جنجال انتشار عکس مصرف موادمخدر در مترو
درحالی‌که محمد باقر قالیباف عزمش را جزم کرده تا مرکز شهر تهران را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کانون‌های آسیب‌های اجتماعی پایتخت جراحی کند، اوضاع در تونل‌های زیرزمینی و قطارهای مترو که با صدها دوربین کنترل می‌شوند، چنان شده که معتادان می‌توانند در واگن‌های آن با پایپ شیشه بکشند.
در میان شهروندان تهرانی از دیروز تصویری از متروی تهران دست به دست می‌شود. مرد میانسالی درحالی‌که روی یکی از صندلی‌های مترو لم داده، یک پایپ ( وسیله‌ای که با آن موادمخدر می‌کشند) را در دست گرفته، آتشی زیر آن روشن کرده و مشغول مصرف موادمخدر است. اگرچه مصرف موادمخدر و گشت و گذار دایمی معتادان در شهر برای تهرانی‌ها موضوع تازه‌ای نیست اما محل وقوع این اتفاق یعنی یکی از واگن‌های مترو حالا صدای انتقادات و اعتراض‌ها را بلند کرده است. تصویری که از استعمال موادمخدر در واگن‌های مترو منتشر شده، آن‌قدر واضح است که تردیدی وجود ندارد که این تصویر در مترو تهران ثبت شده اما جالب اینجاست که با بالا گرفتن واکنش‌های اجتماعی، شرکت بهره‌برداری از مترو این موضوع را تکذیب و در پاسخی اعلام کرد: « این عکس صحنه‌سازی است و در ادامه گفته عکس از این فرد گرفته شده اما استعمالی صورت نگرفته و تصور مجموعه مترو بر این است که این عکس تعمدی و برای خراب کردن این مجموعه بوده است. او درباره استعمال موادمخدر در مترو گفته: «نه تنها امکان این اقدام وجود ندارد بلکه جرأت آن هم وجود ندارد.»
اعضای شورای شهر تهران اما با مسئولان شرکت مترو هم عقیده نیستند. آنها می‌گویند با گزارش هر مشکل و مسأله‌ای نباید این چنین صورت مسأله را پاک کرد.
«اقبال شاکری»، عضو شورای شهر تهران و رئیس کمیته عمران یکی از آنهاست که در گفت‌وگو با «شهروند» از این‌که آسیب‌های اجتماعی در متروی تهران رو به افزایش است، انتقاد می‌کند و می‌گوید: « در ارتباط با آسیب‌ها و امنیت در مترو دو نکته هست یکی ساماندهی و اقدام برای پیشگیری آسیب‌ها و دیگری اقدامات مسئولان و افرادی که دست‌اندرکار حوزه اجرایی مترو هستند. درباره آسیب‌های اجتماعی چندین جلسه با مسئولان مترو داشتیم و آنها مشخصا درباره دستفروشی اقداماتی انجام دادند ازجمله مطالعاتی انجام و دستفروشان شناسایی و کدگذاری شدند اما می‌گفتند که نحوه برخورد اجتماعی با پدیده دستفروشی حساس است و باید پس از شناسایی راهکارها وارد شد و اقدام کرد.»
تصویر استعمال موادمخدر در متروی تهران بیش از همه منجر به ایجاد حاشیه و جنجال و انتقاد شده است که در این‌جا بحث حقوق اجتماعی و به‌ویژه امنیت شهروندان در جریان سفرهای درون شهری مطرح می‌شود. اگر تا پیش از این بحث تداوم دستفروشی در مترو با این استدلال توجیه می‌شد که این زنان نیاز به کار دارند اما حالا بروز آسیب‌های اجتماعی تازه‌ای مثل مصرف موادمخدر در مترو زنگ خطر را به صدا درآورده که مترو تهران رفته‌رفته به یک کریدور زیرزمینی آسیب‌های اجتماعی تبدیل می‌شود و در چنین شرایطی چطور می‌توان انتظار داشت که شهروندان بتوانند با امنیت خاطر با مترو سفر کنند؟
با چنین رویکردی است که «شاکری»، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران بر ضرورت روشن شدن دقیق جزییات این حادثه تأکید می‌کند و به «شهروند»، می‌گوید:«ما باید این موضوع را یک حادثه مهم تلقی و با آن به شدت برخورد کنیم تا از حادثه به رفتار تبدیل نشود و کسی به ذهنش خطور نکند که در مترو می‌تواند چنین کاری انجام دهد. این بی‌احترامی به شهروندان و تضییع حقوق افرادی است که با مترو سفر می‌کنند.»
به گفته این عضو شورا نحوه برخورد با این حادثه مهم است و شرکت مترو به دلیل وقوع این حادثه باید از مردم عذرخواهی کند و قول بدهد این اتفاق نیفتد.
او ادامه داد: «انتظار ما این است که مدیران درباره اتفاقاتی که می‌افتد سریع واکنش نشان بدهند و به جای این‌که حوادثی را تکذیب کنند به مردم بگویند ما در کنار شما هستیم. این دقیقا همان کاری است که راهورهای مترو باید انجام بدهند و در مواقع هدایت قطارها دقیقا داخل کابین‌ها را کنترل کنند و اگر حادثه‌ای هم رخ داد بلافاصله با مردم ارتباط برقرار کنند و به آنها بگویند که نترسید و شرایط عادی است تا مردم با خیال راحت از مترو استفاده کنند.»
نکته دیگری که شاکری مورد توجه قرار می‌دهد این است که ممکن است برخی دوربین‌های نصب شده در واگن‌ها نقطه کور داشته باشند که افراد می‌توانند از آن استفاده کنند بنابراین باید این دوربین‌ها هم بازنگری شده و مشکلات فنی احتمالی آنها مرتفع شود. به گفته او مترو یکی از مهم‌ترین صنایع شهری است و صرفا یک شبکه حمل و نقلی نیست و در همه جای دنیا مترو پرستیژی برای شهرها و مظهر پیشر فت آنهاست و نباید در تهران چنین وضعیتی داشته باشد.»
* مدیریت آسیب‌های اجتماعی در مترو برنامه ندارد
از سوی دیگر «محمد حقانی»، عضو دیگر شورای شهر تهران مصرف علنی موادمخدر در متروی تهران را ناشی از افزایش آسیب‌های اجتماعی و تغییرات در فرهنگ و هنجارهای اجتماعی توصیف کرد و به «شهروند»، گفت: «اعتیاد در تهران چهره علنی پیدا کرده است و معتادان در بسیاری از مناطق به‌ویژه جنوب تهران در فضای عمومی زندگی می‌کنند و حتی در میان درختان پارک‌ها می‌خوابند. دلیل اصلی این موضوع هم این است که همه اعتبارات و امکانات در تهران متمرکز شده و افراد از دیگر شهرها به تهران می‌آیند و این‌جا درگیر مسأله موادمخدر می‌شوند.» او درباره مصرف موادمخدر در مترو و عکسی که منتشر شده گفت: « متروی تهران با دوربین‌ها و نیز افرادی که دارد، می‌تواند با چنین حوادثی برخورد کند و افزایش آسیب‌های اجتماعی در مترو هم به این دلیل است که برای کاهش و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، برنامه‌ای ندارند و در مترو هم همین‌طور است و برنامه‌ای وجود ندارد.» در میان اعضای شورا البته افرادی هم هستند که مسئولیت برخورد با اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی را متوجه شهرداری تهران نمی‌دانند. یکی از آنها «ابوالفضل قناعتی»، عضو شورای شهر تهران است که دراین‌باره به «شهروند» گفت: « در این زمینه ناجا باید به موضوع امنیت مترو رسیدگی کند و ما معتقدیم پلیس در این زمینه باید وارد شود.» به گفته او دوربین‌هایی که اکنون در ایستگاه‌ها و واگن‌های مترو کار می‌کند، دوربین‌های نمایشگرند و در این زمینه باید از گیت‌های هوشمندی استفاده کرد که مجهز به سنسورهایی برای تشخیص موادمخدر هستند.
قناعتی البته در بخش دیگری از حرف‌هایش تأکید کرد که شهرداری تهران هم در این زمینه باید برنامه‌ای داشته باشد و با مدیریت دقیق فضاهای عمومی، شرایطی را فراهم نکند که افراد بتوانند مرتکب جرایمی مثل مصرف موادمخدر آن هم در فضای عمومی شوند. انتشار تصویر مصرف موادمخدر در متروی تهران البته می‌تواند انتقادات تازه‌ای را متوجه فعالیت راهوران مترو کند. آنها اگرچه کار سخت و طاقت‌فرسای راندن قطارهای مترو در تونل‌های زیرزمینی را انجام می‌دهند اما یکی از مسئولیت‌های آنها نظارت بر آنچه داخل واگن‌های قطار می‌گذرد، نیز هست. این همان نکته‌ای است که دیروز در پیام‌ها و کامنتهایی که مردم در شبکه‌های اجتماعی زیر همان تصویر مصرف موادمخدر ثبت کرده بودند، مورد توجه قرار گرفته است. یکی از آنها «سپهر» که نوشته است: «هر روز در مسیر برگشت، می‌بینم که بیشتر راهورهای مترو در یک سر قطار می‌خوابند یا کتاب می‌خوانند یا استراحت می‌کنند درحالی‌که باید حواسشان به دوربین‌ها باشد و نتیجه‌اش همین می‌شود.» «مریم»، مسافر خط یک مترو هم در اینستاگرام نوشته: «یکی از مهم‌ترین مسائل برای استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی این است که به مسافران احترام گذاشته شود اما واقعا آیا ما با این شرایطی که مترو دارد، مسافران محترمی هستیم؟ آیا به حقوق اجتماعی ما احترام گذاشته می‌شود و این شرایط و این ناامنی در مترو نقض حقوق ماها نیست.»
ماجرای مصرف موادمخدر در متروی تهران در کنار مشکلات و آسیب‌های دیگری که البته دستفروشی شناخته شده‌ترین آنهاست، حالا شرکت بهره‌برداری مترو را بیش از هر زمان دیگری زیر ذره‌بین برده است و باید دید مدیران این شرکت که در نخستین ساعات واکنش‌های اجتماعی به تصویر اخیر اصرار داشتند که این تصویر ساختگی است و عده‌ای آن را صحنه‌سازی کرده‌اند، به اعضای شورا که از آنها می‌خواهند تا به دلیل کوتاهی از مردم عذرخواهی کنند، دقیقا چه پاسخی خواهند داد.
179/