اخلاق و مدارا
نياز به انس و الفت و مهر و محبت و تمايل به بقا و استمرار نسل همه از عواملي هستند كه اساس زندگي خانوادگي را تشكيل مي‌دهند. بدون ترديد پس از بازگشت مدت زماني از آغاز ازدواج مسائلي بين زن و مرد به وجود مي‌آيد كه پيوند آن دو نفر را با يكديگر كمي دچار تزلزل مي‌سازد و در نتيجه سردي و نقار جايگزين صفا و صميميت اوليه مي‌شود. اما اگر زن و شوهر مقيد به اصول اخلاقي كه منبعث از ايمان به خداوند متعال است باشند، به جاي برخورد با سردي و بي‌اعتنایی، كماكان صفا و صميميت ميان آن دو تا پايان عمر استمرار خواهد يافت. در اغلب ازدواج‌ها با اينكه دختران و پسران تلاش مي‌كنند اصل كفويت و همانندي را درباره يكديگر رعايت كنند، با اين وجود پس از ازدواج درمي‌يابند كه وجه اشتراكي بين آنها موجود نيست يا به‌طور نسبي با يكديگر مطابقت دارند. بديهي است كه برخورد با اين واقعيت يك امر طبيعي است، زيرا رشد دختر و پسر در دو محيط مختلف، با ويژگي‌هاي وراثتي گوناگون، برخورداري از روش‌هاي تربيتي متفاوت و ساير عوامل اختلافي كه ذكر آنها در اينجا ضرورت ندارد، موجب مي‌شود كه پس از مدتي زن و شوهر احساس كنند با همديگر بسيار متفاوت هستند. زن و شوهر عاقل و واقع‌گرا اگر متخلق به اصول اخلاقي باشند، با تحمل و شكيبايي و اغماض و چشم‌پوشي از خطاهاي يكديگر مي‌توانند صفا و صميميت گذشته را كماكان حفظ كنند. زن ومرد درمي‌يابند كه هيچ‌كدام از آنان عاري از عيب و نقص نيست و اين درك موجب مي‌شود كه با يكديگر به سازش و سازگاري بپردازند و هرگز در برابر هم نايستند. رسول خدا (ص) در فرازي مي‌فرمايند: سازگاري با مردم نيمي از ايمان است و سازگاري با مردم و تحمل سختي‌ها و دشواري‌هاي آنان نيمي از زندگي و حيات است؛ به بيان ديگر اگر سازگاري از بين برود، نام و نشاني از زندگي و حيات به چشم نخواهد خورد و همه افراد گرفتار خصومت و دشمني با يكديگر خواهند بود. نكته ديگري كه رعايت اصول اخلاقي را در محيط خانوادگي ضروري مي‌سازد اين است كه زندگي مشترك همانند مسافرات از نقطه‌اي به نقطه ديگر است و همان‌گونه كه در مسافرت سر بالايي و سرازيري باريك و خطرناك وجود دارد، در زندگي خانوادگي نيز گاهي دشواري‌ها و شدائد گوناگوني از قبيل فقر و بيماري و غيره پيش مي‌آيد و اركان خانواده را دچار تزلزل مي‌كند، البته بايد اعتراف كرد كه در چنين مواقعي حفظ صفا و صميميت بين زن و مرد كاري دشوار و صعب است و جز در پرتو اخلاق راستين نمي‌توان شادابي و نشاط خانوادگي را حفظ كرد. امام سجاد (ع) در روايتي مي‌فرمايند: چهار روحيه است كه هر كه آنها را دارا باشد در روز رستاخيز، پروردگار متعال از ديدار او خرسند و خشنود مي‌گردد. ايشان روحيه چهارم را اينگونه توصيف نمودند؛ يعني مردي كه با همسرش رفتاري ملايم و نيكو داشته باشد و در برابر مشكلات او صبر و شكيبايي كند. همه واقف هستيم كه رمز پيروزي و موفقيت رسول اكرم (ص) در نشر فرهنگ اسلامي و توسعه و گسترش آن، اخلاق كريمانه آن حضرت بود، به‌طوري كه خداوند متعال به پيامبر (ص) مي‌فرمايد: اگر كمي تندي و غلظت داشتي هر آينه همه مردم از اطراف تو پراكنده مي‌شدند.
179/
