درباره شنوایی پرندگان بدون گوش خارجی!

موبنا؛ محمدمهدی حیدرپور – بر خلاف پستانداران، پرندگان فاقد گوش خارجی هستند. گوش خارجی پستانداران نقش مهمی در کمک به شناسایی صداهایی دارد که از ارتفاعات مختلف می آیند. این در شرایطی است که پرندگان نیز قادر به درک منبع صدا در ارتفاعات مختلف – چه در پایین، چه در بالا و چه هم سطح آنها – هستند. پژوهشگران دانشگاه فنی مونیخ اخیرا چگونگی متمرکز کردن صداها توسط پرندگان را کشف کرده اند. 

تصور کنید که دو پرنده نر برای جلب نظر پرنده ماده در حال آواز خواندن هستند. پرنده ماده پیش از انتخاب نهایی باید ابتدا پرنده های نر را پیدا کند. به دلیل آن که پرندگان فاقد گوش خارجی هستند، دیر زمانی تصور می شد که آنها قادر به تمایز بین صداهایی که از ارتفاعات مختلف می آیند، نیستند. اما پرنده ماده باید قادر باشد تا محل پرنده نر را حتی اگر در ارتفاعی بالاتر از وی قرار گرفته باشد، شناسایی کند.

پستانداران منابع صدا را با استفاده از گوش خارجی که امواج صدا را جذب، منعکس و یا پراکنده می کند در سطح قائم شناسایی می کنند. حس شنوایی آنها این اطلاعات را برای تعیین ارتفاع منبع صدا استفاده می کند. اما پرندگان این تفاوت ها را چگونه درک می کنند؟

سر پرنده نقش گوش های خارجی را ایفا می کند

با مطالعه سه گونه پرنده – کلاغ، اردک و مرغ – پژوهشگران دانشگاه فنی مونیخ این مساله را کشف کرده اند که پرندگان نیز قادر به شناسایی صداها از ارتفاعات متفاوت هستند. به نظر می رسد سر اندکی بیضی شکل آنها امواج صدا را به روشی مشابه با گوش های خارجی تبدیل می کند.

سطوح حجم مختلف، منابع صدا را مشخص می کنند

همه چیز به شکل سر پرنده باز می گردد. بسته به این که امواج صدا با کدام قسمت از سر برخورد می کنند، آنها منعکس شده، جذب شده و یا پراکنده می شوند. آن چه دانشمندان کشف کرده اند این بوده است که سر پرنده به طور کامل صدایی که از جهت های خاص می آید را غربال می کند. امواج صدای دیگر از سر عبور کرده و موجب واکنش در گوش مخالف می شوند.

مغز پرنده این که صدا از بالا یا پایین از حجم های صدای مختلف در هر دو گوش می آید را شناسایی می کند. بر همین اساس است که پرنده محل دقیق صدایی جانبی را شناسایی می کند. این سیستم بسیار دقیق است و در ارتفاعات بالا پرندگان می توانند صداهای جانبی در زاویه ارتفاع منفی 30 درجه تا مثبت 30 درجه را شناسایی کنند.

تعامل بین شنوایی و بینایی جهت یابی را بهبود می بخشد

اکثر پرندگان دارای چشم در دو طرف سر خود هستند که دامنه دید تقریبا 360 درجه به آنها می بخشد. از آن جایی که پرندگان توانایی پردازش صداهای جانبی که از ارتفاعات مختلف می آیند را نیز توسعه داده اند، اطلاعات دریافت شده از حواس بینایی و شنوایی را در زمان فرار از دست شکارچیان به خوبی مورد استفاده قرار می دهند.

این در شرایطی است که پرندگان اندکی مانند “جغد انبار” راهبردی کاملا متفاوت را توسعه داده اند. این گونه ها در شب شکار می کنند و همانند انسان چشم های آنها در جلوی صورت قرار گرفته اند. پرهایی که روی صورت جغد انبار را پوشانده صداها را به شیوه ای مشابه با گوش های خارجی تقویت می کنند. بنابر مطالعات صورت گرفته توسط “هانس اشنایدر” از دانشگاه فنی مونیخ، جغد بهتر از هر پرنده دیگری صداهایی که از روبرو می آیند را می شنود. بر همین اساس، تعامل فوق العاده ای بین اطلاعاتی که آنها می شنوند و اطلاعاتی که مشاهده می کنند، وجود دارد.