7 ريشتر زلزله، 700 هزار قربانی
هر چند سال‌هاست در تهران زلزله شديد اتفاق نيفتاده، اما كارشناسان عنوان مي‌كنند وقوع زمين‌لرزه شديد در پايتخت حتمي است. اين در حالي است كه از طرفي ساخت‌وسازهاي غيراستاندارد خطر افزايش تلفات زلزله احتمالي را شدت مي‌بخشد و از طرف ديگر كاستي‌ها در حوزه مديريت بحران مي‌تواند زلزله تهران را به فاجعه ملي تبديل كند.
در چند سال اخير هشدارها نسبت به وقوع زلزله در تهران بيشتر شده است. روز گذشته نيز اظهارات جديدي درباره زلزله احتمالي پايتخت انجام شد. در نشست زلزله تهران، رئيس مركز تحقيقات راه مسكن و شهرسازي گفت: بر اساس تحقيقات با توجه به لرزه‌هاي شمال تهران زلزله با بزرگاي ۷ ريشتر در منطقه ۳ و ۴ تهران بيش از ۷۰۰ هزار كشته خواهد داشت.
محمد شكرچي‌زاده اظهار داشت: ما بايد به خطر‌پذيري تهران نگاه مستمري داشته باشيم چرا كه تهران قلب تپنده ايران است. او با اشاره به زلزله‌هاي اخير جوادآباد و فيروزكوه گفت: با بررسي‌هاي صورت گرفته خوشبختانه اين زمين‌لرزه‌ها ارتباط مستقيمي با گسل تهران نداشت و بزرگاي آن به قدري نبود كه تاثيري بر گسل تهران بگذارد. شكرچي‌زاده گفت: علت ايجاد مركز تحقيقات راه و مسكن، زلزله‌هاي ايران به‌ويژه زلزله جنوب خراسان بود.
فكر كرديم مركزي براي مقاوم‌سازي ساختمان‌ها در برابر زلزله ايجاد كنيم. او با بيان اينكه پيش‌بيني زلزله ساعت‌ها قبل مبناي علمي ندارد، افزود: با سيستم هشدار سريع زلزله مي‌شود قبل از رسيدن موج مخرب زلزله اقداماتي را انجام داد و بايد امكانات سخت‌افزاري ابتدايي موجود در كشور را با مبناي علمي توسعه دهيم. البته سامانه‌هاي لرزه‌نگار و شبكه‌هاي شتاب‌نگاري گسترده‌اي در كشور وجود دارد كه برنامه‌هايي هم براي نوسازي اين سامانه‌ها در دست اقدام است. رئيس مركز تحقيقات راه و مسكن و شهرسازي ادامه داد: اخيرا تحقيقاتي را در زمينه زلزله در منطقه ۳ و ۴ شهر تهران انجام داده‌ايم.
شبيه‌سازي زلزله‌اي در اين مناطق با بزرگاي ۷ ريشتر كه محتمل‌الوقوع است و دوره برگشت ۴۷۵ ساله دارد. با توجه به لرزه‌هاي شمال تهران اين زلزله با بزرگاي ۷ ريشتر در جايي با جمعيت 5/2 ميليوني بيش از ۷۰۰ هزار كشته خواهد داشت. شكرچي‌زاده افزود: سلسلسه نشست‌هاي زلزله تهران در آينده با حضور ارگان‌های مسئول و در گير در حادثه، شركت گاز، هلال احمر و… برگزار خواهد شد.
زلزله در انتظار ۶۰ درصد تهراني‌ها
همچنين، عضو هيات علمي پژوهشگاه زلزله با اشاره به اينكه سالانه حدود ۱۱۶ الي ۱۲۰ هزار نفر به جمعيت تهران اضافه مي‌شود، گفت: به دليل سكونت جمعيتي بيش از دو ميليون نفري در شمال شهر و يك ميليون نفري در جنوب تهران، ريسك بالاي زلزله در انتظار ۶۰ درصد تهراني‌ها است. مهدي زارع افزود: هر 200 سال يك‌بار يك زلزله با بزرگي حدود 7 در گستره پيرامون تهران به وقوع پيوسته و در آينده نيز وقوع زمين‌لرزه با همين ريتم قابل انتظار است.
اين پژوهشگر زلزله‌شناسي با تشريح سير صعودي رشد و تراكم بيش از حد جمعيت در تهران به‌ويژه در طول 6 دهه گذشته، اضافه كرد: سالانه حدود 116 الي 120 هزار نفر به جمعيت تهران اضافه مي‌شود و در حال حاضر حدود دو ميليون و 100 هزار نفر از جمعيت تهران در بافت فرسوده سكونت دارند. به گزارش تسنيم، به گفته او به دليل سكونت جمعيتي بيش از دو ميليون نفر در شمال شهر و حدود يك ميليون نفر در جنوب شهر تهران در پهنه حوزه نزديك گسل‌هاي فعال و همچنين وجود بافت فرسوده و ساخت‌وسازهاي غلط و غيراستاندارد، حدود 60 درصد جمعيت تهران در معرض ريسك بالاي زلزله قرار دارند.
انتقاد معاون وزير كشور از ساخت و‌سازر وي گسل‌ها
هم‌زمان، رئيس سازمان مديريت بحران كشور با اشاره به ساخت‌وسازهاي روي گسل گفت: روي گسل خانه مي‌سازيم و انتظار داريم در موقع زلزله اتفاقي نیفتد و بحران كشور را فرا نگیرد. اسماعيل نجار، ساخت‌وسازهاي موجود، بافت فرسوده و وضعيت امداد و نجات را مورد توجه قرار داد و گفت: آيا براي يك حادثه بين‌المللي در پايتخت فكر كرده‌ايم؟ نيروهاي امداد و نجات براي امدادرساني چه وضعيتي دارند؟ آيا مسيرها براي آنها باز است؟
اگر توجه كنيد يك بارندگي جزئي در تهران ترافيك سنگيني ايجاد مي‌كند حال تصور كنيد زلزله‌اي در تهران بيايد، واقعا امدادرساني سخت و طاقت‌فرسا خواهد بود. به گزارش مهر، نجار با تاكيد بر اينكه نگاه فرابخشي بايد در همه ارگان‌هاي مسئول وجود داشته باشد، گفت: امكانات و اقداماتي براي زمان بحران زلزله وجود دارد اما براي كلان‌شهر تهران كافي نيست، ممكن است زماني هم وجود نداشته باشد و هر لحظه امكان دارد زلزله‌اي بزرگ در تهران رخ دهد و اين تنها يك حدس و گمان است.
مديريت بخشي و فرابخشي در مديريت بحران
يك عضو شوراي شهر تهران درباره وقوع زلزله در تهران به «آرمان» مي‌گويد: اكثر نقاط تهران روي گسل‌هاي زيرزميني قرار گرفته است و مي‌توان زلزله را با به كاربردن تكنولوژي مديريت كرد. غلامرضا انصاري مي‌افزايد: در بسياري از كشورهاي پيشرفته زلزله به عنوان مشكل و بلاي طبيعي محسوب نمي‌شود، بلكه با مديريت و برنامه‌ريزي صحيح مي‌توان جلو خسارات در اين زمينه را گرفت. به گفته او، شهر تهران روي گسل زلزله قرار دارد با اين وجود، هنوز نه در بحث مديريت بحران و نه در بحث سازه‌هاي ساختماني و مهندسي شهري شاهد بينش دقيق و كليدي نيستیم.
اين عضو شوراي شهر تهران با بيان اينكه بالاخره در تهران زلزله به وقوع مي‌پيوندد، تاكيد مي‌كند: بايد در سيستم شهرسازي، مديريت پس از حادثه به شكل مناسب لحاظ و به اين ترتيب ساختمان‌ها به گونه‌اي مقاوم در مقابل زلزله ساخته شود. به گفته او هم‌اكنون پس از گذشت سال‌ها در شهر تهران شاهد تغييرات گوناگوني بوديم اما ميزان قابل توجهي از شهر نوسازي شده اما در واقع نوسازي‌هاي موجود نيز چندان اصولي اعمال نشده است. انصاري تاكيد مي‌كند: با توجه به اينكه بحث مقاوم‌سازي در قانون مورد توجه قرار گرفته است اما در 30 سال گذشته مديريت پس از بحران در كشور مغفول مانده و مديريت به عنوان يك علم در كشور شناخته شده نيست.
به گفته او پردازش مسائل و مشكلات به شيوه تزريق مسكن با تاثير كوتاه‌مدت همراه است. در كشور، دستگاه‌هاي متعددي در حوزه امداد و نجات مسئول هستند. با وجود اينكه در ابتداي انقلاب هلال احمر مسئوليت اين امر را بر عهده داشت، اما امروزه ستاد حوادث غيرمترقبه در كشور فعال شده است و اين امر نيز باعث شده تا امكان اعمال مديريت واحد در زمان حادثه را شاهد نباشيم. انصاري مي‌افزايد: در حوزه اجتماعي نيز دچار عدم ساختار و عدم مديريت واحد هستيم، در اين زمينه نيز دولت بايد به ساماندهي مديريت اجتماعي كشور به شيوه‌هاي علمي و عملي بپردازد تا دستگاه‌ها توانايي مديريت بخشي و فرابخشي را داشته باشد.
