آسیب طوفان بزرگ گرد و غبار در مریخ به کاوشگر ناسا

موبنا – طوفان گرد و غبار وسیع در مریخ، کاوشگر “فرصت”(Opportunity) ناسا را از کار انداخته است و گویا این ربات فعلا قادر به ادامه فعالیت نخواهد بود، چرا که طوفان همچنان در حال بزرگتر و وسیع‌تر شدن است.

مقامات ناسا می‌گویند که طوفان گرد و غبار در مریخ، برای اولین بار است که توسط مدارگرد شناسایی مریخ ناسا رصد می‌شود.

مدارگرد شناسایی مریخ(Mars Reconnaissance Orbiter) یک فضاپیمای چندمنظوره ناسا می‌باشد که برای شناسایی و اکتشاف مریخ از روی مدار، طراحی شده است. هنگامی‌که این مدارگرد به مدار مریخ رسید، به پنج فضاپیمای دیگر در مدار یا روی سطح آن سیاره، به نام‌های نقشه‌بردار سراسری مریخ، مارس اکسپرس، اودیسه مریخ و دو مریخ‌نورد دیگر پیوست.

سپس به بیشترین رکورد عملکرد یک فضاپیما در اطراف مریخ رسید. این فضاپیمای ۷۲۰ میلیون دلاری توسط شرکت لاکهید مارتین و زیر نظر آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا ساخته شده است.

این فضاپیما در ۲۱ مرداد ۱۳۸۴ پرتاب شد و در ۱۹ اسفند ۱۳۸۶ به مدار مریخ رسید. سپس در آبان ۱۳۸۵ پس از ۵ ماه ترمز هوایی، به مدار نهایی علمی خود رسید و فاز اولیه علمی را شروع کرد.

مدارگرد شناسایی مریخ شامل یک دسته از افزارهای علمی از قبیل دوربین‌ها، طیف‌سنج‌ها و رادار است که برای کاوش زمین‌چهره‌ها(اشکال طبیعی شبیه به آنچه در زمین است)، چینه‌شناسی‌، کانی‌ها و یخ مریخ می‌باشند.

این ابزار، راه را برای فضاپیماهای آینده با نشان دادن چگونگی وضع هوای روزانه و سطوح، عوامل بالقوه سطوح فرود و میزبانی ارتباطات جدید از راه دور باز می‌کنند.

سامانه ارتباط از راه دور مدارگرد شناسایی مریخ از همه ماموریت‌های میان‌سیاره‌ای پیشین اطلاعات بیشتری را به زمین فرستاده است و این مدارگرد بیشترین توانایی ایستگاه بازپخش ماهواره‌ای را برای ماموریت‌های آینده خواهد داشت.

مقامات ناسا در بیانیه‌ای گفتند: به محض اینکه تیم مدارگرد نزدیک شدن طوفان به کاوشگر “فرصت” را دید، به تیم کاوشگر هشدار داد تا اقدامات لازم را انجام دهند. در عرض چند روز، طوفان از بین رفته بود.

به گفته ناسا، روز جمعه(۸ ژوئن) طوفان بیش از ۱۸ میلیون کیلومتر مربع از سطح مریخ را پوشش داده بود. این منطقه بزرگتر از کل آمریکای شمالی روی زمین است.

مقامات ناسا افزودند: طوفان‌های گرد و غبار کاملی مانند این، تعجب برانگیز نیستند، اما نادر هستند. آنها می‌توانند به طور ناگهانی شکل بگیرند، اما هفته‌ها یا حتی ماه‌ها به طول بیانجامند.

منطقه تحت پوشش طوفان گرد و غبار شامل دره Perseverance، یعنی جایی است که کاوشگر “فرصت” اکنون در آن محل قرار دارد.

کاوشگر “فرصت” از سال ۲۰۰۴ در حال مطالعه مریخ است و از انرژی خورشیدی بهره می‌برد. بنابراین با ظهور طوفان گرد و غبار، آسمان تیره می‌شود و مقدار نور خورشید کافی که برای شارژ این کاوشگر لازم است، به آن نمی‌رسد.

ناسا شرایط را به یک روز بسیار مه‌آلود در زمین که مانع رسیدن نور خورشید می‌شود، تشبیه می‌کند.

در روز چهارشنبه ۶ ژوئن، سطح انرژی “فرصت” با افت شدید مواجه شد و تیم مربوطه مجبور شدند که همه فعالیت‌های آن را برای صرفه‌جویی در انرژی متوقف کنند.

اگر طوفان بیش از حد طول بکشد، نگرانی اصلی، سرد شدن مریخ است. خطری که “فرصت” در گذشته نیز گرفتار آن شده بود.

ناسا گفت: اگر طوفان برای مدت طولانی ادامه پیدا کند و انتظار برای آسمان پاک طولانی شود، “فرصت” به همراه سطح مریخ سرد می‌شود و سرما چیزی است که به نظر می‌رسد در سال ۲۰۱۰ موجب از کار افتادن برادر دوقلوی “فرصت”، یعنی “روح”(Spirit)، پس از گیر افتادن آن در شن و ماسه سیاره سرخ شد. اما “فرصت” از این مهلکه جان سالم به در برد.

در سال ۲۰۰۷، یک طوفان گرد و غبار در مریخ کل سطح این سیاره را فراگرفت و “فرصت” را مجبور کرد تا به مدت دو هفته به حالت تقریبا خاموش(بقا) درآید. این کاوشگر برای صرفه‌جویی در انرژی، چندین روز با مرکز کنترل در آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا در پاسادنای کالیفرنیا تماسی نداشت.

در طول این طوفان، سازندگان “فرصت” در مورد توانایی سالم ماندن گرم‌کننده‌های آن برای زنده ماندن با سطح پایین انرژی ناشی از عدم شارژ به دلیل طوفان، نگران بودند. اما “فرصت” زنده ماند.

در حقیقت، “فرصت” ۱۵ سال است که در این شرایط زنده مانده است.

“فرصت” و “روح” به طور جداگانه در سال ۲۰۰۳ به سوی مریخ پرتاب شدند و در ژانویه ۲۰۰۴ برای آنچه که در ابتدا قرار بود یک ماموریت ۹۰ روزه باشد، روی سطح این سیاره فرود آمدند. اما این ماموریت با توجه به توانایی‌های این دو کاوشگر از ۳ ماه به ۱۵ سال تبدیل شده و احتمالا همچنان ادامه خواهد داشت.

 منبع: ایسنا