کاهش ارزش پول ملی از کجا آب می‌خورد؟
مجله آنلاین موبنا – “کاهش ارزش پول ملی”، “تورم” و به تبع آن “کاهش قدرت خرید” کلید واژگانی هستند که در سال ۱۳۹۷ بیش از همه سال‌های اخیر شنیده شدند. جدای از رابطه مستقیم تورم با ارزش پول ملی اما ارزش پول ملی در واقع پدیده‌ای نسبی است که بیش از هر چیز با ارزش سایر کالاها و خدمات موجود در بازار و همچنین با سایر پول‌های رایج سنجیده می‌شود.
در تعاریف مرسوم از ارزش پول کشورها معمولاً به ذخایر طلا و نقره آن کشور ارجاع می‌شود؛ چیزی که به نظر نمی‌رسد بتواند توجیه‌کننده اتفاقات رخ داده برای ارزش پول ملی در ایران باشد، چراکه بروز تحولات تورمی و به تبع آن افت ارزش ریال به خاطر کم شدن ذخایر طلا یا نقره نبود.
ارزش پول ملی به عرضه و تقاضا مربوط است
برای توضیح این پدیده حمید دیهیم – عضو هیئت علمی دانشگاه تهران – در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه ارزش پول ملی مانند هر کالای دیگری بستگی به عرضه و تقاضا دارد، کاهش ارزش پول ملی را به “دلار” مربوط دانست و گفت که اگر قیمت ارز افزایش پیدا کند به همان نسبت هم ارزش پول ملی کاهش پیدا می‌کند.
او با بیان اینکه سیاست‌های مالی و پولی دولت و همینطور سیاست‌های خارجی روی قیمت دلار تأثیرگذار هستند به ریشه اثرگذاری دلار پرداخت و گفت: بعد از جنگ جهانی دوم کشورهای درگیر در جنگ دور هم جمع شدند تا درباره سیستم پولی جدید تصمیم بگیرند. علت هم این بود که کشورهای اروپایی هر آنچه طلا و نقره داشتند در جنگ خرج کرده و به آمریکا داده بودند. آلمان هم به نحو دیگری بعد از شکستش غارت شده بود.
دیهیم مجموع این مسائل را باعث بی‌پشتوانه شدن پول کشورهای اروپایی توصیف کرد و ادامه داد: در آن نشست قرار شد کشورهای اروپایی پول خود را به پشتوانه دلار آمریکا منتشر کنند. بر این اساس قرار شد کشوری مانند آلمان که هیچ طلایی نداشت هر چهار مارک پول خود را با یک دلار معادل قرار دهد و از آن سو آمریکا نیز هر ۳۵ دلار خود را معادل یک اونس طلا قرار داد.
Bretton Woods کنفرانسی برای تعیین مناسبات اقتصاد جهانی
وی یادآور شد: در این بین Bretton-Woods Conference کنفرانسی است که در ژوئیه سال ۱۹۴۴ برای تعیین ساختار و نظم اقتصادی جهان بعد از جنگ جهانی دوم بر اساس سیستم آمریکایی اقتصاد آزاد جهانی شکل گرفت و آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم به عنوان قدرت برتر نظامی و اقتصادی و سیاسی مطرح شد و سیستم اقتصادی جهان بر اساس اندیشه‌های هری دکستر وایت و جان مینارد کینز شکل گرفت.
به گفته این کارشناس، این کنفرانس بین‌المللی تاریخی در محلی به نام Bretton Woods واقع در نیوهمپشایر در سال ۱۹۴۴ برگزار شد که در آن نمایندگان کشورهای آمریکا، انگلستان و ۴۲ کشور دیگر گرد هم آمدند تا دربارهٔ نظام پولی بین‌المللی پس از جنگ جهانی دوم تصمیم‌گیری کنند. از این کنفرانس دو نهاد جهانی پدید آمد که هنوز هم در اقتصاد جهان بسیار حائز اهمیت هستند: صندوق بین‌المللی پول (IMF) و بانک جهانی ترمیم و توسعه(IBRD) که بعدها به بانک جهانی معروف شد.
اعتراضات ۱۹۶۸ فرانسه دلاری بود!
این اقتصاددان این رخداد جدید را باعث سو استفاده آمریکا از پول خود و راه‌انداختن جنگ‌های کره و ویتنام ارزیابی کرد و ادامه داد: در ادامه یکه‌تازی‌های دلار بانک‌های مرکزی سایر کشورها که می‌دیدند مردم بیشتر برای خرید دلار به آنها مراجعه می‌کنند تا فروش آن، به خرید اوراق عرضه اقدام کردند.
دیهیم حتی ایجاد تورم در سال‌های ریاست جمهوری ژنرال دوگل در فرانسه را هم به اعتراض او به سوءاستفاده آمریکا از دلار مرتبط دانست و اظهار کرد: دوگل برای تأمین طلای مورد نیاز کشورش برای تقویت پول ملی فرانسه کشتی‌هایی پر از پول را برای خرید طلا به آمریکا فرستاد طراحی اعتراضات دانشجویی ۱۹۶۸ فرانسه باعث استعفایدوگل شد.
این اقتصاددان بر اساس این مقدمات مشکلات به ارزی به وجود آمده در کشور را سیاسی و نه اقتصادی توصیف کرد و گفت که تحریم‌ها در کنار سیاست‌های غلط پولی و مالی دولت باعث جهش قیمت دلار، تورم و در نهایت کاهش ارزش پول ملی در سال جاری شده است.
به گزارش ایسنا، اعتراضات دانشجویی – کارگری ماه می ۱۹۶۸ در فرانسه به ناگاه و بدون هیچ پیشینه خاصی توسط گروهی از دانشجویان به وقوع پیوست و در عرض چهار هفته کل صفحه سیاسی فرانسه را تحت تأثیر قرار داد؛ اعتراضاتی که خیابان‌های فرانسه را به حالتی جنگی آرایش کرد و برای مدت‌ها مناسبات اقتصادی – اجتماعی را در فرانسه تغییر داد. این آشوب‌ها در نهایت با دخالت نیروهای ملی‌گرای فرانسوی و البته استعفای ژنرال دوگل پایان پیدا کرد.
منبع: ایسنا
