کشف گورهای 7 هزار ساله در خوزستان
عباس مقدم، سرپرست هیأت باستان‌شناسی تل‌چگا سفلی، گفت: با توجه به روند بسیار سریع تخریب محوطه تل‌چگا سفلی، برنامه تعیین عرصه محوطه تعریف و با حمایت معاونت میراث فرهنگی استان خوزستان، اجرا شد.
وی افزود: این برنامه در دو مرحله مطالعات پیش‌میدانی و میدانی صورت پذیرفته است. در بخش مطالعات پیش‌میدانی، علاوه‌بر گزارش‌های منتشر‌شده توسط دیتمن، تمامی نقشه‌ها، تصاویر هوایی و ماهواره‌ای تهیه و به دقت ارزیابی شدند.
او با اشاره به شروع مطالعات میدانی تعیین عرصه از اردیبهشت‌ماه سال‌ِجاری، گفت: در بخش مطالعات میدانی برنامه، هیأت باستان‌شناسی ابتدا شروع به مستند‌سازی وضع موجود محوطه کرد و تمامی تغییرات طبیعی و انسانی ایجاد‌شده در عرصه و پیرامون محوطه را به دقت ثبت کرد.
به‌گفته عضو هیأت‌علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، هیأت باستان‌شناسی بر مبنای ضوابطی برای دستیابی به درک بهتری از گستره محوطه باستانی تل‌چگا به گمانه‌زنی‌هایی پیرامون محوطه پرداخت.
مقدم با اشاره به شناسایی گورستان‌های باستانی توسط هیأت باستان‌شناسی افزود: این گورستان‌ها که برخی از آنها بر مبنای تغییرات سطحی نمایان شده بودند، شواهدی ارائه کردند که تاریخی برابر با اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد را نشان می‌دهد.
او گفت: از همین‌رو با استفاده از علوم میان‌رشته‌ای، متخصصان با ابزارهای روزآمد، به بررسی ژئو مغناطیس بخش‌هایی از این گورستان پرداختند. نتایج این بررسی به ما کمک بسیار زیادی کرد، چراکه توانستیم بدون انجام هرگونه کاوش پیرامون محوطه، شناخت خوبی از شکل و پراکندگی گورها به‌دست آوریم.
مقدم در پایان گفت: برنامه میدانی تعیین عرصه محوطه تل‌چگا سفلی، که مجوز آن توسط رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری صادر شده بود، پایان یافته است و هیأت باستان‌شناسی سرگرم تهیه و تدوین گزارشی مفصل از فعالیت‌های انجام‌شده است. یکی از وسیع‌ترین محوطه‌های پیشاتاریخی محوطه باستانی تل‌چگا سفلی در دشت زیدون (زهره) و در حاشیه جنوبی رودخانه زهره، یکی از وسیع‌ترین محوطه‌های پیشاتاریخی در جنوب غربی ایران است.
تل‌چگا سفلی در دهه ١٩٧٠ میلادی توسط هیأتی به سرپرستی هانس نیسن، از مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو، شناسایی شد. بعد‌ها، رینهارد دیتمن، به تفصیل به الگوهای زیستگاهی دشت‌های بهبهان و زهره پرداخت. در الگوهای زیستگاهی‌ای که دیتمن ارائه کرده است، از تل‌چگا سفلی به‌عنوان یکی از کانون‌های مهم زیستگاهی در اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد نام برده شده است.
در سال ١٣٨٨ شمسی، کامیار عبدی در یک برنامه بررسی و شناسایی آثار شهرستان بهبهان، از آثاری که دیتمن شناسایی کرده بود، بازدید کرد و پس از آن متعاقبا، به همت زنده‌یاد گنجی، تل‌چگا سفلی درسال ١٣٨٨ به شماره ٢٨٨٢٢، در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
