چه زمانی به کارمند یا فرزند خود پاداش دهیم؟

سواد زندگی – دانشمندان، آزمایش جالبی را درباره مکانیزم پاداش انجام دادند. آنها دو کبوتر را به گونه ای شرطی کردند که بعد از نوک زدن به یک میله، دانه دریافت کنند اما با یک تفاوت: کبوتر اول، بعد از آن که ۳ بار نوک می زد دانه می گرفت اما کبوتر دوم، گاهی بعد از ۲ بار نوک زدن دانه می گرفت، گاهی بعد از سه دفعه و گاه بعد از پنج مرتبه نوک زدن به میله و بیشتر.

بعد از آن، دانشمندان تصمیم گرفتند بعد از نوک زدن های کبوتران، دیگر دانه ای به آنها ندهند؛ فکر می کنید چه شد؟

کبوتر اول، چندین بار بخت خود را با سه بار نوک زدن به میله آزمود و چون دید خبری از دانه نیست، به زودی از خیر نوک زدن گذشت.

اما کبوتر دوم -که به طور منظم دانه نگرفته بود- زمان بیشتری را صرف نوک زدن به میله کرد. او بارها و بارها سراغ میله رفت، یک بار دو مرتبه نوک زد، دفعه دیگر ۵ نوک زد، زمانی سه بار و … .

دانشمندان با انجام آزمایش های متعدد بر روی کبوتران و سپس انسان ها، کوشیدند بهترین سیستم پاداش دهی در محیط های کاری را بیابند. برآیند همه این پژوهش ها این بود: “پاداش را به صورت نامنظم دهید.”

بدیهی است که پاداش در قبال “ایده یا عمل عالی کارمند” داده می شود اما دانشمندان علوم رفتاری می گویند نباید در قبال  “تعداد مشخصی ایده یا عمل عالی”، پاداش داده شود.
همچنین نباید ایده ها و اعمال عالی، بی پاداش بمانند.

در صورت اول (پاداش در قبال تعداد مشخصی ایده یا عمل عالی) دو اتفاق می افتد:

– آنچه امروز به عنوان پاداش به کارمندتان می دهید و برای او دلچسب و انگیزه بخش است، بعد از چند بار تکرار، به یک “حق مسلّم” تبدیل می شود و قدرت انگیزشی اش را از دست می دهند.

– در صورتی که وقفه ای در ارائه پاداش پیش بیاید، “کارمندِ شرطی شده به پاداش مشخص” از ادامه فعالیت های مثبت خویش دست بر می دارد. کبوتر اول که یادتان هست؟

در صورت دوم (ندادن پاداش) نیز مشخص است که انگیزه بعدی برای ادامه کارکرد مثبت وجود نخواهد داشت.

بنابراین، به مدیران توصیه می شود سیستم پاداش دهی شان را “غیر منظم” کنند. یعنی ممکن است یک کارمند یک بار بعد از انجام “۵ مثبت” پاداش بگیرد، دفعه بعد دو بار پشت سر هم و هر بار برای “۱ مثبت” پاداش بگیرد و بار دیگر بعد از انجام  “۳ مثبت” و … .

در چنین صورتی، اولا مرز بین حقوق و پاداش برای کارمندتان شفاف می شود، ثانیاً در صورتی که به هر علتی وقفه ای در نظام پاداش دهی رخ بدهد، کارمند از ادامه عملکردهای مثبت باز نمی ایستد.

فراموش نکنید که به عنوان یک مدیر، باید به نیروهای تان انگیزه بدهید و “پاداش غیرمنظم” یکی از راه های علمی این انگیزه بخشی است.

نکته: این توصیه صرفاً در محیط های کاری کاربرد ندارد و والدین و معلمان نیز می توانند در تربیت کودکان و نوجوانان از آن استفاده کنند.

 منبع: سواد زندگی