خستگی مزمن، مهمترین نشانه فقر آهن

کمبود آهن یکی از شایع ترین اختلالات مربوط به تغذیه در جهان است؛ به گونه ای که سازمان جهانی بهداشت در آخرین گزارش خود اعلام کرد که بیش از 2 میلیارد نفر؛ یعنی افزون بر 30 درصد از جمعیت جهان کم خون هستند.

کمبود آهن، علاوه بر اینکه زمینه را برای بیماری های عفونی فراهم می کند، ظرفیت کاری افراد جامعه را کاهش می دهد.

کمبود آهن می تواند به دنبال یک خونریزی طولانی، از جمله قاعدگی، سرطان مری و معده و زخم پیتیک (زخم معده و اثنی عشر) بوجود آید؛ همچنین ابتلا به بیماری هایی مانند سلیاک، بیماری کرون (بیماری التهابی روده) و جراحی بای پس معده نیز سبب فقرآهن می شود.

پزشکان بر این باورند که علاوه بر عوامل محیطی و ژنتیکی، تغذیه نامناسب نیز فقر آهن و کم خونی را به دنبال دارد.

کم خونی شرایطی است که در آن تعداد گلبول های قرمز خون و ظرفیت آنان برای حمل اکسیژن کاهش می یابد. فقر آهن تهدیدی جدی در تمام دوران زندگی یک زن، بخصوص دوران بارداری است.

کمبود آهن بر اثر بی توجهی، فرآیندی پیش رونده دارد و تمام فعالیت های فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.

آهن یک ماده معدنی موردنیاز بدن است. آهن بخش مهمی از تمام سلول ها را تشکیل می دهد و وظایف مهمی را در بدن به عهده دارد. به عنوان مثال، آهن بخشی از پروتئین هموگلوبین است و اکسیژن را از ریه به سراسر بدن حمل می کند. آهن به عضلات کمک می کند تا اکسیژن را ذخیره کرده و هنگام نیاز از آن استفاده کنند.

یکی از مواد تشکیل دهنده اکثر آنزیم های بدن آهن است. بدون وجود آنزیم، بسیاری از فعالیت های سلولی و واکنش های ضروری بدن صورت نمی گیرد.

برخی از علایم کمبود آهن عبارتند از :

• احساس خستگی مداوم – احساس خستگی و بی حوصلگی شایع ترین نشانه کمبود آهن است و دلیل این موضوع نیز کمبود اکسی‍ژن در عضلات و مغز است.

• سندرم پیکا – سندرم پیکا زمانی مطرح می شود که فرد نسبت به خوردن گچ، خاک و یخ یا محصولات کاغذی تمایل دارد.

• تنگی نفس – افرادی که دچار فقر آهن هستند، پس از فعالیت کوتاه بدنی نیز دچار تنگی نفس می شوند، زیرا میزان اکسی‍ژن خونشان پایین است و توانایی فعالیت های ابتدایی را نیز ندارد.

• تپش قلب – تپش قلب نیز به دلیل کمبود اکسیژن خون اتفاق می افتد.

• کاهش تمرکز – کمبود اکسیژن در مغز باعث می شود که توانایی تفکر کاهش پیدا کند.

• سردرد مزمن

• شکنندگی ناخن

• تیرگی مدفوع

• بد اخلاقی و تغییر مداوم خلق و خو

• بی حالی

• رنگ پریدگی

• افت دمای بدن

• رنگ پریده شدن ناخن ها

• سرگیجه

• ضعف

• خواب آلودگی

مهمترین روش مبارزه با کم خونی، حداکثر جذب آهن از طریق مواد عذایی طبیعی و استفاده از مکمل های آهن است. برخی از مواد غذایی حاوی آهن عبارتند از :

• گوشت قرمز

• زرده تخم مرغ

• سبزیجاتی با برگ تیره مانند اسفناج و کلم

• میوه خشک ( به خصوص آلو و کشمش )

• لوبیا، عدس، نخود، لوبیا

• تخم کدو

• برگه زردآلو

• کنجد

• جوانه گندم

• مرغ

• بوقلمون

• نان سبوس دار

• انواع ماهی

• بلغور جو دوسر

• غلات و حبوبات

• جگر

مهمترین راه مبارزه با این اختلال پنهان، آگاهی افراد جامعه از علل بروز کم خونی و توسعه روش هایی برای جذب حداکثر آهن از مواد غذایی است.

تشخیص کم خونی با یک آزمایش خون ساده امکان پذیر است.