شمارش معکوس توافق هسته‌ای آغاز شد

مسیر هنوز سر بالایی است و شیب آن هم تند و صعب العبور، همیشه و همه جا گذر از این آخرین مترها و کیلومترها سخت‌تر و طاقت‌فرساتر است، توانایی‌ها تحلیل رفته، خستگی مستولی شده اما چشم انداز مقصد در روبرو میل و رغبت برای حرکت پایانی را بیشتر می‌کند و موتور محرک می‌شود، راهی که این همه پیموده شده بالاخره باید طی شود.

ماشین مذاکرات در سربالایی سخت با سوخت اراده سیاسی، تصمیمات مهم و انعطاف لازم می‌تواند از خط پایانی گذر کند. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بدو ورود به وین می‌گوید ما در کیلومترهای آخر ماراتن هسته‌ای هستیم و شرایط برای رسیدن به توافق مهیاست. وی تاکید می‌کند اراده و خواست لازم در طرفین وجود دارد، فضای مذاکرات بسیار مثبت و رو به جلوست و بسیار به توافق نزدیکیم. وی البته به این موضوع هم اشاره می‌کند که هنوز اختلافاتی وجود دارد اما تاکید می‌کند که هیچ گزینه جایگزین و نقشه B وجود ندارد و یعنی اینجا ایستگاه انتهایی است که همه چیز مشخص خواهد شد. اشتاین مایر، وزیر خارجه آلمان هم در همین رابطه می‌گوید یا توافق می‌شود و همه برنده می‌شویم یا نمی‌شود , همه شکست می‌خوریم. شکستی که پس از اینهمه راه پیموده و هزینه‌های داده شده و عواقب مشوش و خطرناک عدم حصول توافق هیچ‌کس بدان میل و رغبتی ندارد. حتی فرانسوی‌های نامنعطف و مارپیچ‌رو هم این‌بار محتاطانه به اظهارنظر می‌پردازند و به‌جای مخالف‌خوانی‌های ناموزون، لوران فابیوس می‌گوید: ما در ساعات پایانی مذاکرات به‌سر می‌بریم و هنوز به جای مورد نظر نرسیده‌ایم و نیاز به تلاش‌های بیشتر وجود دارد. مذاکرات در روز دهم به اوج حساسیت خود و مرحله غایی و نهایی رهنمون شد و همزمان با رایزنی دیپلمات‌ها در وین، هیات ۵ نفره آژانس انرژی اتمی هم به تهران آمد تا پس از رایزنی‌های دبیرکل آژانس در تهران هماهنگی‌ها برای حل مساله پی‌ام‌دی و موضوع بازرسی‌ها را انجام دهند.
 آغاز مرحله نهایی مذاکرات
حضور وزرای خارجه شش قدرت جهانی در مذاکرات ژنو، لوزان و دور قبلی مذاکرات وین بیشتر شکل نمادین داشته و در لحظات پایانی برای اعتباربخشی به نتایج آن وزرای خارجه در برابر لنز دوربین‌ها عکس یادگاری می‌گرفتند. بار اصلی مذاکرات و پیش‌برد آن اما همواره روی دوش وزرای خارجه ایران و آمریکا و معاونان آنان و هیات‌های کارشناسی و نماینده هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا بود. در این دوره هم روال معمول همین بوده اما نکته آنجاست که این‌بار قرار است متن نهایی و ضمایم آن تدوین و قطعنامه شورای امنیت به‌عنوان تضمین حقوقی صادر شود و طبیعی است که تمامی طرفین در همه موارد اتفاق نظر نداشته باشند و مایل باشند نظرات آنان به‌خصوص در متن توافق نهایی و قطعنامه شورای امنیت و سازوکار لغو و نحوه بازگشت تحریم‌ها گنجانده شود. این بار در دو روز پایانی، نشست مشترک وزرای‌خارجه به‌صورت جدی برگزار می‌شود و قرار است پرانتزهای باقیمانده و اختلافاتی که هنوز حل نشده با رایزنی همه طرفین بخصوص ایران و آمریکا حل‌وفصل شود. آنچنان که یانگ یی، وزیرخارجه چین که به‌عنوان آخرین مسافر وین به مذاکرات اضافه شد، در بدو ورود به محل مذاکرات گفت که ایران و آمریکا باید تصمیم‌های سخت بگیرند. وی اضافه می‌کند: مذاکرات پیشرفت جدیدی داشته اما چند موضوع باقی مانده است. همه طرف‌ها از جمله ایران و آمریکا باید تصمیم نهایی خود را هرچه زودتر بگیرند.
 مذاکرات محرمانه و سکوت خبری
از متن و بطن مذاکرات چیزی به بیرون درز نمی‌یابد و تنها کلیاتی گاه به گاه از سوی وزرای خارجه و معاونان رسانه‌ای می‌شود. همه تاکنون از پیشرفت‌های مهم و امکان حصول توافق در صورت تصمیم‌گیرهای سخت و حل اختلافات باقیمانده می‌گویند. گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که درخصوص فرآیند لغو تحریم‌ها و مسائل فنی و چگونگی بازرسی‌ها پیشرفت‌های ملموسی حاصل شد و هماهنگ‌سازی اقدامات، نحوه تنظیم قطعنامه و زمان تصویب آن از مواردی است که گویا هنوز مورد بحث است. محمدجواد ظریف در آخرین اظهارنظر خود گفته است نتیجه کار هنوز مشخص نیست و داریم تلاش می‌کنیم و هنوز اختلافاتی باقیمانده است. جان کری، وزیر خارجه ایالات متحده هم پس از پایان اولین نشست وزرای خارجه گروه ۱+۵ برای جمع‌بندی مذاکرات در توئیتر خود نوشت؛ با همکارانم در گروه 1+5 و اتحادیه اروپا برای گفت‌وگو و بررسی وضعیت مذاکرات هسته‌ای با ایران در وین دیدار کردم. ظریف نیز پس از پایان نشست وزرای خارجه با سرگئی لاوروف وزیرخارجه روسیه دیدار کرد. ظریف قرار بود با فیلیپ ‌هاموند نیز پس از نشست وزرای خارجه دیدار داشته باشد که این دیدار با توجه به طولانی شدن جلسه به تاخیر افتاد. قبل از نشست وزرای خارجه گروه 1+5 برای سیزدهمین‌بار ظریف و کری با یکدیگر دیدار داشتند و به نظر می‌رسد آخرین تحولات را برای ارائه به نشست پیش مقدماتی وزرای خارجه شش قدرت جهانی مرور کردند، جلسه‌ای که البته غیر از جمع‌بندی مذاکرات ایران و آمریکا به طور قطع به موضوع حل اختلافات درون‌گروهی نیز اختصاص داشته است.
 تمدید مذاکرات برای روزها و ساعات حساس
موضوع تمدید مذاکرات دو وجه دارد؛ منتقدان و مخالفان توافق چند صباحی است که در رسانه‌های خارجی خطی تبلیغاتی را دنبال می‌کنند که طی آن خواستار تمدید چندین ماه مذاکرات می‌شوند و مدعی هستند که چون ایران انعطاف نشان نداده و طرف آمریکایی نیز نباید عقب‌نشینی کند، مذاکرات باید برای چندین‌ماه تمدید شود. هدف آنان تخریب مذاکرات است چراکه می‌دانند تعویق چند ماهه با توجه به نزدیکی به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا مذاکرات را با چالش جدی روبه‌رو کرده و زمینه تخریب را بیش از پیش فراهم می‌کند و دو طرف را نیز با توجه به عدم حصول نتیجه مایوس و کم‌انعطاف‌تر. آنان می‌دانند این‌بار با توجه به پیشرفت‌های ملموس دروازه‌ توافق گشوده شده و نمی‌خواهند کار تمام شود. دومین طیفی که از تمدید سخن می‌گویند می‌خواهند اکنون که طرفین به این حد از فهم مشترک نیل یافته‌اند و در آستانه توافق هستند، فرصت ایده‌آل به وجود آمده از دست نرود. هفت‌روز تمدید مذاکرات پس از ضرب‌الاجل پایان ژوئن در همین راستا بود و اکنون نیز گفته می‌شود که با توجه به پیشرفت‌ها و حضور وزرای خارجه درحالی که موعد تعیینی سه‌شنبه پایان می‌یابد شاید مذاکرات تا روز پنجشنبه نیز تمدید شود. البته همه طرفین بر تمرکز روی تاریخ اعلامی یعنی 16تیر می‌گویند اما تمدید 2روزه نیز دور از تصور نیست چراکه دولت آمریکا نیز می‌تواند در انتهای همین روز توافق را به کنگره بفرستد و تاخیر یک‌ماه نیز رخ ندهد.
 در نهایت…
با نزدیک‌شدن به مراحل حساس مذاکرات فشار رسانه‌ای و تبلیغاتی رژیم صهیونیستی نیز افزایش یافته و این رسانه‌ها به انحای مختلف درصدد القای این نکته هستند که طرف آمریکایی بیش از اندازه و بر خلاف گفته‌های قبلی مشغول امتیازدهی به طرف ایرانی است و توافق بد درحال شکل‌گیری است و باید جلوی این روند گرفته شود. باب کورکر رئیس کمیته روابط خارجی سنا هم که جدی‌ترین منتقد توافق هسته‌ای و لیدر این جریان در کنگره آمریکاست با ابراز نگرانی از روند مذاکرات از کری خواسته از خطوط قرمز آمریکا گذر نکند و خواستار به کارگیری بازرسی در چارچوب «همه جا، هر لحظه» شده است. نکته‌ای که طرف ایرانی قویا آن را رد کرده و به نظر می‌رسد طرف آمریکایی هم از این موضع زیاده‌خواهانه عدول کرده و اظهارات کری هم موید همین نکته است. سخنان آمانو هم پس از مذاکرات تهران به خوبی نشان می‌داد که طرفین به راه‌حل میانه در این زمینه رسیده‌اند و حضور هیات پنج نفره آژانس در اوج مذاکرات هسته‌ای در تهران نشان می‌دهد طرفین مسیر مثبت و رو به جلویی را پی می‌گیرند.