دلایل کم رغبتی مشتریان به لوازم خانگی داخلی
به‌روزترین‌ها؛ مریم شهبازی – مرکز آمار ایران در گزارشی، صنعت لوازم‌خانگی ایران را زیر ذره‌‌‌بین برد. شواهد یک گزارش رسمی نشان می‌دهد، مشتریان ایرانی به ۹ دلیل نسبت به لوازم‌خانگی تولید داخل بی‌‌‌میل هستند که مهم‌ترین آنها کیفیت کمتر نسبت به نمونه‌‌‌های خارجی است. بازوی آماری دولت که در سال‌های اخیر در زمینه‌‌‌های مختلف اقدام به ارزیابی و افکارسنجی کرده، در گزارشی که برمبنای مصاحبه با فروشندگان بازار لوازم‌خانگی صورت گرفته، فناوری و نوآوری را دو مزیت محصولات خارجی نسبت به تولیدات داخلی صنعت لوازم‌خانگی ایران اعلام کرده است. پاسخ‌‌‌دهندگان در این گزارش، سه دلیل عمده انتخاب محصولات خارجی از سوی مشتریان ایرانی لوازم‌خانگی را دوام بیشتر به دلیل قطعات بهتر و استفاده خلاقانه از طراحی در کنار تکنولوژی بهتر و پیشرفته‌‌‌تر عنوان کردهاند. طرح آمارگیری از عمده‌فروشی و خرده‌فروشی لوازم‌خانگی که از سوی مرکز آمار ایران تهیه شده است، نشان می‌دهد کم‌رغبتی مشتریان به لوازم‌خانگی تولید داخلی دلایل متعددی دارد که مهم‌ترین آنها قابل اعتماد نبودن، نبود کیفیت در مقابل رقبای خارجی، قیمت نامناسب و فرهنگ حاکم بر رفتار مشتریان بود.
در بخش فرهنگ حاکم بر رفتار مشتریان چیزی که جالب است، اهمیت برند کالا، اهمیت کیفیت و جاذبه ظاهری است که طبق شواهد موجود، اثر عمیقی بر فرهنگ خرید لوازم‌خانگی در ایران دارد. فروشندگان اعلام کردهاند، مسائلی از قبیلی مصرف کمتر انرژی، حمایت کشورهای خارجی از صنعت لوازم‌خانگی در کنار اهمیت‌‌‌دادن به بازارهای خارجی از سوی تولیدکنندگان خارجی از مهم‌ترین دلایلی است که به اقبال بیشتر به تولیدات خارجی در ایران منجر شده است. بررسی بیشتر این گزارش، دلیل عرضه لوازم‌خانگی خارجی در ایران به‌رغم حضور برندهای داخلی را نشان می‌دهد. به عقیده فروشندگان لوازم‌خانگی از بین هفت‌دلیل مختلف برای عرضه لوازم‌خانگی، تقاضا از جانب مشتریان مهم‌ترین دلیل است؛ ضمن اینکه شرایط فروش آسان‌تر، سود بیشتر و کیفیت بهتر کالا آنها را ترغیب به عرضه این محصولات در فروشگاه‌‌‌های خود می‌کند.
این گزارش در سه بخش مختلف تنظیم شده و به دلایل عرضه لوازم‌خانگی در سطح کشور، ضعف کیفیت در لوازم‌خانگی داخلی و بیتوجهی مشتریان به لوازم‌خانگی داخلی از نظر فروشندگان پرداخته است. این گزارش با اشاره به دلایل ضعف کیفیت در محصولات صنعت لوازم‌خانگی داخلی از قول فروشندگان این محصولات اعلام کرده به پنج‌دلیل، تولیدات ایران در این بخش کیفیت همسان با نمونه‌‌‌های مدرن و خارجی ندارند. اولا از آنجا که تکنولوژی و نوآوری سطح بالایی در این محصولات به کار گرفته نشده، فاصله محصولات داخلی با تولیدات رقبای خارجی محسوس است. در عین حال به دلیل بالا بودن هزینه تولید، صنایع داخلی با مشکل کاهش کیفیت روبه‌رو هستند. در ضمن قطعات به کار رفته در محصولات خارجی نسبت به همین قطعات در تولیدات داخلی بهتر و از این ناحیه اعتماد و اطمینان به صنایع داخلی کمتر است. فقدان خلاقیت در طراحی و بازار داخلی غیررقابتی از عوامل دیگر اختلاف کیفیت بین تولیدات داخلی و خارجی لوازم‌خانگی در بازار ایران است. این شواهد نمی‌‌‌تواند بازگوکننده همه آنچه در صنعت لوازم‌خانگی ایران می‌‌‌گذرد باشد؛ اما از کنار هم قرار دادن آنها می‌‌‌توان به وجود برخی مشکلات در این صنعت رو به رشد پی برد که باید در سیاستگذاری‌‌‌های وزارت صمت به آنها توجه شود. از آنجا که در گزارش مرکز آمار ایران به لزوم استفاده از این شواهد برای اصلاح مسیر صنعت اشاره شده، سیاستگذار بخش صنعت می‌‌‌تواند با تنظیم‌‌‌گری مناسب بخش لوازم‌خانگی، بنگاه‌‌‌های این صنعت را به سمت ارتقای کیفیت، بهبود سطح تکنولوژی و تولید محصول با آخرین روندهای نوآوری ترغیب کند تا به این ترتیب زمینه برای افزایش رقابت‌‌‌پذیری این محصولات در بین فروشندگان و مشتریان فراهم شود. از آنجا که مسیر حاضر صنعت لوازم‌خانگی عمدتا روی افزایش تولید و نه صادرات‌محوری تنظیم شده است، بازطراحی سیاستهای صنعتی این بخش با لحاظ ارتقای کیفیت قطعات به‌کاررفته در تولیدات داخلی و ارتقای برندهای بومی راه‌حلی در زمینه بالا بردن جایگاه محصولات ساخت داخل در بین مشتریان ایرانی است. جزئیات دقیق‌‌‌تر گزارش مرکز آمار ایران خواندنی است.
دلایل عرضه لوازم‌خانگی خارجی در کشور
در این بخش، سوالی که از فروشندگان این قبیل لوازم پرسیده شد، این بود که دلیل عرضه لوازم‌خانگی خارجی در کشور به‌رغم وجود برندهای داخلی چیست؟ این سوال هفت‌پاسخ مختلف داشته که به ترتیب تقاضا از طرف مشتریان با ۳۴درصد، کیفیت بهتر کالاهای خارجی با ۲۲درصد، فروش آسان‌تر محصولات خارجی برای فروشندگان با ۲۰درصد، سود بیشتر با ۱۰درصد، رقابت با سایر فروشندگان با ۵درصد، عدم‌استقبال از کالاهای ساخت داخل با ۵درصد و سایر موارد با ۴درصد در وضعیت فعلی سهیم هستند. در این بخش پرسشگران از فروشندگان لوازم‌خانگی پرسیده‌‌‌اند، دلایل کیفیت بیشتر لوازم‌خانگی خارجی نسبت به محصولات داخلی چیست؟ که به نظر این قشر این موضوع به ۹دلیل مختلف رخ داده است. مهم‌ترین دلیل وضعیت بهتر لوازم‌خانگی خارجی، تکنولوژی پیشرفته‌‌‌تر با ۲۶درصد، خلاقیت در طراحی مناسب‌‌‌تر با ۹/ ۱۹درصد، دوام بالا با ۹/ ۱۷درصد و اطمینان از کیفیت بالاتر قطعات به کار رفته در محصولات خارجی با ۸/ ۱۷درصد در رده‌‌‌های اصلی قرار دارند. مصرف پایین انرژی با ۳/ ۷درصد، سیاستهای حمایتی کشورهای خارجی با ۱/ ۵درصد، توجه به نیاز کشورهای مقصد با ۹/ ۲درصد و بازار رقابتی کشور صادرکننده با ۶/ ۲درصد و سایرعوامل با نیم‌درصد در رده‌‌‌های بعدی قرار دارند که در پاسخ به این پرسش، فروشندگان بازگو کردهاند.
ضعف‌‌‌های لوازم‌خانگی داخلی
تولیدات داخلی ضعف‌‌‌های مشخصی دارند که در این گزارش به آنها توجه شده است. بیتوجهی به تکنولوژی روز و به‌کارگیری نوآوری در لوازم (با ۲۶درصد سهم) در کنار بالا بودن هزینه تولید و کاهش کیفیت (با ۲۶درصد سهم)، عدم‌اطمینان به کیفیت قطعات به کار رفته در کالا (با ۲۳درصد سهم)، فقدان خلاقیت در طراحی (با ۱۸درصد سهم)، در کنار بازار غیررقابتی داخلی (با ۷درصد سهم) و سایر عوامل (با یک‌درصد سهم) در پاسخ‌‌‌های فروشندگان به پرسش‌‌‌های مرکز آمار ایران ملموس‌‌‌تر بوده است.
دلایل بیتوجهی به محصولات داخلی
در بررسی مرکز آمار ایران پیرامون دلایل کم‌رغبتی مشتریان ایرانی به محصولات داخلی، ۱۰ دلیل مختلف به دست آمده است: قابل اعتماد نبودن با ۲۱درصد، نبود کیفیت در مقابل رقبای خارجی با ۱۶درصد، قیمت نامناسب با ۱۴درصد، فرهنگ حاکم بر رفتار مشتریان با حدود ۱۲درصد، خدمات پس از فروش ضعیف با ۱۱درصد، تجربه ناموفق از کالا با ۸درصد، عدم‌توصیه سایر مصرف‌کنندگان با ۸درصد، تبلیغات ضعیف با ۵درصد، توجه فنی فروشنده با ۲درصد و سایر موارد با ۲درصد مهم‌ترین مبانی بیتوجهی مشتریان داخلی به محصولات ایرانی است. جالب‌‌‌تر اینکه در تحلیل رفتار حاکم بر مشتریان و انتخاب تولید خارجی توسط آنها، هشت‌دلیل ذکر شده که توجه تولیدکنندگان خارجی لوازم‌خانگی به کیفیت با ۲۷درصد، اهمیت دادن به برند کالا با ۲۵درصد، توجه به جذابیت ظاهری با ۱۹درصد و چشم و هم‌‌‌چشمی با ۱۴درصد از عوامل اصلی این انتخاب هستند. اهمیت دادن به تبلیغات جهانی با ۶درصد، حمایت از تولید داخلی با ۵درصد، عدم‌حمایت از هویت ملی با ۲درصد و سایر عوامل با یک‌درصد در فرهنگ رفتاری خرید مشتریان نقش دارد.
