چگونه قدرت سیبری معادلات انرژی را تغییر داد؟
به‌روزترین‌ها این خط لوله جدید که “قدرت سیبری” (Power of Siberia) نام دارد، بخشی از برنامه ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه برای کاهش وابستگی کشور خود به بازارهای گاز در اروپا و دسترسی به اقتصادهای برخوردار از نرخ رشد پرشتاب در آسیا است. برای چین که تولید انرژی داخلی آن با تقاضا نمی‌تواند برابری کند این خط لوله منبع حیاتی جدید عرضه است.
خط لوله “قدرت سیبری” چیست؟
این خط لوله که توسط شرکت گازپروم روسیه احداث شده است، حدود ۳۰۰۰ کیلومتر طول دارد و از میادین گازی چایاندا و کوفیکتا در سردترین بخش سیبری به بلاگووشچسنگ در نزدیکی مرز چین امتداد پیدا می‌کند. یک خط لوله گازی دیگر در چین به سیستم روسی متصل شده و ۳۳۷۰ کیلومتر به سمت جنوب تا شانگهای امتداد پیدا می‌کند. بخش روسی این خط لوله توسط گازپروم مدیریت می‌شود که در سال ۲۰۱۴ قراردادی به ارزش ۴۰۰ میلیارد دلار برای تامین سالانه ۳۸ میلیارد متر مکعب گاز به مدت ۳۰ سال با شرکت ملی نفت چین امضا کرد که بزرگترین قرارداد این شرکت روسی تاکنون بود.
“قدرت سیبری”چه موقعیتی دارد؟
گازپروم تزریق گاز به خط لوله “قدرت سیبری”را در اکتبر آغاز کرد و به گفته دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، زمان راه اندازی رسمی آن احتمالا دوم دسامبر است که پوتین و شی جین پینگ، روسای جمهور روسیه و چین ممکن است در یک تماس ویدیویی مشترک در مراسمی به مناسبت آن ظاهر شوند. گازپروم قصد دارد با تحویل ۱۰ میلیون متر مکعب در روز فعالیت این خط لوله را آغاز کند و در سال ۲۰۲۵ فعالیت آن را به ظرفیت نهایی برساند. روسیه ممکن است احتمالا این سیستم را به غرب توسعه دهد و به این ترتیب اجازه دهد گاز سیبری در هر دو جهت جریان پیدا کند.
چرا این خط لوله برای روسیه اهمیت دارد؟
“قدرت سیبری”سدی در برابر وخامت روابط با اروپا خواهد بود. تاکنون عمده تولید گاز روسیه به جانب غرب روانه شده و از طریق اوکراین به اروپا صادر شده است. اما روسیه و اوکراین سال‌هاست بر سر هزینه ترانزیت، با یکدیگر اختلاف دارند و روسیه در دو موقعیت جریان گاز را در وسط زمستان قطع کرد. روابط سیاسی میان روسیه و اروپا نیز از زمان الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ و واکنش آمریکا و اروپا با وضع تحریمها علیه مسکو، تیره شده است. در این بین، روسیه ذخایر عظیم و بهره برداری نشده گاز در شرق دور دارد که به چین نسبت به اروپا نزدیک‌تر است.
چرا چین “قدرت سیبری”را می‌خواهد؟
چین بزرگترین مصرف کننده و واردکننده انرژی جهان است. گاز روسیه تولید میادین داخلی چین را تکمیل کرده و ممکن است ارزانتر از LNG باشد که با کشتی تحویل داده می‌شود. دو کشور درباره خط لوله دیگری به نام “قدرت سیبری۲” صحبت می کنند که ممکن است برای مناطق صنعتی شرق چین مورد استفاده قرار گیرد. چین همچنین خط لوله گاز آسیای مرکزی-چین را اداره می‌کند که از ترکمنستان و از طریق ازبکستان و قزاقستان گاز وارد می‌کند. پوتین انتظار دارد نیازهای انرژی چین مستلزم ظرفیت بیشتر خط لوله و LNG باشد که به نفع شرکتهای گازپروم و نواتک خواهد بود.
چین گاز خود را از کجا دریافت می‌کند؟
طبق آمار آژانس بین‌المللی انرژی، مصرف گاز چین طی یک دهه گذشته جهش پیدا کرده و تنها طی دو سال گذشته ۳۳ درصد رشد کرده است. واردات سهم رو به رشدی داشته و در سال ۲۰۱۸ به ۴۳ درصد رسیده است که حدود دو پنجم آن از طریق خط لوله گاز آسیای مرکزی-چین و باقی آن از طریق واردات LNG از استرالیا، قطر، مالزی و اندونزی بوده است. تقاضا با اقدام دولت در اجباری کردن استفاده از گاز به جای زغال سنگ توسط کارخانه‌ها و منازل که با هدف مقابله با مه‌دود و کاهش آلایندگی دی اکسید کربن انجام گرفته است، افزایش پیدا کرده است.
“قدرت سیبری”چه معنایی برای اروپا دارد؟
“قدرت سیبری”موضع روسیه در مذاکرات در خصوص قراردادهای گازی با کشورهای اروپایی را تحکیم می‌کند. اگر روسیه بتواند تولید خود را به جای اروپا به شرق صادر کند، غرب ممکن است مجبور شود برای تضمین تامین گاز پول بیشتری پرداخت کند. از سوی دیگر گازپروم خط لوله دیگری به نام نورد استریم ۲ در دست ساخت دارد که از بستر دریای بالتیک عبور کرده و ظرفیت صادرات در مسیر فعلی را دو برابر می‌کند. این خط لوله به روسیه اجازه می‌دهد در صورت افزایش تنش‌ها، اوکراین را دور بزند.
این گاز چگونه قیمت گذاری خواهد شد؟
بر اساس گزارش بلومبرگ، پوتین اعلام کرده که جریان گاز از طریق خط لوله “قدرت سیبری”مبتنی بر قیمتهای نفت خواهد بود که مشابه سیستم مورد استفاده توسط خریداران اروپایی است. به گفته مقامات اروپایی، قیمت مبنا در این فرمول، حدود ۳۶۰ دلار به ازای هزار متر مکعب است که مشابه سطح قرارداد گازپروم با آلمان است. شرکت پتروچاینا اعلام کرده که قیمت گاز عرضه شده از طریق “قدرت سیبری”با گازی که از آسیای مرکزی وارد می‌شود رقابتی خواهد بود./ایسنا
