رقص دلار روی سر اقتصاد ایران!
به‌روزترین‌ها– طبق قیمت‌های اعلام شده از سوی کانون صرا‌فان، در معاملات قیمت دلار در بازار آزاد به ۳۰۳۰۰ و یورو به ۳۴۲۵۰ تومان رسید. ارقامی که از آغاز سال جدید به این طرف تقریبا دیده نشده بود ولی حالا گمانه‌زنی‌ها از افزایش قیمت دلار با ۳۵ هزارتومان هم مطرح می‌شود. به اعتقاد بسیار از کارشناسان اقتصادی نااطمینانی از وضعیت و سرانجام مذاکرات هسته‌ای و نگرانی از عدم توافق و اعمال تحریم‌های بیشتر و ایجاد فشار حداکثری باعث شده تا نرخ دلار برخلاف اظهارنظر مسئولان رشد چشمگیری داشته باشد! در کنار رشد نرخ ارز این روزها صحبت‌های غیرکارشناسی عبدالملکی، وزیر کار درباره توانایی مدیریت بازار از سوی بانک‌مرکزی با تزریق میلیون‌ها دلار ارز به بازار و رساندن قیمت به ۱۵ هزارتومان و همچنین صحبت‌های سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور در دوره قبلی انتخابات درباره کنترل نرخ ارز در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود و خشم مردم از ناتوانی کنترل بازار ارز و عواقب بعدی آن شدت گرفته است. مرتضی افقه، کارشناس اقتصادی در این باره به «آرمان‌ملی» گفت: این حرف که وضعیت بازار ارز ناشی از هیجانات مردمی است؛ بسیار بی‌ربط به وقایعی است که در بازار ارز در حال رخ‌دادن است، قانون ساده عرضه و تقاضا می‌گوید که با افزایش یا کاهش تقاضا به شرطی که انتظارات و چند متغیر دیگر ثابت کم یا زیاد می‌شود، الان انتظارات مردم و کارگزاران اقتصادی نسبت به آینده و افزایش بیشتر قیمت به‌دلیل عدم سازش و به نتیجه‌نرسیدن مذاکرات باعث شده قیمت افزایش پیدا کند. او ادامه داد: انتظارات یکی از المان‌های موثر بر میزان تقاضاست و هیجانات مردمی در این بحث هیچ جایی ندارد. این کاملا طبیعی بود که اگر مذاکرات به نتیجه نرسد قیمت ارز و به‌تبع آن باقی قیمت‌ها به شدت افزایش پیدا می‌کند و اگر به نتیجه برسد در آن زمان نرخ ارز می‌تواند کاهش پیدا کند یا افزایش آن متوقف شود. به همین دلیل این اتفاق طبیعی است و رفتار مردم هم به لحاظ اقتصادی منطقی و عاقلانه است.
ارز ذخیره کف بازار!
افقه در واکنش به اینکه وزیرکار چندی پیش گفت که بانک‌مرکزی آن قدر دلار دارد که با تزریق آن در بازار می‌تواند قیمت ارز را به ۱۵ هزارتومان برساند ولی نمی‌خواهد، آیا واقعا بانک‌مرکزی چنین ذخیره یا توانایی‌ای برای مدیریت و نظارت و کنترل بازار ارز را دارد؛ توضیح داد: اگر نگوییم این اظهارنظر کاملا غیرمنطقی است قطعا غیرعلمی است؛ حتی اگر بانک‌مرکزی ارز داشته باشد به شرط می‌تواند وارد بازار شود که جریان ورود ارز برقرار باشد نه ذخیره‌ای که برای مواقع ضروری نگه‌داشته شده است. او ادامه داد: بنابراین در شرایطی که تحریم هستیم و نمی‌توانیم هیچکدام از کالاهایمان را بفروشیم و فروش به‌صورت پنهانی و با هزینه بیشتر است و جریان ورود ارز وجود ندارد، در سه سال گذشته همه از ذخایر مختصر بانک‌مرکزی استفاده شده که نرخ ارز بیشتر از این نشده است! الان احتمالا ذخایر به انتها رسیده یا خیلی کم شده و برای مواقع اضطراری نگه داشته شده‌اند به عبارتی بانک‌مرکزی منفعل در بازار است نه فعال! این اقتصاددان اضافه کرد: چند سالی است که متغیر فعال در بازار ارز و اقتصاد ایران همان تحریم‌ها هستند و کسانی‌که معتقدند تحریم‌ها اثر ندارد بیایند و تدابیری که در ذهنشان بوده را انجام بدهند که به‌نظرم حداقل در کوتاه‌مدت هیچ تدبیری راهگشا نیست و همه متغیرهای اقتصادی منتظر شنیدن بحث‌های مذاکره و بحث‌های ناشی از این مذاکرات هستند.
روش‌هایی ناکارآمد برای اداره کشور
افقه در پاسخ به این پرسش که در کنار موضوع مذاکره اخباری درست یا نادرست از افزایش صادرات ایران به‌ویژه در حوزه نفت و گاز می‌شنویم از آن طرف اخباری برگشت‌خوردن محصولات کشاورزی و خودرو و صادرات محصولات ایرانی را می‌شنویم با اینکه در وضعیت تحریم‌ها تغییری ایجاد نشده؛ چطور می‌توان چنین تناقضاتی را توجیح کرد؛ توضیح داد: ما به‌عنوان ملت ایران خوشحال می‌شویم که بتوانیم حتی در شرایط تحریم راه‌هایی را پیدا کنیم که صادرات را افزایش دهیم؛ اما به‌هرحال خود مسئولان به‌خوبی می‌دانند که کشورهای دنیا نظام بین‌المللی را پذیرفته‌اند و متاسفانه قدرت آمریکا در کنترل برخی از کشورها را هم شاهدیم. او ادامه داد: چین هم الان با چراغ‌سبز آمریکا پذیرفته که از ایران نفت بخرد وگرنه اگر آمریکا به چین فشار وارد کند ممکن است همین فروش را هم از دست بدهیم. دولت راه‌هایی برای معاملات پیاپای پیدا کرده ولی این راه‌ها بلندمدت نیست ولی اگر به‌گونه‌ای باشد که فرصت بخرند تا بتوانند در چانه‌زنی موفق بشوند می‌تواند مطلوب باشد، اما در مجموع روش‌های مناسبی برای اداره‌کردن کشور بزرگی مثل ایران نیست.
نتیجه مذاکرات و نرخ ارز
این کارشناس اقتصادی در مورد اینکه آینده بازار ارز در روزها و هفته‌های آینده چطور پیش خواهد رفت؛ افزود: با توجه به شکست دوراول مذاکرات از نظر من نرخ ارز فعلا روبه افزایش خواهد بود. منتهی به کندی یعنی شوکی در قیمت اتفاق نمی‌افتد؛ این شوک ۲۹ تا ۳۲ هزار تومان بوده که تمام شده است. اما تا دوردوم مذاکرات شروع شود نرخ رو به افزایش خواهد بود و بعد دوباره به نتیجه دوردوم مذاکرات برمی‌گردد. او اضافه کرد: اگر نتیجه مذاکرات خوشبینانه بود و افق توافق در دوردوم مشخص شود افزایش متوقف خواهد شد و احتمالا کاهشی هم خواهد بود اگر به نتیجه نرسند این‌بار با شدت بیشتری افزایش نرخ دلار را شاهد خواهیم بود. افقه درباره اینکه آیا گفتاردرمانی مسئولان دولت برای حفظ آرامش اقتصادی و بازار موثر است یا نه هم گفت: دولت جدید از همان روزهای اول تلاش کرده با گفتاردرمانی امید ایجاد کند و این در شرایط عادی می‌تواند خوب باشد، اما با توجه به اینکه وعده‌های زیادی در کشور از سوی دولت‌ها داده شده و به‌دلایل مختلفی نتوانسته یا نخواستند عملیاتی کنند؛ بی‌اعتمادی ایجاد شده و این رویه بسیار خطرناکی است. ضمن اینکه این وعده‌ها اغلب انجام‌شدنی نیستند و باعث می‌شود سرمایه اجتماعی حتی آنهایی که به گروه جدید رای دادند هم ریزش کند. دلار موثرترین مولفه در اقتصاد کشور است و هر افزایش در نرخ آن باعث تغییر در سایر بخش‌های اقتصادی می‌شود هرچند که کاهش نرخ ارز با سرعت بسیار بسیار کمتری در اقتصاد ایران اثرگذار می‌شود. به‌هر صورت باید پذیرفت که اقتصاد ایران دلاری و وابسته به تعامل با جهان است و به نتیجه‌رسیدن مذاکرات هسته‌ای قطعا می‌تواند به کاهش نرخ ارز و بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کند.
منبع: آرمان ملی
