رودرواسي

   سياحاني که در زمان صفويه به ايران آمدند ، بعد از مدتي که به خلق و خوي ايرانيان بيشتر آشنا مي شدند ، بيش از هر چيز از تعارف و رودربايستي يا بقولي رودرواسي ايرانيان با يکديگر ابراز شگفتي کرده اند و اين شگفتي زماني بيشتر مي شود که بقول خودشان حتي اعضاي خانواده شرم مي کردند ، خواسته هاي متعارف و منطقي خود را با يکديگر در ميان بگذ ارند. فرهنگي که چند قرن پيش اينچنين توجه ناظران و مسافران بيگانه را جلب کرد در طول زمان از ميان نرفت بلکه از بار معنوي و عاطفي خود فاصله گرفت و از ميانه عصر قاجار به بعد ، بسياري از تملقات و چاپلوسي ها براي سامان دادن به روابط اجتماعي آن روز،  پشت حجابي از تعارف و رودرواسيهاي خودساخته و تصنعي و مجعول پنهان مي شدند.
  ويروس تعارف و رودربايستي يا رودرواسي به جامعه امروز ايران هم سرايت کرد و ماندگار شد. هر چند که بسياري از ارزشها و حرمتها در دنياي امروز دگرگون شده و تغيير شکل داده ، ولي هنوز هم تقريبا در همه خانواده هاي ايراني ، رودرواسي از يکديگر با شدت و ضعف و تفاوتهايي در قالب و شکلهاي مختلف وجود دارد و ديده مي شود. در برخي فرزند دانشجويي نمي تواند به پدرش يادآوري کند که از زمان پرداخت شهريه سرسام آور دانشگاه يک ماه گذشته يا دختري که خجالت مي کشد به والدينش بگويد ، پسر مورد نظر آنان ، اصلا مرد مورد علاقه او براي زندگي نيست.
خلاصه کلام ؛ منظور از اين شرح و بسط و پيوند بين جوامع از عصر صفوي تا حالا ، تاثيرگذاري تکنولوژي در زدودن برخي عاداتي است که نبودنشان بهتر از بودنشان است. همچنين است داستان اينکه دوران فعلي را عصر مرگ عاطفه ها و نابودي عاطفه ها ناميده اند و خانواده و فاميلي که ماهها و سالها يکديگر را نمي بينند يا فرصت نمي کنند که به ديدار يکديگر بروند  و بالاخره حکايت نگراني مادر و پدرها و زنان و مرداني مطرح مي شود که مدام در تشويش و اضطراب ناشي از رفت و آمدهاي فرزندانشان بين محل تحصيل يا کارشان هستند ، آنهم در کلان شهرهاي بي در و پيکر امروزي که ناامني و خطرات غيرمنتظره هر لحظه در کمين شهروندان از همه جا بيخبر است.
   کپسول جادويي که تاثير گذاري خود را براي خنثي سازي عادات و رفتارهاي بد ، تحکيم و تقويت علاقه و محبت و سرانجام آگاهي و اطلاع از حال و احوال شهروندان نشان داده و اصولا اين امکان را در اختيار آنان گذاشته ، همين تلفن همراهي است که در مورد زيانها و مضرات آن کتابها نوشته و سمينارها و همايشها برپا شده است. براي توضيح همه نيازي به ارايه دلايل پيچيده و غيرملموس نيست ، براي نمونه ، خيلي ها ديده اند يا دستکم مي دانند که بسياري از دختراني که بخاطر شرم و حيا نمي توانستند خواسته قلبي خود را به والدينش منتقل کنند و حقيقت زير پرده رودربايستي هاي بيمورد و بيهوده رنگي نداشت ، با يک پيامک کوتاه همه چيز را حل کردند. چه بسا همين آزادي عمل و نداشتن شرم حضور سبب شده که چند کلمه و واژه مناسبي از طريق پيامک ارسال شود که امکان گفتن آن در گفت و گوي رودررو با اعضاي خانواده بسيار ضعيف بود.
   به اين ترتيب ، بسياري موارد در زندگي روزمره وجود دارد که مشمول همين موضوع مي شوند. از موضوعات مهم و پرارزش گرفته تا مسايل کوچک و بظاهر بي اهميت ، در قالب يک پيامک در سريعترين زمان قابل تصور به فرد مورد نظر ارسال مي گردد و بار سنگيني را از دوش فرستنده آن برمي دارد يا دستکم گره کوچکي را باز مي کند . مسايل ريز و درشتي که رودرواسي چون سد سکندر مانع انتقال مسايل ميان دو طرف مي شد ، اينک با موجوديت پيامک ، مفهوم و معناي اوليه خود را از دست داده است.
   همينطور براي خود ما هم شايد پيش آمده باشد که در همين به اصطلاح دوره مردن عاطفه ها ، با خواندن پيامک از يک دوست يا عزيزي که گرفتاري و شايد کم توجهي سبب شده مدتها از يکديگر خبر نداشته باشيم ، به سر ذوق بيايم و ترتيب يک شام و ناهار و گپي را فراهم کنيم.   اينجا بنظر مي رسد تکنولوژي احساساتي هم احساساتي شده چون در حقيقت اوست که وسيله اي شده تا دوستان و آشنايان دور هم جمع شوند.
   و در نهايت همين پيامک هاي جادويي است که در همه اوضاع و شرايط حتي در فضاها و موقعيتهايي که تلفن همراه هم کارآيي خود را از دست مي دهد ، همانند ابزاري مطمئن و در دسترس با بيشترين سرعت و کارآيي ، تاثيرگذاري خود را نشان مي دهد.
  اين مورد را بيشتر مادران و پدران و همسران جواني تجربه کرده اند که مجبورند هر روز از بام تا شام در انتظار آمدن عزيزان خود صبر کنند و هيچ ندانند که همسر يا فرزندشان چه حال و روزي دارد و چه مي کند.
  پيامک نه تنها به انتظارات بي سرانجام و مبهم پايان داده بلکه امکان کنترل لحظه به لحظه را نيز فراهم مي کند يعني موقعيتي که در دنياي ماشيني و پرهياهوي امروز که فاصله ميان انسانها را جاده اي از ماشينهاي متوقف شده و در ترافيک مانده ، پر کرده ، همچون يک موهبت الهي جلوه مي کند.
   اگر حمل بر غلو و مبالغه نشود ، فضيلت ديگري هم براي جناب پيامک قايلند. به اين معنا که استفاده مکرر و مستمر از پيامک و حتي استفاده موردي از اين روش ارتباطي ، سبب بهبود و ارتقاي کيفيت ادبيات نوشتاري مردم شده است ، يعني خيلي ها که هميشه با پيامک سروکار دارند ، ناگزيرند به مرور براي انتقال مفاهيم مورد نظرشان بايستي دامنه لغت و آگاهي خود از زبان فارسي را گسترده تر و بيشتر کنند و از کاربرد کلمات و واژهاي کهنه و تکراري پيشين بپرهيزند و گروه اقليتي هم که از پيامک گاه و بيگاه استفاده مي کنند براي جلوگيري از بروز اشتباهات املايي و انشايي و رودربايستي داشتن (منتها از نوع خوبش) در انتخاب کلمات دقت و مطالعه بيشتري مي کنند.
162/16/13