دوراهی کالابرگ و یارانه

به‌روزترین‌ها؛ کیمیا نجفی– آذرماه سال 89 داستان پرداخت یارانه‌های نقدی شروع و از آن سال ماهانه مبلغ 45 هزار 500 تومان برای هر نفر به حساب سرپرست خانوارها واریز می‌شد. این طرح مخالفان بسیاری داشت، به گفته مخالفان یارانه‌ به جز افزایش نقدینگی و تورم دستاورد دیگری نمی‌توانست برای اقتصاد به همراه داشته باشد. اما با وجود مخالفت‌ها پرداخت آن ادامه پیدا کرد. هرچند که به مرور زمان 45 هزار تومان ارزش خود را در برابر تورم از دست داد و حتی دیگر نمی‌توانست بخشی کوچکی از هزینه خانوارها را پوشش دهد. با این حال سیاست‌گذاران پرداخت یارانه نقدی را راهی برای حمایت از خانوارها می‌دانند، به همین دلیل هنوز هم پرونده یارانه در اقتصاد ایران بسته نشده است.

طرح کالابرگ کی اجرا می‌شود؟

پس از افزایش قیمت بسیاری از کالاهای اساسی طی ماه‌های اخیر دولت تصمیم گرفت یارانه کمک خرید کالای اساسی به خانوارها تخصیص دهد البته از همان اول اعلام شد که این یارانه تنها برای دو ماه بوده و پس از ۲ ماه قرار است چیزی شبیه به کالابرگ وارد اقتصاد ایران شود. رئیس جمهور 19 اردیبهشت ماه در برنامه تلویزیونی اعلام کرد که سازمان برنامه و بودجه این موضع را کارشناسی کرده و پیشنهادی که داده این است که به ۳ دهک اول، نفری ۴۰۰ هزار تومان یعنی یک خانواده ۵ نفره، ۲ میلیون تومان در ماه و به دهک‌های چهارم به بعد هم ۳۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر پرداخت خواهد شد.
ابراهیم رئیسی در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفته بود که فعلاً برنامه‌ریزی شده که برای ۲ ماه آینده بدین شکل حمایت صورت گیرد و سپس طبق برنامه دولت تبدیل به کالابرگ الکترونیک شود. کالا برگ الکترونیک، برابر قانون و به عدالت نزدیک‌تر است و ظرفیت تبدیل شدن به گرانی را ندارد تا در این میدان مردم تنها نمانند و مشکلی خصوصاً برای خانواده‌های نیازمند نخواهد بود.
اما حالا گفته می‌شود که نمی‌توان زمان دقیق برای اجرای طرح کالابرگ تعیین کرد و پرداخت یارانه نقدی فعلا ادامه دارد. بر اساس گزارشی از ایلنا، اخیرا محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور درخصوص اجرای طرح کالابرگ الکترونیک گفته است: «ما به لحاظ قانونی موظف بودیم از اول فروردین در واقع این اصلاح را صورت دهیم، یک تعارضی در مصوبه مجلس بود اول اینکه باید از اول فروردین حذف می‌شد، چراکه ارز ترجیحی دیگر وجود نداشت و از سوی دیگر گفته بودند کالابرگ. البته در همان قانون گفته بودند یا راه‌های دیگر. چون هنوز کالابرگ آماده نشده است ناچاریم یارانه نقدی پرداخت کنیم و این را ادامه بدهیم.»
وی پیرامون زمان اجرایی شدن کالابرگ الکترونیکی، گفته است: «اجرای این طرح در دست دستگاه‌های دیگر است و دارند کار می‌کنند، اجازه دهید که زمان ندهم، اما واقعا فشار ما این است که در حداقل زمان ممکن این موضوع اجرایی شود.»
حال این پرسش مطرح می‌شود که ادامه پرداخت‌های نقدی چه تبعاتی را می‌تواند برای اقتصاد به همراه داشته باشد؟

ادامه پرداخت‌های نقدی تبعاتی را برای اقتصاد به همراه خواهد داشت

ابراهیم نکو، دبیر دوره نهم کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به تبعات حمایت‌های نقدی به «ابتکار» گفت: ادامه‌دار بودن پرداخت‌های نقدی از چند جهت دارای مشکل بوده و می‌تواند اقتصاد را با چالش‌های گوناگونی روبه‌رو کند. به بیانی واضح‌تر یارانه‌های نقدی به بحران تورم و گرانی کالاها دامن می‌زند این در حالی است که پرداخت یارانه‌های نقدی می‌تواند سودجویی فرصت‌طلبان را به دنبال داشته باشد. چراکه محتکران و گران‌فروشان به بهانه‌های مختلف می‌توانند از شرایط پیش آمده استفاده کنند و سودهای آنچنانی به جیب بزنند. این در حالی است که تزریق نقدینگی از سوی خانوارها به جامعه منتهی به تولید داخل نخواهد شد و این هم یکی دیگر از تبعات پرداخت یارانه‌های نقدی است. وی با اشاره به طرح کالابرگ و زیرساخت‌های لازم آن افزود: اخیرا معاون اول رئیس جمهور صحبت‌هایی را درخصوص عدم زیرساخت‌های لازم برای کالابرگ‌های الکترونیکی مطرح کرده است. من گمان می‌کنم تهیه این زیرساخت‌ها به زودی اتفاق نخواهد افتاد. اگر قرار باشد بدون برنامه‌ریزی و با فوریت زیرساخت‌ها را تهیه و کالابرگ الکترونیکی را وارد اقتصاد کنند، کشور با معضلات تازه‌ای روبه‌رو خواهد شد.
این کارشناس اقتصادی در ادامه صحبت‌هایش به مشکلات ناشی از اجرای طرح کالابرگ اشاره کرد و در این‌باره گفت: با حمایت از طریق کالا برگ و یا روش‌هایی همچون کوپن‌های زمان جنگ، اداره اقتصاد کشور دشوار خواهد شد و ممکن است سبب بروز رانت فساد در کشور شود. بنابراین چنین طرح‌های نیازمند یک مطالعه فنی و همه جانبه بوده تا از هرگونه اختلال و مشکلی جلوگیری شود.
دبیر دوره نهم کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: واقعیت این است که مسئله کالابرگ آنچنان مورد قبول کارشناسان نیست. من معتقدم کالابرگ برازنده کشور و مردمان‌مان نیست. بنظرم ما نباید به رویه‌ای بازگردیم که شان کشورمان را زیر سوال می‌برد، ایران پر از ثروت‌های خدادادی بوده و نباید پای چنین راهکارهایی را به اقتصاد باز کنیم. البته باید اشاره کنم که در شرایط فعلی دولت برای تقویت معیشت مردم و طبقات محروم جامعه گزینه‌های متنوع و متفاوتی ندارد و از سوی دیگر باید از خانوارها حمایت کند، پس ناچار به حمایت خانوارها در برابر تورم از طریق کالابرگ است. اما حال که قرار است کالابرگ وسیله حمایت شود نباید برای مدت طولانی از آن استفاده کرد چراکه این اقدامات دولت می‌تواند هزینه‌هایی را در پی داشته باشد.

 منبع: ابتکار