ارزش معنوی صدقه

از این رو صدقه دادن در هر روز به ویژه برای دفع بلا و رفع گرفتاری‌ها به عنوان مستحب معرفی شده و از مومنان خواسته شده تا با صدقه دادن خود را بیمه كنند. فرمود: شخصى از مال فراوان و بسیار خود، صد هزار دینار صدقه می‌دهد، و دیگرى از تمام دارایى خود که دو درهم است یک درهم صدقه می‌دهد که غیر از آنها هیچ ندارد، پس همین یک درهم از آن صد هزار بهتر و برتر است». ارزش صدقه نزد خدا به مقدار صدقه است یا اینکه شخص چه کسری از اموال خود را بخشیده است؟ در ارزش‌گذاری یک عمل، عوامل بسیاری دخالت دارند؛ مانند اخلاص، کمیت، سختی عمل و… بنابر این اگرچه کمیت و مقدار عمل نیز در ارزش‌گذاری اعمال دخالت دارد، اما بدون شک میزان و ارزش واقعی بر اساس اخلاص و پاکی خود عمل است.خداوند می‌فرماید: آن‌کس که مرگ و حیات را آفرید تا شما را بیازماید که کدام یک از شما بهتر عمل مى‏‌‌کنید، و او شکست ‌‏ناپذیر و بخشنده است. همین‌طور اگرچه مقدار صدقه مهم است، اما با توجه به آیاتی از قرآن، نسبت صدقه به کل دارایی نیز از معیارهای مهم برای ارزش‌گذاری صدقه است:الف. آنهایى که از مومنان اطاعت کار، در صدقاتشان عیب‌جویى می‌‏کنند، و کسانى را که (براى انفاق در راه خدا) جز به مقدار (ناچیز) توانایى خود دسترسى ندارند، مسخره می‌‏نمایند، خدا آنها را مسخره می‌‏کند (و کیفر استهزا کنندگان را به آنها می‌‏دهد) و براى آنها عذاب دردناکى است. ب. آنان که امکانات وسیعى دارند، باید از امکانات وسیع خود انفاق کنند و آنها که تنگ‌دستند، از آنچه که خدا به آنها داده انفاق نمایند، خداوند هیچ‌کس را جز به مقدار توانایى که به او داده تکلیف نمی‌کند، خداوند به زودى بعد از سختی‌ها آسانى قرار می‌‏دهد. همچنین پیامبر اسلام(ص) فرمود: بهترین صدقات بذل مال نمودن مرد فقیر است‏. لذا گفته شد سخى‏‌ترین مردم آن کسى است که با نداشتن چیزى،‏ بخشش کند.بر این اساس معیارهای متعددی برای وزن اعمال وجود دارد که برخی بر برخی دیگر مقدم هستند. اگر دو مورد از هر جهت مانند میزان اخلاص و میزان سرمایه در یک اندازه باشند، حتما مقدار انفاق، میزان برتری است، اما اگر دو نفر یکی با سرمایه چند میلیاردی و دیگری با سرمایه یک میلیونی هر کدام نیم میلیون در راه خدا انفاق کردند روشن است ارزش انفاق کسی که یک میلیون سرمایه دارد از ارزش انفاق کسی که چند میلیارد سرمایه دارد بیشتر است؛ چون گذشت و ایثار این فرد بیشتر از آن سرمایه دار است. در روایات صدقه به عنوان امری مستحب چنان مورد تاكید قرار گرفته است كه می‌توان آن را در زمره مستحبات موكد برشمرد. «امام صادق(ع) فرمود: برای شیطان هیچ چیز از صدقه دادن مومن گران تر نیست. و صدقه قبل از آنكه به دست بنده برسد، در دست پروردگار متعال قرار می‌گیرد.» (وسایل الشیعه، ج9، ص406) آن حضرت(ع) در بیان ارزش و اهمیت صدقه دادن به این نكته اشاره می‌كند كه صدقه از چیزهایی است كه خداوند خود به طور مستقیم آن را از بنده می‌پذیرد و پیش از آن كه دست سائل به آن برسد در دستان خداوند قرار می‌گیرد. در یكی از فرمایش‌های آن حضرت(ع) آمده است كه: «خدای متعال چیزی را خلق نكرد مگر آنكه برای آن نگاهبانی است كه آن را نگه می‌دارد، مگر صدقه كه خدای متعال خودش آن را نگه می‌دارد و پدرم وقتی صدقه می‌داد، آن را در دست سائل قرار می‌داد، پس آن را از وی می‌گرفت و می‌بوسید و می‌بویید، سپس آن را به سائل برمی‌گرداند.»

179/