صف طولانی احساس تکلیف
فرشید غضنفرپور روزنامه نگار
مدارکشان را در دست می‌گرفتند و بعضا با بهت و حیرت تمام از پله‌های ستاد انتخابات وزارت کشور پایین می‌آمدند. بسم‌الله، این‌جا اول صف است. صفی طولانی که روز به روز و ساعت به ساعت برطول آن افزوده شد و آمارهای ثبت‌نام‌کنندگان حتی دبیر شورای نگهبان را هم برآشفت که «مگر همه اینها اصلا می‌توانند عربی از رو بخوانند که برای نام‌نویسی در خبرگان اعلام آمادگی می‌کنند؟» در این چند روز مهلت ثبت‌نام به‌عنوان خبرنگار مستقر در وزارت کشور با بسیاری از آنان گفت‌وگو کردیم. با زن خانه‌داری صحبت کردیم که حتی شوهرش نمی‌دانست برای ثبت‌نام در انتخابات مجلس آمده و اصرار داشت عکاس‌ها از او عکس نگیرند تا مرد خانه‌اش دعوایش نکند!
با دختر جوانی هم‌کلام شدیم که حتی توانایی برقراری یک ارتباط کلامی ساده با خبرنگاران را نداشت و با سوال دوم مستأصل شد و با سوال سوم گریه‌اش گرفت. او نمی‌دانست حوزه انتخابیه چیست و هنگامی که از او پرسیدیم از کدام حوزه نماینده خواهد شد گفت که در دانشگاه درس خوانده نه حوزه علمیه! به هرحال ثبت‌نام آزاد است و هرچیزی که آزاد است در این کشور انگار جذاب هم هست!
بیشتر داوطلبانی که با آنان گفت‌وگو کردیم، علاقه‌ای به اصلاح‌طلب و اصولگرا نداشتند. «مردم محله‌ام به من رأی می‌دهند؛ پدرم را همه می‌شناسند». این را پسر جوانی می‌گفت که فکر می‌کرد محسن رضایی نماینده سپاه در مجلس است! زن جوانی که برای ثبت‌نام با شوهرش به وزارت کشور آمده بود، نگران بود سوالاتمان از او شوهرش را غیرتی کند و دست آخر هم ما را و هم عکاسان را دست به سر کرد و آرام به کنار شوهر نگرانش لغزید.
آیت‌الله احمد جنتی حق دارد نگران باشد اما به نظر می‌رسد این نگرانی نه به دلیل استقبال گسترده مردم از ثبت‌نام در انتخابات که به دلیل ضعف در قانونی است که شورای نگهبان هم در ابتر ماندنش بی‌تقصیر نبوده است. مجلس نهم باید گره کور فعالیت احزاب را می‌گشود.
حتی استانی‌شدن انتخابات هم می‌توانست به حل این موضوع کمک کند اما هیچ‌گاه به فعالیت احزاب روی خوش نشان داده نشد. احزاب جایگاه قانونی روشنی ندارند و درنهایت حضور در آنها نوعی اقدام فانتزی و تزیینی است. به راحتی می‌توان پس از نمایندگی حزب را کنار گذاشت و دور زد. تجربه اقدام الهه راستگو در شورای شهر تهران که اصولگرایان هم از آن استقبال کردند، نمونه‌ای تاریخی و روشن از بن‌بست فعالیت‌های حزبی در ایران است. هزینه فعالیت حزبی آن‌قدر بالاست که حتی سیاستمدار متنفذی چون علی لاریجانی هم که چنین طرحی را در سر می‌پروراند، به نظر می‌رسد حداقل فعلا از طرحش صرف‌نظر کرده باشد.
وضع موجود حتی به سود اصلاح‌طلبان هم نیست آنان بیش از هر جریان دیگری در این انتخابات از این ولع سیری‌ناپذیر مردمی برای ثبت‌نام لطمه خواهند دید، از اظهارات روز گذشته دبیر شورای نگهبان پیدا بود که آیت‌الله جنتی ردصلاحیت‌های گسترده را لازمه چنین آمار بالایی می‌داند. در فضای غبارآلود موجود حتی اصولگرایان هم ضرر خواهند کرد چه کسی می‌تواند ترکیب مجلس بعدی را پیش‌بینی کند؟ مجلسی که رویکرد سیاسی نمایندگانش تا این حد مبهم باشد، کدام گره را از کار مملکتی خواهد گشود که تا کمر در رکود اقتصادی فرورفته است؟
همه اینها سوالاتی است که هم ذهن آیت‌الله جنتی را درگیر کرده و هم تحلیلگران سیاسی را به چالش کشیده است. ثبت‌نام بی‌سابقه در این انتخابات نشان داد باید نقش کلیدی احزاب را در جمهوریت نظام جدی‌تر می‌گرفتیم، گلایه از مردم هم راه به جایی نخواهد برد. به هرحال مطابق قانون فعلی مردم آزادند در انتخابات ثبت‌نام کنند حتی اگر ندانند پارلمان چند کرسی دارد و فرق اصلاح‌طلب و اصولگرا چیست.
تا لحظه تنظیم این گزارش آمار ثبت‌نام‌کنندگان در انتخابات مجلس شورای اسلامی از ١٠هزارنفر فراتر رفته و پیش‌بینی می‌شود که تا پایان کار ثبت‌نام‌ها ١٢هزارنفر برای حضور در انتخابات مجلس شورای اسلامی نام‌نویسی کنند. رحمانی‌فضلی وزیر کشور صبح روز گذشته اعلام کرد که این آمار رشد ٦٥درصدی افزایش اقبال عمومی به حضور درمجلس شورای اسلامی را نشان می‌دهد. به این ترتیب و چنانچه آمار ثبت‌نام‌ها به ١٢هزارنفر برسد، برای نشست روی هر کرسی پارلمان حدود ٤١نفر اعلام آمادگی کرده‌اند.
مسئولان دولتی این هجوم بی‌سابقه مردم به مراکز ثبت‌نام را ناشی از شور و نشاط سیاسی درکشور دانسته و آن را به فال نیک گرفته‌اند. ازجمله عبدالرضا رحمانی‌فضلی وزیر کشور که در پاسخ به ابراز نگرانی آیت‌الله جنتی راجع به افزایش آمار ثبت‌نام‌ها گفته است: «هرچه تنوع درمیان نامزدهای انتخابات بیشتر باشد، مشارکت مردم افزایش می‌یابد؛ البته باید قوانین و مقررات در بررسی صلاحیت‌ها رعایت شود و اگر احساس کنیم برنامه‌ای پشت پرده وجود دارد، دستگاه‌های امنیتی رسیدگی می‌کنند و تشکر من از حضور نامزدهای انتخاباتی، نشان‌دهنده رضایت من از نشاط سیاسی است.»
رئیس‌جمهوری نیز پس از انجام مراحل ثبت‌نامش برای شرکت در انتخابات مجلس خبرگان ضمن تشویق آحاد مردم برای ثبت‌نام در انتخابات گفت: «از تمام کسانی که خود را صالح می‌دانند، دعوت می‌کنیم تا برای خدمت به مردم چه در مجلس شورای اسلامی و چه مجلس خبرگان رهبری وارد صحنه انتخابات شوند و ثبت‌نام کنند و از بعضی دغدغه‌هایی که درکنار و گوشه گفته می‌شود اعتنا نکنند زیرا کشور ما کشور قانون است.»
ابراز نگرانی آیت‌الله جنتی و آیت‌الله یزدی از آمار ثبت‌نام‌ها
آیت‌الله جنتی دبیر شورای نگهبان در خطبه‌های نمازجمعه روز گذشته پایتخت ضمن ابراز نگرانی از بالارفتن آمار ثبت‌نام‌ها در انتخابات مجلس خبرگان گفت: «این برای من خیلی مبهم است که آیا همه ۸۰۰نفری که در خبرگان ثبت‌نام کردند، خود را مجتهد می‌دانند، یا برخی از آنها حتی یک عبارت عربی یا قرآن یا یک کتاب فقهی را هم نمی‌توانند صحیح بخوانند؟ پس چرا اینطور زحمت درست می‌کنند؟ همین‌طور آنهایی که برای مجلس ثبت‌نام می‌کنند». دبیر شورای نگهبان در ادامه سخنانش همچنین با اشاره به موضوع بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات گفت: «من نمی‌فهمم این فرهنگ از کجا می‌آید که برخی‌ها می‌گویند مردم باید صلاحیت‌ها را تعیین کنند؟ این یعنی قانون هیچ! قانون اساسی و قوانین عادی و شورای نگهبان را کنار بگذاریم و دراختیار مردم قرار دهیم که تأیید صلاحیت‌ها را انجام دهند.»
امام جمعه تهران با بیان این‌که این کار در هیچ جای دنیا سابقه ندارد و درهمه جا تشکیلاتی وجود دارد که صلاحیت نامزدها را بررسی می‌کند، تصریح کرد: «برخی‌ها هم انتظار دارند که همه را از دم تأیید صلاحیت کنیم، چراکه حق‌الناس است! آیت‌الله جنتی با بیان این‌که برخی شیاطین سخن مقام معظم رهبری درباره حق‌الناس بودن رأی مردم را ابزار قرار داده‌اند که همه باید تأیید شوند، ادامه داد: پس این قانونی که خود را ملتزم به آن دانسته‌اید، چیست؟ حق را کسی دارد که شرایط ورود به مجلس را داشته باشد.»
وی اظهار داشت: «این حق مردم است که انتظار دارند افراد خدمتگزار به مجلس بروند و کسانی که اهل معامله و کارچاق‌کنی هستند، به صلاح این مردم نیستند. حق‌الناس این است که اجازه داده نشود چنین افرادی که به ضرر مردم کار می‌کنند، به مجلس بروند؛ نظارت استصوابی، حق‌الناس است و مقام معظم رهبری هم فرمودند که نظارت استصوابی یکی از مصادیق والای حق‌الناس است. او همچنین گفته است: ما قانون را اجرا می‌کنیم و متکی به قانون هستیم و اگر جایی از قانون تجاوز کردیم، شما اعتراض کنید، ولی اگر قانون رعایت می‌شود، دیگر کسی حق اعتراض ندارد.»
اما آیت‌الله جنتی تنها کسی نبود که به آمار بالای ثبت‌نام‌ها اعتراض کرد. آیت‌الله محمد یزدی دیگر روحانی اصولگرا و رئیس مجلس خبرگان رهبری هم ضمن ابراز نگرانی از این موضوع گفت: «به نظر می‌رسد اهداف دیگری پشت پرده این نام‌نویسی‌هاست بنابراین باید مراقبت بود زیرا وضع حساسی بر این مجلس حاکم است.»
او همچنین گفته است: «اعضای مجلس خبرگان باید دارای شرایطی باشند که ازجمله قدرت تشخیص فقیه لایق است. با این حال نام‌نویسی برای این مجلس در قانون آزاد است و حتی دیدیم خانمی با وضع حجاب نامناسب برای این مجلس ثبت‌نام کرد، مسئولان اعلام می‌کنند ثبت‌نام آزاد است و مشکلی وجود ندارد ولی این وضع مناسبی نیست.» وی با اشاره به دیگر وظایف خبرگان علاوه بر انتخاب رهبر عنوان کرد: «نظارت بر عمل و بقا شرایط موجود در رهبری دیگر وظیفه اعضای این مجلس است، براین اساس کمیسیون مربوطه تحقیقاتی درباره دیدارها، ملاقات‌ها و سخنان رهبر انجام می‌دهد و این وظیفه تاکنون به بهترین صورت انجام شده است.»
استقبال عجیب از نمایندگی مجلس
درحالی که درمدت یک هفته‌ای ثبت‌نام برای نمایندگی مجلس شورای اسلامی مرتبا بر آمار ثبت‌نام‌کنندگان افزوده می‌شد و صف‌های طویل ازدحام بیشتری می‌یافت، ثبت‌نام‌کنندگان آمارهای قابل توجهی را هم جابه‌جا کرده‌اند. آمارهایی که روز گذشته رحمانی‌فضلی وزیر کشور ضمن اعلام آنها درنهایت تأیید کرد استقبال از نامزدی در انتخابات مجلس شورای اسلامی ٦٥درصد و مجلس خبرگان رهبری ٥/٦٢درصد افزایش داشته است.
او گفت: در مجلس نهم، پنج‌هزارو۲۸۳ نفر نامزد شده بودند، اما تا ساعت ۹ صبح امروز برای حضور در رقابت‌های انتخابات مجلس دهم، هشت‌هزارو۷۳۶ نفر نامزد شده‌اند که نمایانگر رشد ۶۵درصدی داوطلبان مجلس نسبت به دور قبل است. رحمانی‌فضلی درخصوص مشارکت زنان در انتخابات مجلس نیز گفت: مشارکت زنان نسبت به دوره قبل، برای حضور در انتخابات از ٨درصد به ۱۱درصد افزایش یافته که نمایانگر رشد ٣درصدی حضور زنان در انتخابات است. همچنین براساس اعلام حسینعلی امیری سخنگو و قائم‌مقام وزیر کشور در انتخابات نخستین دوره مجلس شورای اسلامی سه‌هزارو٦٩٤ نفر و در انتخابات هفتمین دوره مجلس شورای اسلامی هشت‌هزار و ١٧٢ نفر برای نمایندگی مجلس نام‌نویسی کردند. البته این آمار در انتخابات مجلس هشتم و نهم کاهش داشته و به هفت‌هزارو٦٠٠ نفر و پنج‌هزارو٢٨٣ رسیده است. درحالی که در انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی تاکنون ١٠هزارو٢٨٦ نفر نام‌نویسی کردند و همچنان نام‌نویسی از داوطلبان ادامه دارد و این آمار درحال افزایش است.
179/
