گزارش ای.بی.سی نیوز از مذاکرات هسته‌ای
دور جدید مذاکرات هسته‌ای از نوامبر سال 2013 آغاز شد. آن زمان، ایران و گروه موسوم به 1+5 بر روی تنظیم “برنامه جامع اقدام مشترک(برجام)” به توافق رسیدند؛ توافقی موقت در مسیر تسهیل مذاکرات. غرب در این مذاکرات قصد داشت در ازای کاهش برخی از تحریم‌های اقتصادی، به توقف موقت برنامه غنی سازی ایران و انجام بازرسی های روزانه از تأسیسات آن دست یابد. وزیر خارجه آمریکا در نوامبر 2014 از تمدید ضرب‌الاجل توافق موقت تا 31 مارس صحبت کرد و در 2 آوریل 2015 پس از 8 روز گفتگوهای فشرده در بالاترین سطح دیپلماتیک، طرفین توانستند به یک معامله‌‌ی موقت برسند.
توافق موقت:
پس از آن، آمریکایی‌ها با ارائه‌ی “فکت شیت” به ذکر نکاتی پرداختند که به گفته آنها این موارد از جمله مفاد مذکور در توافق موقت است. طبق فکت‌شیت آمریکایی “زمان گریز” برای ایران باید از 2 الی 3 ماه به یک سال افزایش یابد. منظور از زمان گریز، مدت زمانی است که یک کشور می‌تواند با در اختیار داشتن همه مواد و تجهیزات لازم، اقدام به ساخت بمب کند. تأسیسات به کار رفته در زیرِ زمین تبدیل به یک مرکز تحقیقات علمی و فناوری فیزیک خواهد شد. ایران توافق می کند به مدت 15 سال، هیچ گونه غنی سازی بالاتر از 3.67 درصد انجام ندهد. حجم فعلی اورانیوم غنی شده باید فروخته یا رقیق شود. در صورت انجام و تأیید همه این موارد، بسیاری از تحریم‌های مالی سازمان ملل و اتحادیه اروپا علیه ایران برداشته خواهند شد. سایر تحریم ها که توسط کنگره آمریکا وضع شده اند تنها به صورت مرحله ای برچیده می شوند. تاریخ 30 ژوئن، به عنوان زمان امضای توافق نهایی تعیین می شود.
طرفین تا چه حد به توافق نهایی 30 ژوئن نزدیک شده‌اند؟
پنج شنبه گذشته، جان کری در مصاحبه ای گفت: “من همچنان امیدوارم، اما این به معنای خوش بینی نیست. من هیچ گاه از خوش بینی صحبت نکرده ام.”
موانع اساسی دستیابی به توافق چیست؟
مذاکرات در این برهه بیشتر بر زمانبندی لغو تحریم ها و دامنه لغو آنها متمرکز هستند. غرب مدعی است که خواهان محروم کردن ایران از دستیابی به بمب هسته ای است. کاهش تحریم های اقتصادی همه چیزی است که ایران خواهان آن است. بیشتز از همه، این تحریم های سازمان ملل است که دست و پا گیر اقتصاد ایران شده است؛ تحریم هایی که ایران را از داد و ستد با جهان صنعتی محروم می کند. ایران بارها به صورت علنی گفته اجازه بازرسی از مراکز نظامی خود را نخواهد داد. البته این بر خلاف آن چیزی است که ایالات متحده خواهان آن است.
طرف غربی اکنون توپ را در 4 گوشۀ زمین تحریم ها انداخته است: 1- زمان لغو تحریم ها 2- نوع تحریم هایی که باید لغو شوند 3- تعیین ساز و کار راستی آزمایی برای لغو تحریم ها 4- نحوه بازگشت خودکار تحریم ها.
آیا ضرب الاجل تمدید خواهد شد؟
این خیلی محتمل است که طرفین رأی به تمدید موعد ضرب الاجل بدهند، اما تنها چند روز نه بیشتر. وزارت خارجه آمریکا گفته است که مصمم به دستیابی به نتیجه تا 30 ژوئن است، اما از دید سایر وزرای خارجه 1+5 یا حتی دیپلمات‌های آمریکایی، که نمی‌خواسته اند نامی از آنها برده شود، این زمان قابل تمدید است.
اما توافق نهایی …
توافق نهایی چیزی شبیه به توافق موقت خواهد بود. در اینجا هم مانند آنچه در گذشته دیدیم خبری از دست دادن های دو وزیر در پشت میز و انبوه فلاش های دوربین و لبخند کری و محمد جواد ظریف به خبرنگاران نخواهد بود. البته سندی به قطر شاید 100 صفحه آماده خواهد شد که به جزئیات تفاهم‌های مورد توافق طرفین می پردازد. بدون هیچ امضایی. سندی که صحبت از عمل می کند و عمل متقابل را وعده می دهد. بدون هیچ امضایی…
