با گسترش خدمات اینترنت باند پهن همراه در کشور و افزایش دسترسی کودکان و نوجوانان به آن، اپراتورهای تلفن همراه به ارائه محصول و سرویس جدیدی با عنوان «سیمکارت کودک» پرداختند. این در حالی است که پیش از این فروش سیمکارت به افراد زیر ۱۸ سال ممنوع بود؛ اما اکنون از سوی سازمان تنظیم مقررات ارتباطات، اپراتورهای تلفن همراه مجاز به ارائه سیمکارت هایی مخصوص کودکان و نوجوانان شده‌اند!
سیمکارت کودک چیست؟
اولین اپراتوری که اقدام به ارائه چنین سیمکارت‌هایی کرد، اپراتور سوم تلفن همراه یا رایتل بود که در ابتدای سال ۹۴ به معرفی تازه‌ترین محصول خود پرداخت. پس از آن نوبت اپراتور همراه اول بود که سیمکارت کودک خود را با عنوان «درسا» روانه بازار کند و بالاخره ایرانسل هم با راه‌اندازی سرویس کودک و نوجوان به این دو اپراتور پیوست. اپراتور رایتل در تعریف خود از این سیمکارت در سایت خود نوشته است: «سیمکارت کودک، یک سیمکارت اعتباری رایتل است که تنها امکان استفاده از وبسایت های ویژه کودکان را فراهم می سازد. با استفاده از سیمکارت کودک، شما والدین گرامی دیگر نگران صرف زمان‌های طولانی کودکان خود در فضاهای مجازی که مورد تائید شما نیست، نخواهید بود.»
همراه اول هم درباره چرایی این سیمکارت‌ها نوشته است: «درسا، زیست بوم مجازی خانواده با ارائه راهکارهای فنی و جامع، به روز، یکپارچه، دقیق و در سطح استانداردهای جهانی از کودکان و نوجوانان و حریم خانواده در مقابل خطرات فضای مجازی محافظت می‌کند و به والدین اجازه می‌دهد بر فرزندان نظارت داشته باشند. کودکان و نوجوانان استفاده کننده از درسا، از تمام مزایای آموزشی و سرگرمی فضای مجازی پرسرعت بهره‌مند و در مقابل خطرات احتمالی آن محافظت می‌شوند.»
اعتراض مجلسی‌ها به سیمکارت کودک
موضوع سیمکارت‌های کودک و نوجوان از همان روزهای اول به مجلس شورای اسلامی کشانده و موجب اعتراض نمایندگان و اعضای هیئت رئیسه مجلس شد. «بهروز نعمتی» یکی از اعضای هیئت رئیسه مجلس درباره این موضوع گفته بود: «این کار، بازی کاسب‌کارانه ایست که وزارت ارتباطات بدون توجه به تبعات غیرقابل جبران این مسئله و تنها با توجه به جنبه های مالی آن تصمیم به عملی کردنش گرفته است و مسئولان کشور موظفند با هوشیاری تمام از صورت گرفتن این کار جلوگیری نمایند تا در آینده ای نه چندان دور چوب غفلتمان را نخوریم. گویا وزارت ارتباطات مسیر اصلی خود را گم کرده و تاثیرات نامناسبی که این امر برای کودکان و نوجوانان به همراه خواهد داشت را نادیده می‌گیرد؛ زیرا این امر با توجه به آسیب‌هایی که به سلامت جسم و روان این قشر آسیب پذیر وارد می‌کند، می تواند هزینه های درمان را نیز تحت الشعاع قرار داده و افزایش دهد.»
این اعتراضات در حالی شکل گرفته که با توجه به مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات، شرکت رایتل از ابتدای سال ۹۴ ارائه سیمکارت های کودک را آغاز کرده و همراه اول و ایرانسل نیز سیمکارت‌های خود را در اردیبهشت‌ماه ارائه داده‌اند.
تعریف سیمکارت کودک اشتباه است
کریمی از کارشناسان ارتباطات هم درباره ضرورت وجود چنین سیمکارت‌هایی به ما می‌گوید: «این امر از همان آغاز اشتباه تعریف شده است. در همه جای دنیا کار نظارت بر فرزندان را به والدین می‌سپارند؛ اما افرادی کار کنترل تماس‌ها و سایت‌هایی که کودکان به آن سر می‌زنند را بر عهده می‌گیرند. یعنی وقتی کودکی به سایتی وصل شد، سریعا به خانه او تماس گرفته می‌شود و به والدین این کودک گفته می‌شود:«فرزند شما به این سایت غیراخلاقی وصل شده است. شما اطلاع دارید یا خیر؟ اگر اطلاع دارید و مایل هستید، ما می‌توانیم یک سری ابزار و فیلترینگ در اختیار شما قرار بدهیم» ابزارهای کنترلی آن‌ها هم مختص به اینترنت تلفن همراه نیست؛ بلکه از طریق این ابزارها اینترنت وایفا و حتی برنامه‌های تلویزیون هم قابل کنترل است.
پس دولت نمی‌تواند در خانواده ها دخالت کند. بلکه باید این امکان را به خانواده‌ها بدهد که خودشان، کودکانشان را کنترل کنند. در واقع حاکمیت نباید به صورت مستقیم وارد عمل شود؛ اما در عوض باید کسانی و ابزاری را مشخص کند و در اختیار خانواده‌ها قرار بدهد. ارائه سیمکارت کودک، کاری هزینه‌زا و فاقد آینده‌نگری است؛ چرا که برای مثال شما سیمکارت را کنترل کردید. وقتی کودک از طریق وایفا وارد اینترنت شد چه می‌کنید؟»
آیا اینترنت پاک امکان‌پذیر است؟
این کارشناس ارتباطات درباره انگیزه اصلی این اپراتورها هم گفت: «هدف این اپراتورها خیرخواهانه است و به دنبال مقوله‌ای به نام «اینترنت پاک» هستند؛ در حالی که چنین مقوله‌ای وجود خارجی ندارد و تعریف این واژه اشتباه است. یعنی انتخاب ما از محتوای اینترنت باید درست باشد نه اینکه فکر کنیم می‌توانیم اینترنت را پاک کنیم. ما باید دسترسی‌ها را کنترل کنیم نه اینکه مثلا بخشی از اینترنت را پاک کنیم و بخشی دیگر از آن را جایی گردآوری کنیم و بگوییم که این، اینترنت پاک است. این تفکر به کل اشتباه است.»
کریمی نه تنها این پروژه را کارآمد ارزیابی نمی‌کند که معتقد است این طرح فقط منبع درآمدزایی برای افراد و شرکت‌هایی خاص است و در آخر هم مثل خیلی از طرح‌های دیگر مثل شبکه ملی اطلاعات به نتیجه نمی‌رسد: «اصلا وظیفه این اپراتورها نیست که این خدمات را ارائه بدهند. البته سود این قضیه هم سودی زودگذر است و مثل خیلی طرح‌های دیگر، مثل اینترنت ملی به بوته فراموشی سپرده می‌شد و پیگیری نخواهد شد. چون کل روش اشتباه است.»
سیمکارت کودک، به خانواده خیانت می‌کند!
این کارشناس ارتباطات معتقد است که این سیمکارت‌ها از ضریب نفوذ آنچنانی در جامعه برخوردار نخواهند شد. او در انتها این کار را خیانت به کانون خانواده دانسته و افزود: «چنین کاری یعنی خارج کردن کودکان از بستر خانواده‌ها و به این معناست که ما به عنوان دولت فارغ از خانواده‌ها می توانیم کودک را کنترل و هدایت کنیم. این کار به نوعی خیانت به آرمان‌های خانواده است. چون ما باید این ابزار را در اختیار والدین قرار دهیم نه کودکان. این کار باعث می شود فضایی در کشور شکل بگیرد که افراد تصور کنند می توانند دولت را در دیگر زمینه های پرورش کودک خود هم دخیل کنند. وقتی این فرهنگ در کشور شکل بگیرد، عواقب بدی به دنبال خواهد داشت و مثلا کم‌کم باید منتظر سیمکارت همسر و سالمند هم باشیم!»
