قیمت نفت روی سرسره جولان می دهد، در این شرایط برخی تحلیلگران معتقدند نفت ارزان غول های نفتی را از ایران دور می کند؛ اما وزیر نفت معتقد است هر چه قیمت ها پایین تر بیاید جذابیت بازار نفت ایران برای سرمایه گذاران خارجی بیشتر خواهد شد.
تغییر روند مذاکرات هسته ای میان ایران و شش قدرت جهانی که در نتیجه روی کار آمدن دولت یازدهم و تکیه محمد جواد ظریف بر مسند وزارت امور خارجه به وجود آمد، شرایط بازار جهانی نفت را به کلی دگرگون کرد.
از یک سو ایران که در زمان تحریم ها تولید خود را به نصف رسانده و سهم خود از بازار جهانی را از دست رفته دیده بود، با پیشرفت مذاکرات هسته ای و به ویژه پس از حصول توافق موقت ژنو صراحتا اعلام می کرد که با رفع تحریم ها با قدرت تمام به دنبال احیای سهم از دست رفته خود خواهد بود. البته وزارت نفت ایران در ابتدا مستقیما اشاره ای به میزان افزایش تولید و صادرات مدنظر خود نمی کرد اما مذاکرات جسته و گریخته ای را با شرکت های بزرگ نفتی صورت می داد.
اما سوی دیگر این کارزار تولیدکنندگان عمده اوپک قرار داشتند که به هیچ روی نمی خواستند سهمی را که در نبود ایران به دست آورده بودند، بار دیگر به ایران بدهند.
طولی نکشید که احتمال حصول توافق جامع هسته ای تشدید شد و بنابراین ایران صراحتا اعلام کرد که در صورت لغو تحریم ها بلافاصله تولید خود را 500 هزار بشکه افزایش داده و قصد دارد پس از شش ماه یک میلیون بشکه به تولید خود بیافزاید.
با اعلام این موضوع جنگ سهمی که موجب شده است تا سقف تولیدات اوپک به طرز بی سابقه ای افزایش یافته و به بالغ بر 33 میلیون بشکه در روز برسد، شدت بیشتری به خود گرفت به گونه ای که از یک سو عربستان- که توانسته بود در کنفرانس دسامبر با پیاده کردن طرح حذف سهمیه بندی اوپک راه را برای نقشه های خود هموار کند- سقف تولید 11 میلیون بشکه ای خود را حفظ کرد و از سوی دیگر آمریکا نیز تولید نفت شیل را افزایش داد و این باعث شد تا قیمت نفت در بازارهای جهانی در سراشیبی تندتری قرار گرفته و هر روز شاهد افت قیمت طلای سیاه باشیم. البته عوامل دیگری چون کاهش رشد اقتصادی چین نیز در این میان این افت قیمت را تسریع کردند.
اما این روزها که نفت پس از 12 سال به کانال 30 دلاری برگشته یک سوال مهم در ذهن بسیاری از کارشناسان داخلی و خارجی به وجود آمده است: “آیا نفت ارزان شرکت های خارجی را از این دور می کند؟”
وزیر نفت ایران در این باره معتقد است که کاهش قیمت نفت جذابیت بازار ایران را برای سرمایه گذاران خراجی بیشتر می کند:
” هرچه قیمت نفت پایین تر بیاید اتفاقا جذابیت نفت ایران برای سرمایه گذاران بیشتر می شود به این معنی که وقتی قیمت نفت فرضا 100 دلار در هر بشکه باشد، سرمایه گذاران تمایل بیشتری برای سرمایه گذاری روی نفت گران قیمت، مانند شیل اویل و شیل گس و نفت در اعماق دریا، پیدا خواهند کرد. اما وقتی قیمت ها بیفتد نفت ما به صرفه خواهد بود چرا که تفاوت زیادی با قیمت تمام شده در دنیا دارد؛ بنابراین نفت ارزان این سرمایه گذاران را برای حضور در ایران ترغیب خواهد کرد.”
پیش از این برخی سی ان ان در تحلیلی به نقل از یک کارشناس بلومبرگ مدعی شده بود که ایران به نفت گرانتر نیاز دارد: “بیش از نیمی از میادین نفتی ایران بالای 70 سال عمر دارند: این میادین نیاز به بازیابی جدی دارند. به همین خاطر است که کارشناسان نسبت به اظهارنظرهای مقامات ایران مبنی بر اینکه می توانند تولید نفت خود را ظرف شش ماه پس از لغو تحریم ها یک میلیون بشکه در روز افزایش دهند.”
حالا باید دید با رفع تحریم ها که احتمالا در ماه های آغازین سال 2016 میلادی کلید خواهد خورد، ایران برای جذب سرمایه گذاری بر روی کدام گزینه خود متمرکز خواهد شد و در واقع کدام غول نفتی فعالیت خود را در میادین ایران از سر خواهد گرفت.
