رنج مرنجاب ادامه دارد
اصفهان به عنوان يكي از اصلي‌ترين مقاصد گردشگري در ايران در حوزه گردشگري چالش‌ها و مسائلي دارد كه هر بار يكي از آنها سر باز مي‌كند و خبر ساز مي‌شود. از خانه‌هاي تاريخي تا پروژه مترو و مرنجاب. در كنار تمام اخباري كه در حوزه ميراث فرهنگي و گردشگري اصفهان به گوش مي‌رسد، در چند ماه اخير سفر به مرنجاب با چالش‌هاي زيادي روبه‌رو بوده كه در نهايت منجر به اعمال ممنوعيت‌ها و محدوديت‌هايي براي گردشگراني كه قصد سفر به اين منطقه را داشتند شد.
وقتي در مورد مرنجاب از معاون گردشگري اصفهان مي‌پرسيم مي‌گويد: «مرنجان مرا» و توضيح مي‌دهد كه چند ماهي است با ماجراي مرنجاب درگيرند و اين منطقه و موضوع گردشگري آن تبديل به يكي از چالش‌هاي حوزه مديريتي‌اش شده است. «وقتي مي‌گويند مرنجاب دل ما به درد مي‌آيد، چند ماهي هست كه ما گرفتار اين ماجراي مرنجاب هستيم، در دوره مسووليتم تا به حال هفت بار به مرنجاب سفر كرده‌ام، يعني به‌طور ميانگين ماهي يك بار، در حالي كه بسياري از شهرستان‌ها هستند كه بيشتر از يك بار به آنها سفر نكرده‌ام و بعضي از دوستان اين را تعبير به اين مي‌كنند كه همت سازمان در اين راستاست كه مرنجاب را ساماندهي كند.»
او در مورد اقداماتي كه ميراث فرهنگي در راستاي ساماندهي منطقه انجام داده است مي‌گويد: «ما اواسط دي ماه جلسه‌اي با حضور معاون گردشگري سازمان در اصفهان داشتيم، در اين جلسه مديران كل مرتبط با مرنجاب، دادستان آران، نمايندگان سپاه و نيروي انتظامي و نماينده دادستان اصفهان حضور داشتند. در اين جلسه مسائل خوبي مطرح شد و در نهايت قرار بر اين شد كه دوستان سختگيري كمتري داشته باشند و بروند به سمت اينكه زير‌ساخت‌ها را آماده كنند تا دغدغه‌هاي دوستان در مورد اين منطقه هم برطرف شود.
مواردي كه بايد براي بهبود اوضاع منطقه مطرح شود، به‌طور مشخص براي هر ارگاني مشخص شود و هزينه مورد نياز براي هر بخش هم در جلسه عنوان شد، يكي از اصلي‌ترين فعاليت‌ها مربوط به وزارت راه بود كه نماينده اين وزارتخانه عنوان كرد كه چندين ميليارد تومان برآورد هزينه كرده‌اند تا اين منطقه سامان بگيرد. نيروي انتظامي هم مي‌تواند در اين منطقه كيوسك‌هايي را احداث كند تا تذكرات لازم را به گردشگران بدهند و در صورت عدم رعايت اصول ارايه شده در منطقه با متخلفين برخورد كند. ضمن اينكه ملزومات مربوط به مهيا كردن شرايط مناسب در جاده و راه اين منطقه هم انجام شود.
تصميم بر اين شد كه در يك بازه ٤٥ روزه هر كدام از ارگان‌ها طرح‌ها و برنامه‌هاي خود را براي ساماندهي مرنجاب ارايه كند. جلسه بعدي همين گروه قرار است پس از پايان اين بازه ٤٥روزه حدودا اواخر بهمن در منطقه مرنجاب برگزار شود.»
اما نگراني‌هاي معاون گردشگري در مورد مرنجاب صرفا جذب گردشگر و ارايه خدمات به گردشگران نيست، مرنجاب مسائل و مشكلات گسترده‌تري دارد. مير محمديان به برخي از آنها اشاره مي‌كند: «مرنجاب مشكلات فني دارد كه بايد حل شود.
اين مشكلات شامل راه و جاده و علايم راهنمايي و رانندگي و سرمايه‌گذاري و بحث‌هاي امنيتي و بعضي موارد كه دوستان بيش از اندازه روي آن حساسيت دارند، بحث شوونات اسلامي است كه بايد رعايت شود. يك تصاويري در شبكه‌هاي مجازي در خصوص كشف حجاب منتشر شد، يك حساسيت‌هايي شكل گرفت، تجمعي قرار بود مقابل دفتر امام جمعه شكل بگيرد، كه فرمانداري مخالفت كرد.
امام جمعه هم در اين راستا موضع خوبي گرفته بود و گفته بود ما قبول داريم كه اين كار درست نيست اما به هر جهت كساني كه اين تصاوير را منتشر كرده‌اند گناه كمتري از كساني كه كشف حجاب كردند نداشتند، اين نقطه اميدي براي ما بود. در نهايت منجر به اين شد كه دادستان وارد موضوع شد و قرار بر اين شد كه تورهاي مختلط وارد منطقه نشوند و به فاصله دو روز با اينكه در ايام تعطيل بود خودم را به مرنجاب رساندم و ملاقاتي با دادستان داشتم و جلسه‌اي با حضور فرماندار و نيروي انتظامي و دادستان تشكيل شد.
در اين جلسه ما نقطه نظرات سازمان را مطرح كرديم، گفتيم ما هم در سازمان نگران شوونات اسلامي هستيم، نگران اخلاقيات هستيم، اما نكته‌اي كه وجود داشت اين بود كه، زماني كه در ايام عيد در اين منطقه چند ماشين با هم تصادف كردند و چند جنازه كف جاده بود، آيا ما به عنوان دولت و شما به عنوان دادستان نبايد نگران جان افراد باشيم.
چرا آن روز اين اتفاق نيفتاد، چرا ما روي بعضي موارد كه حساسيت كمتري دارند، تمركز مي‌كنيم و از موارد مهم‌تر غافل مي‌شويم، به دادستان گفتم، اگر من جاي شما بودم، آن روز راه را مي‌بستم و مي‌گفتم چند نفر جان‌شان را از دست داده‌اند و اداره راه و پليس وميراث فرهنگي را مورد پرسش قرار مي‌دادم، كه چرا اين وضعيت را سر و سامان نمي‌دهيد؟
من خوشحال مي‌شدم كه آن روز راه را مي‌بستيد، نه اينكه به خاطر يك عكس كه معلوم هم نيست كه متعلق به مرنجاب بوده و اصلا داخل كشور بوده يا نه؟ يك ممنوعيت‌هايي را اعمال كنيم.»
اما محدوديت‌هايي كه در پي تصميم دادستان در ورود گردشگران به مرنجاب اعمال شد، تنها در ميزان جذب گردشگران تاثير نداشت، بلكه مسائل ديگري را هم دستخوش تغيير كرد، مير محمديان در اين رابطه مي‌گويد: «ورود دادستان به موضوع را به فال نيك مي‌گيرم، به اين دليل كه حساسيت‌ها را بيشتر كرد، هر چند كه گردشگري را با مشكل مواجه كرد و چند هفته بعد از حكم دادستان آمار گردشگران منطقه كاهش پيدا كرده بود، هفته قبل از موضع‌گيري دادستان ١٥ تورليدر محلي در مرنجاب كار مي‌كردند، هفته بعد از موضع‌گيري ايشان يك نفر فعال بود، يعني ١٤ نفر به‌طور مستقيم تورليدر محلي ما اشتغال زدايي داشتيم، ١٦٠ فرصت شغلي فقط در منطقه مرنجاب يك هفته بعد از اعلام موضع دادستان از دست رفت.
نمي‌گويم آقاي دادستان حسن نيت نداشت. ما با دادستان كه صحبت كرديم، گفتيم كه بحثي نيست شما فردا راه را ببنديد، اما اعتقاد من اين بود كه با همكاري هم كل مشكل را حل كنيم و بعد قرار بر اين شد كه يك ماه فرصت به ما داده شود، راه و علايم و سرمايه‌گذاري و شوونات اسلامي را مجموعا مي‌بينيم.
ما عنوان كرديم ولو اينكه ثابت هم شود كه بحث كشف حجاب در اين منطقه اتفاق افتاده است، يا توسط خانواده‌هايي صورت گرفته كه خودشان آمده‌اند، يا تورهاي غيرمجاز، شما هم و غم‌تان اين باشد كه اجازه ندهيد تورهاي غيرمجاز وارد منطقه شود؛ ميراث فرهنگي كه ايست بازرسي ندارد، سپاه و نيروي انتظامي ايست بازرسي دارند، شما متعهد شويد كه نيروهاي غيرمجاز گروه‌هاي غيرمجاز را راه ندهيد، هر اتفاقي كه بيفتد ما پاسخگو خواهيم بود، اما در جايي كه ما اجازه كنترل نداريم و همه وارد آن مي‌شوند، نمي‌شود كه فقط ميراث فرهنگي را مقصر بدانيم.»
برجام و گردشگري
معاون گردشگري نصف جهان در مورد تاثيرات اجراي برجام در حوزه گردشگري گفت: «بعد از اجراي برجام قطعا گردشگران ورودي به اصفهان افزايش خواهند داشت. پيش‌بيني ما اين است كه يك موج عظيم گردشگران خارجي را خواهيم داشت. اما نكته‌اي كه وجود دارد ارتقاي زير‌ساخت‌هاي مورد نياز براي پذيرايي از اين گردشگران است.
ما فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري تعريف كرده‌ايم در نظر داريم براي توسعه اقامتگاه‌ها و فضاهاي پذيرايي در اصفهان از پتانسيل‌هاي موجود در بافت تاريخي و خانه‌هاي تاريخي استفاده كنيم، بسياري از مالكان ابراز تمايل كرده‌اند تا در اين امر مشاركت كنند. در صورت اجراي اين طرح ما در بحث اقامت مشكلي نخواهيم داشت. اما تبليغي براي جذب گردشگر نخواهيم داشت، چرا كه ظرفيت‌هاي موجود ما پاسخگوي گردشگر بيشتر از اين حجمي كه در حال حاضر به اصفهان سفر مي‌كنند، نيست.»
قصه خانه‌هاي تاريخي اصفهان
محسن يار محمديان، معاون گردشگري اداره كل ميراث فرهنگي استان اصفهان در مورد برنامه‌اي كه ميراث فرهنگي براي خانه‌هاي تاريخي اين شهر دارد، گفت: «حدود١٠٠٠ خانه تاريخي در اصفهان داريم كه ٦٠٠ خانه به عنوان خانه‌هايي كه واجد ارزش تاريخي هستند، شناسايي شده‌اند.
از اين تعداد حدود ٢٠٠ خانه در فهرست آثار ملي ثبت شده‌اند. وقتي اثري ثبت ملي مي‌شود، مسووليت دارد، تلاش ما اين نيست كه يك شبه همه آثار تاريخي شهر را در فهرست آثار ملي ثبت كنيم به دليل اينكه مسووليت‌مان بيشتر مي‌شود. نخستين قدم ما براي حفاظت خانه‌هاي تاريخي اين است كه آنها را ثبت كنيم.
اخيرا شهرداري و شوراي شهر اختياري را به مالكان اين خانه‌هاي تاريخي داده‌اند كه كاربري آنها را تغيير دهند و اين خانه‌ها تبديل به هتل و اقامتگاه شوند، مالكان آنها هم سه تا پنج سال از پرداخت ماليات معاف هستند تا براي تغيير كاربري و سرمايه‌گذاري در اين زمينه انگيزه‌اي ايجاد شود.
حدود ١٢٠ خانه، به ثبت ملي رسيده‌اند؛ همچنين در تلاشيم تا يك بانك اطلاعاتي تشكيل دهيم كه در اختيار سرمايه‌گذاران قرار دهيم كه با مالكان وارد مذاكره شوند. تعدادي از مالكان هم ابراز تمايل كرده‌اند؛ هم براي فروش و هم براي مشاركت در زمينه تغيير كاربري اين بناها.»
تبصره ٣٦ برنامه ششم
يار محمديان در مورد تبصره ٣٦ برنامه ششم كه سازمان ميراث فرهنگي را موظف مي‌كند بناهاي تاريخي را در اختيار شهرداري‌ها قرار دهد تا مديريت، مرمت، حفاظت و بهرهبرداري از اماكن مربوطه تحت نظارت سازمان ميراث فرهنگي، گردشگري وصنايع دستي اقدام كنند، نيز گفت: «شهرداري متعهد است كه وارد حوزه گردشگري شود و زير‌ساخت‌ها را تقويت كند واگذاري‌هايي كه در برنامه ششم به آن اشاره شده است به اين منظور است. در حوزه گردشگري و ميراث فرهنگي همه متقاعد شده‌اند، شهردار اصفهان گاهي حتي بيشتر از ما دغدغه حفاظت از آثار تاريخي را دارند.
شهرداران شهرهاي اطراف اصفهان هم ابراز تمايل كرده‌اند تا وارد حوزه گردشگري شوند. ما يقين داريم كه شهرداران ما علاقه‌مندند ضمن اينكه در واگذاري‌ها متعهد مي‌شوند كه اين آثار حفظ شود، شهرداري راحت‌تر مي‌تواند اين كار را انجام دهد تا سرمايه‌گذار بخش خصوصي؛ شهرداري مشكلات و بوروكراسي ادارات دولتي را ندارد، از طرفي هم مثل بخش خصوصي خيلي نگران نيست كه چقدر از سرمايه‌گذاري‌اش تبديل به سود خواهد شد.
برنامه ششم، يك برنامه پنج ساله است، زماني‌كه يك بند در برنامه ششم ديده شده است كه بناهاي تاريخي را به شهرداري‌ها واگذار كنند، در رديف‌هاي بودجه‌اي كه در نظر گرفته مي‌شود، اين نظارت‌هاي كارشناسي حتما ديده مي‌شود.
اما نكته‌اي وجود دارد، به فرض كه شهرداري در بازسازي بناها ٢٠ تا ٣٠ درصد هم به موارد اصولي توجه نكرد، به نظر شما الان كه اين بناها رها شده‌اند و در معرض تخريبند وضعيت بهتري دارند يا زماني‌كه مورد بازسازي قرار مي‌گيرند. حتي در صورتي كه اين بناها در اختيار شهرداري قرار بگيرد، ما يك قدم رو به جلوييم. اگر ما بدترين شرايط را هم تصور كنيم بهتر از اين است كه اين بناها به حال خود رها شوند.»
متروي پر پيچ و خم اصفهان
احداث متروي اصفهان از ابتداي شروع پروژه تا زمان بهرهبرداري با حرف و حديث‌هاي فراواني همراه بود،هر چند كه همواره مسوولان شهري خيال رسانه‌ها و مردم را از بابت مصونيت بناهاي تاريخي در پروژه مترو آسوده كرده‌اند، اما همچنان نگراني‌هايي در اين زمينه وجود دارد، معاون گردشگري اداره كل ميراث فرهنگي اصفهان در مورد پروژه مترو مي‌گويد: «احداث مترو در اصفهان يك تيغ دو لبه است، اين اتفاق قطعا مي‌تواند براي گردشگري موثر باشد، ترافيك شهر كمتر مي‌شود، يكي از معضلاتي كه گردشگران در اصفهان عنوان مي‌كنند، بحث ترافيك و فرهنگ رانندگي مردم است.
از طرفي خود مترو هم مي‌تواند يك جاذبه گردشگري باشد و به بازديد گردشگران از شهر سرعت ببخشد. اما اگر بحث ميراث فرهنگي در توسعه مترو در نظر گرفته شود، در حوزه گردشگري قطعا مي‌تواند تاثير مثبت داشته باشد. ضمن اينكه خط دو متروي اصفهان از زير ميدان نقش جهان عبور نمي‌كند و تغيير مسير آن قطعي شد، يك وقفه‌اي طبيعتا براي انتخاب مسير جايگزين ايجاد مي‌شود، اما برگشت‌ناپذير است.»
176/
