دل‌نگراني اپراتورها از كوچ به تلگرام
موبنا – بررسي‌ها نشان مي‌دهد طي ۱۴ روز اول سال ۹۴ مجموع پيامك‌هاي مبادله شده توسط سه اپراتور سيار ۱۸ ميليارد و ۹۶۲ ميليون و ۷۵۰ هزار پيامك بود، در حالي كه سال ۹۳ اين سه اپراتور با تعداد مشتركان كمتر، ۲۸ ميليارد پيامك مبادله كرده بودند. همچنين آمار پيامك‌هاي رد و بدل شده در ۱۳ روز تعطيلات نوروز ۹۳، نسبت به ۱۳ روز تعطيلات نوروز ۹۲ حدود ۶۵ درصد افزايش يافته بود. بر اساس اعلام اپراتورها، در نوروز ۹۴، همراه اول ۱۰ ميليارد، ايرانسل ۵/۸ ميليارد و رايتل ۵۰۰ ميليون پيامك ارسال كرده‌اند. در تعطيلات نوروز ۹۳ مشتركان همراه اول ۵/۱۱ ميليارد و مشتركان ايرانسل ۱۶ ميليارد پيامك ارسال كرده بودند. آمار مشتركان رايتل نيز قابل توجه نبود. در اين ميان كاهش قابل توجه آمار پيامك‌هاي انبوه بر بستر اپراتور دوم تامل برانگيز است. با اين حال چون آمار دقيقي از ميزان پيامك‌هاي رد و بدل شده در نوروز ۹۵ انتشار نيافته است، نمي‌توان آمار مشخصي از كاهش پيامك‌ها در ۱۴ روز ابتدايي امسال ارائه داد، اما سكوت اپراتورها در اين زمينه نشانگر افول بيش از پيش پيامك‌هاي نوروزي دارد و شايد رفته رفته استفاده از پيامك‌هاي تلفن همراه به خاطرات بپيوندد.
در سال‌هاي اخير يكي از ارزان‌ترين راه‌هاي ارتباط ميان شهروندان ارسال پيامك‌هاي نوشتاري از طريق تلفن‌هاي همراه بوده است. با وجود اينكه در يكي دو سال اخير اپراتورها قيمت ارسال پيامك را افزايش داده‌اند، اما همچنان تعرفه حدود ۲۰ توماني براي هر پيامك اين كانال ارتباطي را ارزان نگه داشته است. با وجود اين، نبايد گمان كرد شهروندان به دنبال راه‌هاي ارزان‌تري براي ارسال پيام‌هاي كوتاه خود نيستند و از شبكه‌هاي ارزان‌تر غافل مي‌مانند. در سال‌هاي اخير و با فراگير شدن گوشي‌هاي هوشمند بسياري از شهروندان نيز از فضاي پيامكي به شبكه‌هاي پيام‌رسان مانند تلگرام كوچ كرده‌اند كه اين مساله به نحو چشمگيري درآمد اپراتورهاي تلفن همراه را كاهش داده است، به‌طوري كه به نظر مي‌رسد در نوروز امسال و در پيك زمان پيامكي اين سير كاهشي چنان چشمگير شده كه تا به امروز هيچ يك از اپراتورها آماري در زمينه تعداد پيامك‌هاي نوروزي خود منتشر نكرده‌اند.
شبكه‌هاي پيام‌رسان بلاي جان اپراتورها
مدت زيادي از پيدايش و توسعه شبكه‌هاي پيام‌رسان موبايلي نگذشته بود كه اپراتورهاي گوناگون و دولت‌هاي مختلف، انتقاداتي را از اين نرم افزارهاي پيام‌رسان مطرح كردند. گذشته از مسائل اطلاعاتي و امنيتي كه در مقاطع مختلف مورد توجه قرار گرفت، دولت‌ها از لحاظ اقتصادي هم به اين شبكه‌ها انتقاداتي را وارد ساختند و بر اين باور بودند كه وجود اين شبكه‌ها به درآمدزايي دولت‌ها از طريق سيستم مخابراتي لطمه وارد مي‌كند. در واقع اين ابزار با هزينه ساخت اندك در حالي روي اينترنت و در نتيجه بسترهاي چند هزار ميلياردي كشورهاي ميزبان خود سوار مي‌شوند كه سودي هم به دولت‌ها و اپراتورهاي مختلف نمي‌رسانند و با كاهش درآمد اپراتورهاي موبايل، اشتغالزايي در كشور ميزبان خود را نيز تهديد مي‌كنند. اين در حالي است كه برخي از پيش‌بيني‌ها حاكي از آن است كه تا سال ۲۰۲۰ نزديك به ۴۷۹ ميليارد دلار زيان براي اپراتورهاي سراسر جهان به بارآيد، البته برخي اپراتورها ارقامي بسيار بزرگ‌تر از اين زيان را پيش‌بيني مي‌كنند. در اين زمينه كشور ما هم مستثني از ساير نقاط جهان نيست، به‌طوري كه آمار نشان مي‌دهد از زمان روي كار آمدن شبكه‌هاي اجتماعي و سرويس‌هاي پيام‌رسان تلفن همراه، علاوه بر كاهش پيامك‌ها، ميزان مكالمات شبكه ثابت در كشور نيز با افت محسوسي همراه بوده و ترافيك تلفن ثابت نيز سير نزولي داشته و بر همين اساس درآمدهاي مخابرات هم كاهش يافته است. به هر حال همانطور كه اشاره شد بحث تاثير شبكه‌هاي موبايلي بر كاهش درآمد اپراتورها موضوع تازه‌اي نيست و تاكنون كشورهاي مختلف در اين باره تحقيقاتي انجام داده و بررسي‌هايي در اين زمينه انجام داده‌اند و براساس بررسي‌هاي صورت گرفته تا سال ۲۰۱۶ ميلادي حدود ۱۱ تا ۴۰ درصد مشتركان اپراتورهاي تلفن همراه در دنيا از شبكه‌هاي اجتماعي استفاده خواهند كرد كه اين موضوع مي‌تواند كاهش جدي درآمدهاي اپراتورهاي فعال در ايران را نيز به دنبال داشته باشد. حال اپراتورها در اين مدت قطعا روش‌هاي درآمدزايي ديگري از جمله فروش اينترنت را جايگزين ديگر روش‌ها مي‌كنند تا همچنان به فعاليت خود ادامه دهند. البته علاوه بر اين موضوع، همكاري اپراتورهاي تلفن همراه با شبكه‌هاي پيام‌رسان از ديگر اتفاقاتي است كه پيش‌بيني شده و همكاري اين شركت‌ها با يكديگر مي‌تواند از افت درآمدهاي اپراتورها جلوگيري كنند. كمااينكه در گذشته بارها شاهد مانع‌سازي برخي اپراتورها در ارسال كد براي كاربران شبكه‌هاي پيام‌رسان بوده‌ايم!
۱۲هزار ميليارد؛ هزينه اينترنت ايرانيان
امروزه با پيدايش شبكه‌هاي پيام‌رسان تلفن همراه شايد اپراتورهاي ايراني بخش زيادي از درآمدهاي خود را از دست داده‌اند، اما در كنار كاهش درآمد ميلياردي اپراتورها از محل پيامك‌ها، مي‌توان به مصرف ديتاي ايرانيان نيز اشاره داشت. با اينكه عدد دقيقي از سرانه مصرف اينترنت و تعداد كاربران اينترنتي در ايران منتشر نشده است، اما مي‌توان مجموع درآمد اپراتورهاي تلفن همراه و مخابرات را به صورت محاسباتي تخميني به دست آورد. با اين فرض كه اگر در ايران ۴۰ ميليون نفر از اينترنت استفاده كنند و هر ايراني ماهانه ۲۵ هزار تومان براي اتصال به شبكه اينترنت خرج كند، در ماه رقمي حدود هزار ميليارد تومان از محل اتصال به اينترنت از جيب مردم هزينه مي‌شود كه اين رقم در سال به ۱۲ هزار ميليارد تومان مي‌رسد؛ هزينه‌كردي كه البته با توجه به سرعت اينترنت در ايران به نوعي ناكارآمد است. البته اين ارقام به صورت تقريبي به دست آمده و ممكن است مصرف اينترنت بين كاربران، متغير باشد. حال اين مقدار از درآمد بين اپراتورها تلفن همراه و مخابرات و بنا به ميزان مشتركان تقسيم مي‌شود. در نتيجه اپراتورهاي تلفن همراه از اين طريق مي‌توانند ضررهاي ناشي از كاهش ارسال پيامك را جبران كنند و از گسترش شبكه‌هاي پيام‌رسان موبايلي به نحو احسن بهره‌مند شوند و حتي از آن استقبال كنند، همانطور كه در روزهاي ابتدايي سال جاري هم شاهد اين امر بوديم و طي تعطيلات نوروز مصرف ديتاي همراه در كشور رشد قابل توجهي داشته است، به گونه‌اي كه وزير ارتباطات از رشد شش برابري مصرف ديتاي موبايل نسبت به نوروز ۱۳۹۴ خبر داده و اينگونه اعلام كرده است كه در روزهاي پيك، مشتركان يكي از سه اپراتور تلفن همراه حدود ۷۰۰ ترا اينترنت مصرف كرده‌اند كه اين رقم در سال گذشته تنها ۱۲۰ ترا بوده است.
طرح‌هاي تشويقي جايگزين فيلترينگ
در مجموع به نظر مي‌رسد شبكه‌هاي پيام‌رسان تلفن همراه موج جديدي از ارتباطات هستند كه خواسته يا ناخواسته جهان را فرا گرفته‌اند. لذا به‌جاست دولت‌ها به جاي برخوردهاي سلبي نظير انسداد، محدودكردن و فيلتركردن اين نرم افزارها، دنبال به دست آوردن راه‌هاي جايگزين و تشويقي براي برخورد با نگراني‌هاي احتمالي باشند. اپراتورها هم مي‌توانند مانند بسياري از كشورهاي اروپايي با اجراي طرح‌هاي تخفيفي و ترغيب‌كننده و بالابردن كيفيت كار خود از يك سو و توسعه خود به عنوان يك نرم افزار پيام‌رسان موبايلي از سوي ديگر از كاهش درآمدهايشان جلوگيري كنند. چرا كه به هر حال اگر از چشم كاربران موضوع نگريسته شود، آنها فارغ از تهديدهاي امنيتي و حريم خصوصي كه مطرح مي‌شود، استفاده از خدمات رايگان را به خدمات پولي و گاه گران ترجيح مي‌دهند.
منبع: روزنامه آرمان | امير داداشي
