صدای گوینده زن ایستگاه های مترو مردانه شد

موبنا – صدای گوینده ایستگاه‌ها در بعضی از خطوط متروی تهران تغییر کرده و چند روزی است که به جای گوینده زن، صدای یک مرد نام ایستگاه‌ها را در واگن‌های قطار می‌خواند.
چند روزی است مسافران خط ٢ متروی تهران وقتی به ایستگاه‌ها می‌رسند، صدای آشنای همیشگی نام ایستگاه را اعلام نمی‌کند. صدای همیشگی صدای یک زن بود که سال‌هاست در قطارهای زیر زمینی تهران شنیده می‌شود و حالا دست کم در یکی از خط‌های مترو، یکی در میان شده است. کم نیستند مسافرانی که در مترو،
می پرسند چرا صدای گوینده ایستگاه ها تغییر کرده است؟ گروهی می‌گویند قرار است، صدای زنان را بردارند و به جای آن صدای مردان را بگذارند و گروه دیگری هم می‌گویند شاید صدای گوینده زن بلند و رسا نبوده و صدای مردان را گذاشته‌اند که مردم نام ایستگاه‌ها را بهتر بشنوند. در شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه یا همان مترو اما احسان مقدم، سخنگو و مدیر روابط عمومی مترو به «شهروند»، می‌گوید: همکاران ما در متروی تهران در حال اجرای یک طرح پایلوت هستند و به طور آزمایشی در یکی از خطوط مترو (خط ٢) صدای گوینده‌های مرد را هم برای اعلام ایستگاه ها مورد استفاده قرار دادند. این طرح در مراحل آزمایشی و پایلوت است و هنوز قرار نیست در همه ایستگاه های مترو اجرا شود تا نتایج بررسی ها مشخص شده و درباره آن تصمیم گیری شود.
آن طور که مقدم توضیح می‌دهد، استفاده از صدای مردان به عنوان گوینده ایستگاه‌ها در مترو بر مبنای این طرح صورت گرفته که صدای گوینده زن و مرد به ویژه برای افراد نابینا و نیز سالمندان که دقت کمتری در پیدا کردن مسیر و ایستگاه ها دارند، به عنوان راهنما عمل کند به این ترتیب که:« این موضوع هنوز در دست مطالعه است و تاکید می کنم هنوز مشخص نیست که این طرح در تمام ایستگاه ها اجرا شود. در واقع ما در حال آزمایش این موضوع هستیم، به این ترتیب که برای مثال در مسیر خط شرقی به غرب مسیر رفت را گوینده خانم و مسیر برگشت را گوینده آقا اعلام کند به این ترتیب که افراد زمانی که سوار یک خط می شوند طول مسیر رفت را با صدای گوینده آقا طی می کنند و مسیر برگشت را با صدای گوینده خانم و این به آنها در مسیریابی کمک می کند.»
شهرداری تهران در سال‌های اخیر تمرکز بیشتری بر مترو گذاشته و سالی ١٧ کیلومتر مترو می‌‎سازد. پیش از این شهردار تهران گفته بود که تا همین یکی دو سال دیگر همه خطوط متروی تهران را تحویل می‌دهد ، این در حالی است که هنوز جانبازان و نابینایان و حتی سالمندان نمی‌توانند از ایستگاه‌ها و خدمات مترو در تهران استفاده کنند. در چنین شرایطی تصمیم متروی تهران برای استفاده از صدای زنان و مردان به عنوان صدای راهنما در حالی است که به گفته «محسن سرخو»، رئیس کمیته حمل و نقل شورای شهر تهران به «شهروند»، می‌گوید که مترو درحال حاضر اساسا برای استفاده از نابینایان و سالمندان تجهیز و آماده‌سازی نشده است که حالا بحث استفاده از صدای زنان و مردان را آن هم به عنوان راهنما مطرح می‌کنند.
او می‌گوید:«هنوز ایستگاه‌های مترو در تهران به آسانسور مجهز نشده اند با وجود اینکه سالهاست این موضوع مورد تاکید قرار گرفته که سالمندان و معلولان نمی توانند از پله ها استفاده کنند اما هنوز ایستگاه هایی در تهران هست که برای ورود و خروج حتی پله برقی هم ندارد و مسافران اگر نه در همه مسیر اما در بخشی از آن باید از صدها پله بالا و پایین بروند و امکان استفاده از مترو برای آنها وجود ندارد. هم سالمندان و هم معلولان در این زمینه با مشکل مواجه هستند.»
به گفته سرخو مشکل مهم دیگری هم هست و آن اینکه در ارتباط با نابینایان، اساسا مترو برای استفاده از آنها امنیت ندارد و تا زمانی که دیواره های امن پی.اس.دی در کناره خطوط مترو در ایستگاه ها نصب نشود، نابینایان عموما نمی توانند از مترو استفاده کنند یا دست کم اینکه استفاده از مترو به تنهایی برای آنها ممکن نیست یا خطرناک است.
یک سال پیش از این روزها همین موضوع یعنی بحث ایمن کردن ایستگاه‌های مترو با دیواره‌های پی.اس.دی در شورای شهر تهران مطرح شد. استفاده از این دیواره‌ها در بیشتر متروهای جهان رایج است، در واقع این دیوارها مسیر پیرامون ریل را مسدود می‌کنند و درهای آن در زمان ورود قطارها باز می‌شود. کشورهایی که از این سیستم ایمنی استفاده کرده اند، حوادث ناشی از سقوط یا خودکشی در ایستگاه های مترو را به کمترین میزان ممکن و بعضا به صفر رسانده اند. در تهران اما طرح این موضوع در شورا مخالفانی پیدا کرد. جعفر تشکری هاشمی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، گفت که شهرداری علاقه‌مند است که در این زمینه اقدام کند اما تا زمانی که هنوز ساخت خطوط مترو تمام نشده، صرف اعتبارات چند میلیاردی برای تجهیز هر ایستگاه به این دیواره ها بار مالی زیادی را به شهرداری تهران تحمیل می‌کند. با وجود اینکه انتظار می‌رفت دیگر اعضای شورا هم از اجرایی شدن این طرح و اختصاص اعتبارات به آن حمایت کنند اما در کمال تعجب این طرح رای نیاورد. رای منفی اعضای شورا به نصب دیوارهای محافظ در ایستگاه های مترو در حالی بود که همچنان خبرهایی از خودکشی در ایستگاه‌ها و حوادث آن به گوش می‌رسد. تهران هنوز خاطره و خبر مرگ یک معلم نابینا را که عصا به دست روی ریل قطار افتاد و جانش را از دست داد، از خاطر نبرده‌اند اما از آن سالها تاکنون هیچ اقدامی برای ایمن سازی و تجهیز مترو برای استفاده نابینایان انجام نشده است. دقیقا به همین دلیل است که «سرخو»، رئیس کمیته حمل و نقل شورا می‌گوید:« تا زمانی که پی.اس.دی‌ها نصب نشود در خطوط و محل بازشو درها از قبل مشخص نشده باشد استفاده جانبازان و معلولان از مترو امکان ندارد. نابینایان اگر وارد مترو شوند از سکو پایین می افتند و زیر قطار می‌روند. قرار بود نصب دیواره‌ها در خط ٧ مترو به صورت آزمایشی انجام شود و الان می گویند در خط مهرآباد برای اولین بار اجرا می کنیم به هر حال در این شرایط که اساسا مترو مخاطب نابینا ندارند، زنانه و مردانه شدن صدای گوینده ها کمکی به نابینایان نمی کند، چرا که آنها اساسا در مترو حضوری ندارند.»
سرخو در ادامه حرف‌هایش بر این نکته تاکید کرد که در بسیاری از شهرهای جهان که آمار جانبازان و معلولان کمتری در مقایسه با ایران دارند، ایستگاه‌ها برای استفاده معلولان تجهیز شده است اما در ایران با وجود تعداد زیادی از جانبازان بازمانده از سال‌های جنگ و دفاع مقدس ما در فضاهای شهری و در متروها و اتوبوس ها باید توجه بیشتری به آنها داشته باشیم.
در تهران تعدادی از ایستگاه‌های مترو در سال‌های اخیر به آسانسور و مسیرهای تردد ویلچر و همچنین مسیر حرکت نابینایان تجهیز شده است اما هنوز اکثریت ایستگاه‌ها فاقد آسانسور و علایم راهنما هستند. در همین شرایط اجرای یک طرح پایلوت برای استفاده از صدای زنانه و مردانه در قطارهای زیرزمینی هم فعلا دوران آزمایشی اجرا در خط ٢ را طی می کند و باید دید در نهایت آیا درهمه خطوط گویندگی ایستگاه ها بین در مسیرهای رفت و برگشت بین زنان و مردان تقسیم می‌‎شود یا اینکه همچون گذشته گویندگی ایستگاه ها را به زنان را می سپارند. در دنیا دلایل زیادی وجود دارد که اغلب ترجیح داده می‌شود از صدای خانم‌ها به‌عنوان صدای پیش‌فرض دستیار صوتی استفاده شود. بسیاری اعتقاد دارند که این موضوع، حتی ریشه در سنت دارد. در یک تحقیق در سال ۲۰۱۱، شرکت‌کنندگان به صدای یک زن و یک مرد گوش داده‌اند و هردو گروه مدعی هستند که به‌طور ناخودآگاه از صدای گوینده زن بیشتر استقبال کرده‌اند. حتی اعلام شده است که زن‌ها از شنیدن صدای هم‌جنس خود، بیشتر لذت می‌برند. سایت ABC براین باور است که کشش و علاقه به‌ صدای زن از همان ابتدای طفولیت شروع می‌شود. استاد دانشگاه استنفورد، کلیفورد ناس در این‌باره می‌گوید: نوزادان به صدای یک خانم بیشتر از صدای یک آقا توجه می‌کنند.
بنابراین احتمالا یک کشش ناخودآگاه نسبت به صدای زن در وجود اکثر ما قرار دارد. بخشی از آن ناشی از توجهی است که همه انسان ها در کودکی به صدای مادرانشان دارند و به همین دلایل است که صدای اکثر اپراتورهای تلفن و تبلیغ‌های موفق صوتی را صدای زنان تشکیل می‌دهد.