جسارت یك ویژگی زنانه است یا مردانه؟

زینب رئوفی: شاید شما هم از مادربزرگ‌های‌تان شنیده باشید كه «فلانی زن سر به راه و حرف‌گوش كنیه، رو حرف بقیه حرف نمی‌زنه، هر چی بهش می‌گی گوش می‌كنه و. . . » شاید سالیان قبل اگر زنان چنین ویژگی‌هایی داشتند بیشتر تحسین می‌شدند اما امروزه معیارها كمی فرق كرده است.

درواقع جرات‌ورزی و جسارت داشتن ویژگی مثبتی است كه اگر در حد متعادل وجود داشته باشد تاثیرات خوبی همراه دارد. دكتر سیما قدرتی، مشاور خانواده و مدرس دانشگاه معتقد است جرأت‌ورزی و جسارت یك ویژگی شخصیتی مثبت است اما به شرطی که افراد جسور بتوانند با رعایت اعتدال و داشتن مهارت‌‌های لازم، درست و بجا آن را به كار گیرند. در ادامه از چند و چون جسارت آن هم از نوع زنانه‌اش برای‌تان می‌گوییم.

افراد جسور ویژگی‌هایی دارند كه آنها را از سایرین متمایز می‌كند

سختكوش و باانگیزه‌اند

جسارت در زبان فارسی به معنای بی‌باكی و بی‌پروایی است. شاید عده‌ای آن را با پررویی، گستاخی و پرخاشگری اشتباه بگیرند اما جسارت به معنی جرأت‌ورزی و ابراز وجود است.  جسارت یا جرأت‌ورزی یعنی دفاع از حقوق خود و بیان افكار و احساسات خویش به شیوه‌ای مستقیم، صادقانه و مناسب.

افراد جسور پشتكار زیادی دارند و باانگیزه‌ هستند. اگر حین انجام كار با مانعی برخورد كنند به این راحتی‌ها كوتاه نمی‌آیند و دست از تلاش برنمی‌دارند.  این دسته متوجه اشتباهات‌شان می‌شوند و مسوولیت آن را می‌پذیرند و در عین اینكه می‌دانند شاید در مواردی اشتباه كنند آن را برابر با تمام شخصیت و وجودشان نمی‌دانند و در كل احساس مثبتی نسبت به خودشان دارند.

جسور‌ها ابراز احساسات می‌كنند

افراد جسور در ابراز احساسات‌شان هم جسارت دارند. آنها احساسات خودشان را می‌شناسند و هیجانات را حل و فصل می‌كنند؛ مثلا یك فرد جسور هم ممكن است اگر حرف زور بشنود عصبانی و ناراحت شود اما این قدرت را دارد كه در آن لحظه عواطف و احساسات خودش را مدیریت كند و بهترین و مناسب‌ترین رفتار را از خودش نشان دهد. افراد جسور علاوه بر اینكه احساسات خود را به خوبی می‌شناسند، احساسات طرف مقابل‌شان را هم به خوبی درك می‌كنند از این رو در برقراری ارتباطات میان‌فردی سالم و بهنجار توانایی و مهارت بالایی دارند.

افراد جسور تمایل دارند روابط‌شان با دیگران حسنه باشند بنابراین كمتر در ارتباطات‌شان با دیگران دچار تنش می‌شوند. همین ایجاد و حفظ روابط حسنه و مسالمت‌آمیز با دیگران آنها را در رسیدن به اهداف‌شان یاری می‌كند.

جسارت با پرخاشگری چه فرقی دارد؟

یك فرد جسور در موقعیت‌های خاص می‌تواند احساساتش را به خوبی كنترل كند اما افراد پرخاشگر این توانایی را ندارند و در موقعیت یكسان رفتارهای هیجانی و نامناسب از خود نشان می‌دهند. فرد جسور اكثرا در روابط با دیگران موضع برنده – برنده دارد؛ یعنی هم تلاش می‌كند به خواسته خود برسد و هم حقی از طرف مقابل ضایع نشود.

درواقع در راه رسیدن به خواسته‌هایش به احساسات و خواسته‌های دیگران هم احترام می‌گذارد اما یك فرد پرخاشگر در روابط با دیگران در موضع برنده – بازنده قرار می‌گیرد؛ یعنی جنگی راه می‌اندازد و حتی به قیمت صدمه زدن و توهین كردن به طرف مقابل و دیگران تلاش می‌كند به خواسته خود برسد. افراد جسور با اطرافیان‌شان ارتباطات خوبی دارند اما افراد پرخاشگر این‌طور نیستند.

رابطه جسارت و تك‌روی

گاهی دیده می‌شود كه افراد جسور برای انجام امور كمتر از دیگران كمك می‌گیرند. افرادی كه خود را قوی‌تر از آنچه واقعا هستند تصور می‌كنند با كمك خواستن از دیگران دچار نوعی احساس خودكم‌بینی می‌شوند. احساس می‌كنند اگر از دیگران كمك بگیرند توانایی‌های‌شان زیر سوال می‌رود و اعتماد به نفس‌شان افت می‌كند. یك فرد جسور باید واقع‌بین باشد و بپذیرد كه او هم مانند هر انسان دیگری ضعف‌هایی داشته و به كمك دیگران نیاز دارد. از این رو هر جا كه احساس می‌كند لازم است، باید از دیگران كمك بگیرد و با این كار دچار احساس حقارت و خودكم‌بینی نشود.

افراد جسور ویژگی‌هایی دارند كه آنها را از سایرین متمایز می‌كند

جسارت یك ویژگی زنانه است یا مردانه؟

خانواده مهم‌ترین كانونی است كه سبب می‌شود یك ویژگی در فرد به وجود بیاید، رشد كند و نهادینه شود و برعكس یك ویژگی در یك نفر از بین برود. هنگامی كه درباره یك فرد جسور صحبت می‌شود نخستین كانونی كه احتمال داده می‌شود زمینه شكل‌گیری این ویژگی را در فرد ایجاد كرده خانواده و بعد از آن جامعه است.

ویژگی جسارت بیشتر در افرادی وجود دارد كه در محیط، زمینه ابراز وجود برای آنها فراهم بوده است یا به عبارتی به آنها اجازه داده شده كه درباره خواسته‌های‌شان صحبت كرده و برای رسیدن به آنها تلاش كنند. از این رو كمتر پیش می‌آید در خانواده‌هایی با شیوه تربیتی سختگیرانه – كه بیشتر نظرات والدین اعمال می‌شود و كمتر به خواسته‌ها و نظرات فرزندان بها داده می‌شود- فرزندان جسوری پرورش یابد. بالعكس در خانواده‌هایی با شیوه تربیتی مقتدرانه – نه سختگیرانه و نه سهل‌گیرانه- از آنجا كه به فرزندان این فضا داده می‌شود كه خواسته‌های‌شان را ابراز كنند، ویژگی جسارت بیشتر در فرزندان دیده می‌شود.

اگر والدین تفاوت جنسیتی زیادی بین فرزندان قائل شوند؛ مثلا به فرزند دختر بیشتر از پسر اهمیت دهند یا اینكه فرهنگ حاكم بر جامعه به‌گونه‌ای باشد كه مردان فضای بیشتری برای ابراز وجود و رسیدن به خواسته‌های‌شان داشته باشند، این ویژگی در آن جنس بیشتر رشد می‌كند و پرورش می‌یابد بنابراین بسته به سبك تربیتی خانواده و فرهنگ حاكم بر جامعه جسارت می‌تواند در زنان هم رشد كند.

دو فرد جسور در یك اقلیم می‌گنجند؟

هنگامی كه دو فرد جسور با یكدیگر در ارتباط هستند اگر هر دو نفر یا یكی از آنها نتوانند تعادل را در این خصیصه رعایت كنند امكان اینكه رابطه‌شان به شكلی ناسالم پیش برود و جنگ قدرت بین آنها ایجاد شود بسیار زیاد است. اگر جنگ قدرت بین دو فرد جسور كه هیچ‌كدام از آنها حاضر نیست در برابر دیگری كمی ملایمت به خرج دهد و از موضعش كوتاه بیاید در بگیرد به احتمال زیاد این روند تا طولانی‌مدت ادامه پیدا می‌كند و رابطه هر روز ناسالم‌تر می‌شود. اما اگر هر دو نفر بتوانند تعادل را رعایت كنند رابطه به شكل سالم پیش خواهد رفت و نیازهای دو فرد در این ارتباط به‌طور كامل برآورده می‌شود و هردو احساس رضایت می‌كنند.

مرزها را بشناسید

مرز بین پرخاشگری و جسارت و ابراز وجود خیلی باریك است. افراد در برابر واكنش‌های نامناسب دیگران سه عکس‌العمل ممكن است از خودشان نشان دهند:

منفعلانه برخورد ‌كنند: در این حالت فرد به دلایل مختلفی مثل ترس از عواقب بعدی، نداشتن اعتماد به نفس كافی و. . . در برابر واكنش‌های نامناسب دیگران سكوت می‌كند و واكنشی از خود نشان نمی‌دهد اما از درون احساس ناخوشایندی را تجربه می‌كند.

دست به پرخاشگری بزنند: در این حالت فرد احساس خشم ناشی از رفتار طرف مقابل را نمی‌تواند به خوبی كنترل كند، دست به توهین، فحاشی و پرخاشگری می‌زند. درواقع این افراد روش‌های كنترل خشم را نیاموخته‌اند و چون قادر نیستند آن را به شیوه صحیحی مدیریت و كنترل كنند برای تخلیه هیجانات خود دست به پرخاشگری زده و اعمال خشونت می‌كنند.

افراد جسور ویژگی‌هایی دارند كه آنها را از سایرین متمایز می‌كند

ابراز وجود ‌كنند: وقتی كه فرد بتواند حد فاصل بین برخورد منفعلانه و پرخاشگرانه را به خوبی در رفتارش كنترل و مدیریت كند یعنی نه برخورد منفعلانه از خود نشان دهد و دچار خشم فروخورده شود و نه كنترلش را از دست بدهد و دست به پرخاشگری بزند توانسته ابراز وجود كند. در این حالت فرد نسبت به احساسات و هیجانات خود كاملا آگاهی دارد، می‌تواند آنها را به خوبی و با استفاده از كلمات مناسب بیان كند و واكنش عجولانه و نامناسبی هم از خود نشان ندهد. در عین حال خواسته‌های طرف مقابل را هم می‌شنود و از دید او هم به مساله نگاه می‌كند و به همین دلیل بهتر می‌تواند احساسات او را درك كند.

اصلا جسارت خوب است یا بد؟

جسارت یك ویژگی شخصیتی مثبت و سازنده محسوب می‌شود؛ البته اگر آگاهانه، بجا و در حد تعادل استفاده شود. مرز بین جسارت و پرخاشگری بسیار باریك است و اگر فرد زیاده‌روی كند و شدت آن از تعادل خارج شود به پرخاشگری تبدیل می‌شود كه یك رفتار منفی و نامناسب به شمار می‌رود. یك فرد جسور باید موقعیت‌شناس باشد؛ یعنی گاهی لازم است فرد بسته به شرایط، موقعیت و ویژگی‌های شخصیتی اطرافیان آگاهانه و هوشمندانه از اعلام خواسته و نیازها و ابراز وجود چشم‌پوشی كند یا آن را به تعویق بیندازد.