کشف 63 اثر تاریخی دوران قبل از اسلام

مستنصر  قلی نژاد سرپرست هیأت باستان شناسی در  دهستان زیرکوه گفت: مناطق شرقی ایران تا امروز آن گونه که باید مورد مطالعه و بررسی روشمند و گسترده باستان شناسی قرار نگرفته است. از این رو شناسایی و بررسی باستان شناسی شرق کشور برای درک بهتر تغییرات فرهنگی- تاریخی، یافتن روابط منطقه ای و فرا منطقه ای به خصوص با مناطق سیستان، شمال خراسان و تهیه نقشه جامع باستان شناسی کشور ضروری به نظر می رسد.

این باستان شناس، با بیان اینکه بخش های زهان و شاسکوه در شهرستان زیرکوه در سال های گذشته مورد بررسی قرار گرفت بیان کرد که در ادامه این بررسی ها در اردیبهشت ماه سال جاری طرح بررسی باستان شناسی دهستان زیرکوه در بخش مرکزی این شهرستان شروع شد.  با توجه به نبود برنامه های بررسی و شناسایی باستان شناسی در منطقه تا به حال در این دهستان تنها ۵ اثر شناسایی و ثبت شده که این آثار مربوط به دوران اسلامی – از قرن پنجم تا دوران قاجار- است.

قلی نژاد گفت: با بررسی ها و پیمایش های انجام شده در سال جاری – در مناطق کویری، کوهستانی و کوهپایه ای- ۶۳ اثر ارزنده از دوران پیش از تاریخی تا دوران اسلامی شناسایی و یافت شد. پراکنش آثار تاریخی یافت شده عمدتا در نواحی کوهپایه ای و دشت است. مهمترین محوطه ها و آثار یافت شده این دهستان را آثاری چون آسیاب ها (۱۵ مورد)، قلعه ها (۱۴ مورد)، تپه و محوطه (۱۲ مورد)، قبرستان ها (۱۱ مورد)، کوره های ذوب (۳ مورد)، حوض انبار (۳ مورد)، غار (۲مورد) و سنگ نگاره، بند و معدن (۱مورد) تشکیل می دهند.

قلی نژاد تصریح کرد که آثار شناسایی شده بیشتر مربوط به دوران میانه و متاخر اسلامی است که نشان از رونق و آبادانی این مناطق در دوران پس از اسلام دارد. متاسفانه بیشتر بقایای این آثار به علت توجه و مراقب نکردن  افراد محلی، نبود آگاهی بخشی، فرسایش های آبی- خاکی و بیابان زایی و بروز حوادث ناگوار طبیعی در طی زمان – به خصوص زمین لرزه های رخ داده در منطقه در قرن اخیر و بروز خشکسالی و بحران های آبی- بکلی تخریب و یا در معرض نابودی قرار گرفته اند که این روند ویرانی در مورد آثار بجا مانده همچنان ادامه دارد.

سرپرست هیأت کاوش های باستان شناسی در دهستان زیر کوه گفت: علاوه بر وجود آثار تاریخی و باستانی منطقه برای مطالعه و پژوهش، مناطق بکر و پرجاذبه چون کویر های همت آباد و آهنگران، روستا های گردشگری گزخت و تجنود، غار های طبیعی، درختان کهنسال و خانه های ارگانیک عشایری از دیگر پتانسیل ها و توانایی های منطقه زیرکوه برای  جذب گردشگر به شمار می روند.

دهستان زیرکوه با ۱۸۲۹ کیلومتر مربع مساحت به مرکزیت حاجی آباد در بخش مرکزی شهرستان زیرکوه در استان خراسان جنوبی واقع شده است. دهستان زیرکوه با توجه به موقعیت جغرافیایی (کوهستانی، نیمه کوهستانی و کویری) و زیست بوم متنوع، گونه های مختلف فرهنگی و زیستی را در خود جای داده است. جمعیت بیشتر این دهستان را مردمان یکجانشین تشکیل می دهند و در کنار این گروه های ساکن در شهر و روستا ها، گروه های عشایر نیز در این مناطق به صورت نیمه یکجانشین زندگی می کنند.