وضع تالاب‌های کشور پس از بارش و سیلاب‌ها
موبنا -بارش ها به ما کمک کرده‌اند تا مسیر اشتباه گذشته را جبران کنیم و به سمتی که باید در آن قدم برداریم، حرکت کنیم.
«زریوار پرآب شد»، «٢٤٠٠ هکتار از هورالعظیم زیر آب رفت»، «آب پس از ٣٦ سال تالاب صالحیه را زنده کرد»، «بخش زیادی از تالاب هامون بر اثر بارندگیهای اخیر پرآب شد»، «سیل تالاب بیشه دالان بروجرد را احیا کرد»، «تالاب نوروزلوی میاندوآب پس از ١٥ سال به‌طور طبیعی آبگیری شد» و «پس از ١٠سال تالاب کویری میقان اراک به رنگ آبی درآمد» اینها بخشی از خبرهای خوشی هستند که این روزها از وضع تالاب‌های کشور به گوش می‌رسد.
خبرهایی که از روی خوش آسمان و بارش‌های خوب ماه‌های اخیر حکایت دارند. بارش‌هایی که به قول محسن سلیمانی روزبهانی، مدیر طرح حفاظت از تالاب‌های ایران «به ما کمک کرده‌اند تا مسیر اشتباه گذشته را جبران کنیم و به سمتی که باید در آن قدم برداریم، حرکت کنیم.»
او درباره وضع تالاب‌های کشور پس از بارش‌های اخیر به «شهروند» می‌گوید: «خوشبختانه به واسطه بارندگی‌هایی که در شمال و غرب کشور اتفاق افتاده، تالاب‌ها اوضاع نسبتا مناسبی پیدا کرده‌اند و این به معنای احیای کامل تالاب‌ها نیست؛ بلکه طبیعت به ما کمک کرده است تا مسیر اشتباه گذشته را که باعث شده سال‌ها خسارت به تالاب‌ها و محیط زیست کشور وارد شود را جبران کنیم.»
خبرها از بهبود تراز دریاچه ارومیه، پرآب شدن تالاب زریوار و آبگیری تالاب‌های آلا گل، آجی گل و آلماگل در گلستان خبر می‌دهند؛ سلیمانی هم با اشاره به این خبرهای خوش، از بهبود وضع تالاب‌هایی در مناطق مرکزی کشور حکایت می‌کند: «برخی از تالاب‌های مرکزی کشور که در سال‌های گذشته وضع خوبی نداشتند، این روزها آبگیری شده‌اند همچون چغاخور و میقان. در شرق کشور هم تالاب هامون به واسطه بارش‌های خوب افغانستان حال خوبی دارد و بخش‌های زیادی از آن پرآب شده است.»
در سال‌های اخیر بحران خشکسالی و کاهش بارندگی‌ها، توجه به تالاب‌ها که در پایین‌دست رودخانه‌ها قرار داشتند را به حداقل رسانده بود؛ اما بارندگیهای اخیر ورق را برگرداند. «بارندگیهای اخیر، باعث شده‌اند تا آب قابل توجهی وارد تالاب‌ها شود. متاسفانه به‌دلیل این‌که تالاب‌ها در پایین‌دست قرار دارند و همواره اولویت‌های انسانی مورد توجه مسئولان قرار می‌گیرد، توجهی به سهم یا به عبارتی حق‌آبه تالاب‌ها نمی‌شود؛ اما امسال بارندگی‌ها فرصتی دادند تا شاهد بهبود وضع تالاب‌ها باشیم.»
مدیر طرح حفاظت از تالاب‌های ایران با این توضیح ادامه می‌دهد: «با این بارش‌ها امیدوارنه‌تر به اقداماتی که برای احیای تالاب‌های کشور آغاز کرده‌ایم، نگاه می‌کنیم؛ زیرا این بارش‌ها کمک کرده‌اند تا از شرایط بحرانی فاصله بگیریم.»
او یادآوری می‌کند: «واقعیت این است که ایران در کمربند خشک زمین قرار دارد. این دلبستگی‌ها به بارش‌ها و کمک طبیعت را باید کنار بگذاریم و با شرایط واقعی برای کشور برنامه‌ریزی کنیم.» مثال زلزله‌خیزی ژاپن و برنامه‌ریزی‌اي که این کشور برای مقابله با این پدیده طبیعی کرده، مثالی است که همواره مسئولان مختلف برای نمونه خوبی از برنامه‌ریزی به کار می‌برند که سلیمانی هم از همین مثال استفاده کرده و با اشاره به این‌که ژاپنی‌ها برنامه‌های دایمی برای مقابله با زلزله دارند و چنانچه یک ماه زلزله نیايد، آنها برنامه‌های مقابله‌ای را متوقف نمی‌کنند، می‌گوید: «ما هم باید خودمان را با شرایط خشک بودن کشور تطبیق بدهیم. شخصا معتقد نیستم به این‌که دل ببندیم به ترسالی بهار امسال؛ باید برنامه‌ها را براساس اقلیم خشک کشور پیش ببریم.» چند روزی از دومین ماه سال می‌گذرد و این روزها خبرهای زیادی از آبگیری، پرآب شدن یا زنده شدن دریاچه‌ها و تالاب‌های کشور به گوش می‌رسد. این در حالی است که در ماه‌ها و حتی سال‌های اخیر همواره از سوی مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست، به‌خصوص مدیر طرح حفاظت از تالاب‌های ایران اعلام شده که ٧٥درصد تالاب‌های کشور وضعیتی بحرانی یا در معرض خطر دارند. این هشدار در روزهایی که خبرهای خوبی از وضع تالاب‌های کشور به گوش می‌رسد هم از سوی سلیمانی تکرار می‌شود: «الان هم وضع همان است؛ با این تفاوت که تالاب‌هایی که وضع بحرانی داشتند الان در معرض خطر قرار دارند و از حالت بحرانی خارج شده‌اند. این اتفاق بیشتر در تالاب‌های شمالی و غربی کشور افتاده و همچنان باید برنامه‌های احیا و حمایت از تالاب‌ها را ادامه دهیم.»
سیلاب هر چند که خسارت‌های بسیاری برای غرب و جنوب غربی کشور به همراه داشت، اما توانست به بهبود وضع تالاب‌ها در این مناطق کمک کند. با این حال وضع تالاب‌ها در مناطق مرکزی و جنوبی همچنان خوب نیست. تالاب گاوخونی که انگشت اتهام بخشی از گرد و غباری که گاهی مرکز کشور را فرا می‌گیرد، به سمت خود می‌بیند، سهمی از بارش‌ها و سیلابی که در بخش‌هایی ویرانی به بار آورد اما برای تالاب‌ها خوش‌یمن بود، نداشت. به گفته مدیر طرح حفاظت از تالاب‌های ایران: «گاوخونی همچنان با شرایط ایده‌آل فاصله زیادی دارد؛ اما به همت کشاورزان منطقه و مردم محلی برنامه‌های احیا و رسیدن پساب فاضلاب شهر اصفهان می‌تواند حال و روز خوبی داشته باشد.
واقعیتی که وجود دارد، این است که در مناطق مرکزی کشور رقابت بر سر آب تنگاتنگ است. کاربرهای مختلف تلاش می‌کنند آب را برای برنامه‌های خود هزینه کنند. اولویت‌های انسانی در رتبه‌های بالاتری نسبت به محیط زیست و اکوسیستم کشور قرار می‌گیرند و همین امر باعث می‌شود، تالاب‌هایی همچون گاوخونی سهمی از بارش‌ها نداشته باشند.» او در ادامه درباره تالاب‌هایی که وضعیت‌شان بهبود پیدا کرده است، می‌گوید: «دریاچه زریوار به‌خوبی آبگیری شده است. آب خوبی از افغانستان وارد تالاب هامون شده و تراز دریاچه ارومیه هم که به ١٢٧١ رسیده است. خبرها از هورالعظیم هم حاکی از این است که آب خوبی از کرخه به این تالاب رسیده است.»
بهار امسال برای تالاب‌ها خوب بود؛ اما همچنان پیش‌بینی‌ها می‌گویند هوا گرم شود، باز خشکی جای تالاب‌ها را می‌گیرد. آبی که بارش‌های بهاری به تالاب‌ها هدیه دادند، زیر سایه قدرت بالای تبخیر در کشور بخار می‌شود. مدیر طرح حفاظت از تالاب‌های ایران هم راوی این پیش‌بینی تلخ می‌شود: «اکوسیستم‌های تالابی مدل‌شان همین است که در فصول گرم و خشک آبشان تبخیر می‌شود. اگر این روند طبیعی باشد، منطقی است. به‌طور مثال با آغاز فصل گرما، بخش زیادی از دریاچه ارومیه را از دست خواهیم داد. مهم این است که این چرخه طبیعی را حفظ کنیم و هر سال وضع تالاب‌ها نسبت به سال قبل‌تر بدتر نشود؛ یعنی سال دیگر تراز دریاچه ارومیه که امسال به ١٢٧١ رسیده، سال آینده باز هم افزایش پیدا کند و روند بهبودی در پیش بگیرد.»
از حال خوش ارومیه تا آبگیری هامون
دو هفته‌ای از بارشی که سیل را میهمان ناخوانده و ناخوشایند غرب و جنوب غربی کشور کرد، می‌گذرد و حالا خبرهای پس از سیل، از جان دوباره‌ای می‌گویند که سیل پس از خرابی و خساراتی که به بار آورده به تالاب‌ها و دریاچه‌ها بخشیده است، تا جایی که خبرهای خوبی از دریاچه ارومیه که در شمال غربی کشور قرار دارد تا تالاب هامون که در جنوب شرقی کشور است، شنیده می‌شود.
به گفته رئیس اداره حفاظت محیط زیست پلدختر که سیل خسارات بسیاری را به روستاهای آن وارد کرد «تالاب‌ها با بارش‌های اخیر جانی دوباره گرفته‌اند و سطح آب تالاب‌های این بخش بالا آمده است.»
امیر محمدی‌نژاد با اشاره به این‌که متاسفانه در چند سال اخیر سطح آب تالاب‌های شهرستان پلدختر به علت زهکشی و خشکسالی پایین آمده و به مقدار ناچیزی رسیده و اکوسیستم منطقه به خطر افتاده بود، گفت: «با بارش‌های خوبی که شاهد آن بودیم، سطح آب این تالاب‌ها حدود یک تا دو متر بالا آمده است. تالاب گوری بلمک که به علت زهکشی‌ها وضع خوبی نداشت، درحال حاضر حدود ٣٥٠ هکتار آن آبگیری شده است.»
آبگیری تالاب نظرآباد بعد از ٣٦ سال
با ورود آب از سمت کردان به تالاب فصلی روستای صالحیه در نظرآباد، این تالاب پس از ٣٦ سال آبگیری شد. این تالاب که تنها تالاب استان البرز است، با بارش‌های چند ماه اخیر پر آب شده و گفته می‌شود که بیش از ٣٠ گونه از انواع پرندگان همچون درنا، لک‌لک سیاه، کاکایی، انواع حواصیل، فلامینگو، آنقوت و پلیکان سفید این تالاب را برای اقامت انتخاب کرده‌اند.
۲۴۰۰ هکتار تالاب هورالعظیم زیر آب رفت
در سال‌های اخیر با میهمانی‌های پی‌د‌رپی گرد‌و‌غبار در آسمان خوزستان، تالاب هورالعظیم یکی از متهمان اصلی این پدیده نام گرفت. تالابی که با پرآب شدن کرخه، بخشی از آن آبگیری شده و آن طور که مدیر کل حفاظت محیط زیست خوزستان، می‌گوید: «با توجه به تصاویر ماهواره‌ای از سطح تالاب که نشان‌دهنده این است بالغ بر ۲۴۰۰ هکتار از اراضی تالاب تاکنون آبگیری شده است.» آبگیری هورالعظیم ادامه دارد و احمد لاهیجان‌زاده درباره آن توضیح می‌دهد که «آبگیری تالاب هورالعظیم به خوبی در حال انجام است و روزانه از رودخانه کرخه ٥ متر مکعب بر ثانیه به بخش شمالی تالاب هورالعظیم، ٣ متر مکعب بر ثانیه به حوضچه شماره ٣ و ٧ متر مکعب بر ثانیه به حوضچه‌های ٤ و ٥ تالاب وارد می‌شود.»
«زریوار» پر آب شد
با بارش‌های خوبی که در هفته‌های اخیر در غرب کشور شاهد آن بودیم، سطح آب تالاب زریوار در استان کردستان از حد نرمال هم بالاتر آمده و به گفته مدیر طرح حفاظت از تالاب‌های ایران «آب خوبی در این تالاب جمع شده است.» همچنین تالاب بیشه دالان بروجرد از زیستگاه‌های طبیعی گونههای مختلف جانوری در بارندگیهای سیل‌آسای دو هفته گذشته احیا شده است؛ به گزارش ایرنا، مصطفی‌وند، رئیس اداره حفاظت از محیط زیست بروجرد در این‌باره می‌گوید: «بارندگیهای اخیر ٩٠درصد از ٩٣٠ هكتار وسعت تالاب بیشه دالان بروجرد را احیا كرده و باعث بازگشت بسیاری از پرندگان و گونههای جانوری به این تالاب شده است.»
آبگیری بخش زیادی از تالاب هامون در اثر بارندگیهای اخیر
هامون یکی، دو سالی می‌شود که هرازگاهی لبخند را روی لبان ساکنان محلی می‌آورد؛ پرآب می‌شود و شادی زندگی را با خود همراه می‌کند. این بار هم با بارندگیهای اخیر و سیلابی که از افغانستان وارد این تالاب مرزی شده، بخش زیادی از آن آبگیری شده است. به گفته سیامک محمودی، مدیر کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان «بخش زیادی از تالاب هامون در اثر بارندگی و سیلاب اخیر در رودخانه سیستان آبگیری شده است و در صورت ادامه ورود آب می‌توان امیدوار بود قسمت‌های بیشتری از تالاب آبگیری شود.»
او یادآوری می‌کند که «در حال حاضر هامون صابوری در شمال تالاب‌های بین‌المللی هامون که از کانون‌های عمده گرد‌و‌غبار است، آبگیری شده است و اداره کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان با همکاری مرزبانی استان همچنین اقدام به بازگشایی نقاط حساس از نظر ورود آب در دایک مرزی کرده و در صورت ورود آب از هامون پوزک مانعی جهت ورود آب وجود ندارد.»
ورود آب به تالاب نوروزلوی میاندوآب پس از ١٥ سال
آب پس از ١٥سال به تالاب نوروزلوی میاندوآب آمد. به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، به دنبال بارش‌های مناسب در فصل زمستان و اوایل بهار، تالاب نوروزلوی میاندوآب پر آب شد.
آبگیری تالاب نوروزلوی در آغازین روزهای فصل بهار موجب سرسبزی طبیعت منطقه اطراف این تالاب شد؛ این درحالی است که تالاب نوروزلوی میاندوآب به مدت ١٥سال به‌طور طبیعی و از طریق نزولات جوی آبگیری نشده بود.
پس از ١٠سال تالاب میقان اراک آبگیری شد
تالاب‌های نظرآباد البرز و نوروزلوی میاندوآب، تنها تالاب‌هایی نبودند که امسال پس از سال‌ها آبگیری شده‌اند. چند روز پیش انصاری، مدیر کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی از آبگیری ٩٠درصد مساحت دریاچه تالاب کویری میقان اراک پس از یک دهه خبر داد: «سطح دریاچه تالاب کویری میقان اراک ١٢هزار هکتار است که هم‌اینک بیش از ١٠هزار هکتار آن آبگیری شده است. این اتفاق به دنبال بارندگیهای مناسب در زمستان گذشته و بهار امسال افتاده است.»
منبع: شرق
