرهگیری را بررسی می کنند که این طرح با سواستفاده برخی از واردکنندگان نتوانست موفق باشد.
طرح شکست خورده
طرح شبنم یا شبکه بازرسی و نظارت مردمی با نیت استفاده از حضور مردم در عرصه بازرسی طراحی شد تا باعث ایجاد شفافیت در مبادلات اقتصادی شود. در واقع طرح شبنم یعنی اختصاص کد یکتا به تک تک کالاهای کشور (اعم از واردات و تولید داخل) و رهگیری آنها در شبکه توزیع تا مصرف‌کننده، به گونه‌ای که اطلاعات کل کالاهای کف بازار شامل مشخصات کالا، خرید، فروش و جابجایی کالا اعم از جابجایی مالکیتی یا جابجایی فیزیکی و بدون انتقال مالکیت در سامانه مرکزی قابل استعلام باشد.
در واقع، طرح شبنم دارای چهار رکن کدگذاری، رهگیری، مشارکت مردمی و بازرسی است.
بر اساس این طرح واردکنندگان کالا ملزم و مکلف بودند که شرکت‌های کارگزار مرتبط برای نصب و دریافت برچسب دوبعدی کالا و نصب و الصاق آن روی بسته‌بندی کالا اقدام کنند که با واکنش‌های مثبت و منفی از سوی مسوولان دولتی و کارشناسان و دست‌اندرکاران بازار همراه شد.
مسوولان دولتی معتقد بودند که در راستای اجرای طرح شبنم مصرف‌کنندگان می‌توانند با اطمینان خاطر به تهیه وسایل مورد نیاز خود بپردازند و همچنین این طرح می‌تواند قاچاق انواع کالا به خصوص کالاهای دیجیتالی را مهار کند اما در این میان کارشناسان و دست‌اندرکاران معتقدند که اجرای این طرح نیاز به کارشناسی بیشتر داشت و چه بسا که در ابتدا باید زیرساخت‌های لازم و نیاز خریداران صورت می گرفت.
ناتوانی شبنم در مهار قاچاق
در حالی که طی دو سه سال گذشته مدیرکل امور صادرات و واردات سازمان ملی استاندارد ایران گفته بود با اجرای طرح شبنم، امکان قاچاق کالا وجود ندارد اما به مرور زمان شاهد خریدوفروش این طرح با قیمت 1500 تومانی نیز بودیم.
بنا بر اظهارات مسوولان دولتی پس از ورود کالا به کشور، طرح شبنم روی آن پیاده می‌شود به این صورت که کالای وارده به گمرک، یک کد دوبعدی به صورت برچسب دریافت می‌کند که این کد برای هر کالا واحد و مجزاست.
کارشناسان و دست‌اندرکاران حوزه بازارهای دیجیتالی معتقد بودند که اجرای طرح شبنم می‌تواند بازار بی‌سروسامان قاچاق را ساماندهی کند و مشتریان می‌توانند با اطمینان خاطر به خرید کالاهای قانونی بپردازند در واقع آنها بر این باور بودند که این طرح نجات‌بخش بازار تلفن همراه می تواند باشد که چنین امری میسر نشد.
بعد از گذشت چندماه از اجرای طرح شبنم شاهد خریدوفروش این برچسب 90 تومنی دربازار بودیم به طوری که این طرح تا سقف 1500 تومن نیز به فروش می رسید.
درواقع در بازار تلفن همراه شاهد خرید این برچسب ها توسط فعالان غیرقانونی از واردکنندگان قانونی بودیم که به موجب همین امر می توان گفت که این طرح نمی تواند قاچاق را مهار کند.
سخن آخر
دستور کار کمیسیون های تخصصی مجلس و ورود کمیسیون اصل ۹۰ به حذف طرح «شبنم» و کد رهگیری در حالی صورت می گیرد که این طرح برای یکبار با شکست روبرو شده است.
در واقع کارشناسان براین باورند که حذف و یا اجرای مجدد این طرح در شرایط کنونی تغییروتحولی در بازار کالاها به خصوص کالاهای دیجیتالی ایجاد نمی کند و تغییری در روند خریدوفروش این کالاها ایجاد نخواهد کرد.
