رهبر ان تر كيه يقه هم را گر فته اند!
مهدي دل روشن
دولتی که هنوز تشکیل نشده، جنگ با پ ک ک، درگیری نسبی با داعش، نبرد سیاسی با کُردهای پارلمان ، عدم تفاهم با احزاب رقیب، امنیت شکننده در مرزها و حتی داخل خاک ترکیه، همه و همه باعث شده تا اردوغان از چشم مردم بیفتد و اقتصاد این کشور نیز، تحت شعاع اتفاقات اخير قرار گیرد. در این گیر و دار، انتخابات پارلمان زودهنگام نیز قوز بالای قوز شده که در قصر سفید رجب پاشا، تردیدها خواب را از چشم اهالی بگیرد.
در یکی از اظهار نظرهای قابل تأمل، دنگیر میرمحمد فرات، از حزب دموکراتیک خلق و از اعضای پیشین حزب عدالت و توسعه با اشاره به اینکه موج جدید خشونت‌ها در کشور یک بازی مرگبار است، گفت: «براساس نظرسنجی‌ها این حملات اخیر تاثیر چندانی بر آرای حزب دموکراتیک خلق ندارد. عموم مردم به خوبی مرتکبان این بازی مرگبار را می‌شناسند و در این باره گفت‌وگو می‌کنند. ما در عصر ارتباطات قرار داریم. همه کسانی که در پشت این بازی خونین قرار دارند، شناسایی شده‌اند، آرای ما نه‌تنها کاهش پیدا نمی‌کند بلکه افزایش پیدا می‌کند. ما (حزب دموکراتیک خلق) از هر دو طرف می‌خواهیم که سلاح‌ها را کنار بگذارند.
فرات که دل پری از رئیس جمهور دارد، با اشاره به اینکه 70 درصد از مردم از روند صلح با کردها حمایت می‌کنند، گفت: حزب دموکراتیک خلق خواهان ازسرگیری روند صلح است. همه رای‌دهندگان، حتی کسانی که از این وضعیت ناراحت هستند زمانی که به پای صندوق‌های رای بروند، با هوشیاری تصمیم می‌گیرند، من فکر نمی‌کنم که آنها درخواست‌های ما برای صلح را انکار کنند.
اما شاید جنجالی ترین حرف های این روزهای ترکیه را رهبر حزب جنبش ملی گرای ترکیه (MHP) بر ضدّ رجب طیب اردوغان زد. دولت باغچلی با گرفتن انگشت اتهام خود به سمت مرد اول عثمانی 2015، درباره این حرف اردوغان که گفته نظام ترکیه به نظام ریاست جمهوری تغییر پیدا کرده، به شدت انتقاد کرد.
باغچلی که دستی بر تويیتر دارد با فرستادن پیام خود از طریق کبوتر مجازی دنیای ارتباطات، این‌گونه رجب پاشا را به باد انتقاد گرفت: « او (اردوغان) می‌گوید چه ما بپذیریم چه نه نظام دولت ترکیه به شکلی غیررسمی تغییر پیدا کرده است. چه اتفاقی دارد می‌افتد؟ آیا در کشور ما یک جنگ یا یک کودتا اتفاق افتاد و ما متوجه نشدیم؟!»
این موضع گیری مهم‌ترین حزب اپوزیسیون دولت ترکیه، نشان می‌دهد که اوضاع در مملکت عثمانی اصلاً خوب نیست و هر آن امکان دارد هر یک از طرفین دعوا، حرکتی بزنند که به یکباره تمام معادلات را بر هم بزند. اما یک نکته خیلی مهم این وسط وجود دارد و آن این است که هر کس حمایت ارتش را با خود داشته باشد، آنگاه می تواند بهتر شرایط را اداره کند.
معلوم نیست که چرا اردوغان در این شرایط شکننده که هیچ چيزي سرجای خود نیست از تغییر نظام حکومتی در آنکارا حرف می زند. حرف هايی که مثل بنزین روی آتش مشکلات داخلی ترکیه ریخته می شود و باعث می شود، مخالفان حزب عدالت و توسعه، بیش از پیش برای شکستن پایه های صندلی ریاست جمهوری، تلاش کنند.
به حرف های اردوغان توجه کنید: «شما می‌توانید بپذیرید یا نپذیرید. نظام دولتی ترکیه به شکلی غیررسمی تغییر پیدا کرده است. کاری که اکنون باید انجام شود این است که چارچوب قانونی برای این وضعیت غیررسمی را با یک قانون اساسی جدید نهایی کنیم.»
معلوم نیست فاز اردوغان چیست اما همه امیدوارند که او چشم هایش را به روی واقعیت باز کند که اگر این طور نشود، باید از روی صندلی 12 ساله حکومت، بلند شود.
حرف های اردوغان و کارهایش، حرص یک نفر دیگر را نیز در آورده است. عبدا… گل؛ رئیس جمهور سابق که اصلاً دل خوشی از رفیق گرمابه و گلستانش ندارد و به یکی از منتقدان جدی رجب پاشا تبدیل شده است.
تا همین یکی دو سال پیش که عبدا… گل، رئیس جمهور بود، این دو رفاقت خوب و دیرینه ای با هم داشتند اما حالا رفقای دیروز به دشمنان زیرپوستی امروز تبدیل شده اند.
در تازه ترین اظهار نظرها، آقای گل تهدید کرده است که اگر اردوغان دست از کارهای فعلی اش بر ندارد آن وقت هر چه راز مگو دارد روی دایره می ریزد و آن وقت اردوغان باید جمع کند و برود.
در حالی‌که عبدا… گل با تاکید بر حفظ حقوق مردم، شهروندان و رعایت دموکراسی، جناح میانه رو ي حزب عدالت و توسعه را رهبری می‌کرد، اردوغان با رویکردی اقتدارگرایانه جناح تندروی حزب را رهبری می‌کند. برهمین اساس نیز از سال ٢٠٠٨ به بعد شکافی حزبی بین این دو رویکرد ایجاد شد، که از سال ٢٠١١ تا کنون با سرایت به حوزه روابط خارجی بویژه روابط ترکیه با مصر، سوریه و اسرائیل تشدید شده است. لذا به تدریج عبدا… گل از ساختار حزب عدالت و توسعه حذف و بعد از ریاست جمهوری اردوغان نیز عملا نه تنها نخست وزیری را به دست نیاورد بلکه خانه نشین هم شد. در ترکیه رسم براین است که در شرایط بروز اختلاف حزبی، احزاب جدیدی از بین مخالفان احزاب قدیمی ایجاد می‌شود و لذا ممکن است گل دست به تاسیس حزبی نوین بزند. هر چند تاکنون گل سخنی در مورد تاسیس حزب جدید به میان نیاورده اما این امر با توجه به احتمال برگزاری انتخابات پیامدهایی دارد که از جمله آن ها می توان به انتقال بخشی از آرای حزب عدالت و توسعه به این حزب جدید اشاره کرد، موضوعی که می‌تواند شرایط دو حزب رقیب یعنی حزب جمهوری خواه خلق و جنبش حرکت ملی را در انتخابات پیش رو بهبود بخشد.
در بعد دیگر ، کاهش آرای حزب عدالت و توسعه که ناشی از روحیه اقتدارگرایانه اردوغان، رکود اقتصادی ترکیه، سکون شاخص های اقتصادی و اختلافات درون حزب عدالت و توسعه بود باعث کاهش محبوبیت اردوغان و اوغلو شده است و این مسئله فرصتی تاریخی را برای بازگشت گل به عرصه فعالیت های سیاسی ایجاد کرده است، همچنان‌که بسیاری از سیاستمداران مخالف و بسیاری از اقتصاددانان بر بازگشت ایجابی عبدا… گل به عرصه سیاسی در حزب عدالت و توسعه اشاره می کنند.
از سوی دیگر، احمد داوود اوغلو، نخست وزیر انتصابی ترکیه اعلام کرده که حزب متبوعش، عدالت و توسعه قصد دارد تا نشستی را در سپتامبر و پیش از برگزاری یک انتخابات زودهنگام احتمالی برگزار کند. داووداوغلو تا 23 اوت 2015 زمان دارد تا یک ائتلاف برای تشکیل دولت جفت و جور کند و به پارلمان ترکیه تاکید کرده که نگذارند کار به جایی برسد که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه برای آینده کشور تصمیم بگیرد. اگر تصمیم انتخابات زودهنگام توسط پارلمان گرفته شود پیش بینی می شود تا تاریخ دقیق برگزاری انتخابات تعیین شود که این انتخابات احتمالا 25 اکتبر برگزار خواهد شد.
داووداوغلو می‌خواهد نفوذ خود را پیش از این انتخابات با تجدید قدرت هیات تصمیم گیری حزب عدالت و توسعه بیشتر کند. همان طور که می‌دانید ترکیه دارای یک نظام پارلمانی است در حالی که اردوغان حامی تشکیل یک نظام ریاست جمهوری به سبک فرانسه است. با این حال بلندپروازی رجب پاشا برای این نظام پس از آن که حزب عدالت و توسعه در انتخابات 7 ژوئن اکثریت پارلمانی خود را از دست داد با مشکل روبه‌رو شده اما او به دنبال محقق کردن طرح هایش با استفاده از برگزاری انتخابات زودهنگام است.
اردوغان ، با کشتی طوفان زده ترکیه چه خواهد کرد؟ برای فهمیدن پاسخ این سوال باید کمی صبور باشیم.
