ریشه اصلی فساد اقتصادی در ایران کجاست؟
موبنا – احمد توکلی نماینده مردم تهران در مجلس در نطق میان دستور خود فساد را خطری اصلی برای نظام جمهوری اسلامی عنوان و تاکید کرد که آنچه آینده نظام را تهدید می‌کند حمله نظامی، تحریم، تجاوز خارجی و انقلاب مخملی نیست بلکه فساد به شکل فعلی می‌تواند تهدید آمیز باشد. این نماینده مجلس بر لزوم تشکیل نهادی ویژه برای مبارزه با فساد تاکید کرد و گفت: این نهاد باید اختیارات خاص داشته باشد و بتواند با همت مقامات بالا پرونده‌های سنگین را تشکیل، رسیدگی و پایان دهد.
ریشه اصلی شکل گیری فساد در ایران چیست؟ آیا با وجود نهادهای بی شمار در ایران برای مبارزه با فساد، مسئله اصلی فقدان یک نهاد ویژه دیگر است؟
دکتر مهدی پازوکی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «بنده به عنوان یک کمک کارشناس اقتصادی مانند آقای دکتر توکلی اعتقاد دارم فساد و به خصوص فساد اقتصادی مهم ترین خطر و تهدید برای کشور است چراکه فساد در واقع ریشه تمام ناملایمتی ها، نابرابری ها، ظلم ها و ناعدالتی ها است.»
وی ادامه داد: «ریشه فساد اقتصادی در ایران بر اساس تجارب جهانی و اطلاعاتی که وجود دارد، عدم شفافیت است. در جامعه ای که شفافیت اقتصادی حکم فرما نباشد و انحصار و عدم رقابت وجود داشته باشد قطعا فساد بوجود می آید.»
وی با بیان اینکه یکی از شعارهای اصلی مردم ایران در انقلاب 57 استقلال و آزادی بود و آزادی جزء لاینفک استقلال در ایران محسوب می شود گفت: «بنده معتقدم اگر آزادی اقتصادی نباشد قطعا جامعه به سمت فساد سوق پیدا می کند.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «متاسفانه به دلیل دید محدود مخالفین مردم سالاری در ایران تا صحبت از آزادی می شود فکر می کنند مقصود بی بند و باری است. در حالی که هدف اصلی از آزادی و شفافیت، مبادله آزادانه اطلاعات است.»
وی ادامه داد: «در جامعه ای که اطلاعات به صورت شفاف مبادله شود از نظر اقتصادی هزینه مبادله کاهش می یابد و وقتی هزینه مبادله کاهش یافت این جامعه به سمت ثبات و امنیت اقتصادی سوق پیدا می کند و زمینه برای سرمایه گذاری مولد و تولیدی شکل می گیرد.»
وی افزود: «بنابراین اگر در جامعه ایران شفافیت اقتصادی حکم فرما شود زمینه ای برای وجود کلاهبرداران، دلال صفتان و رانت خواران وجود نخواهد داشت. لذا شفافیت و مبادله آزاد اطلاعات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی علاوه بر ثبات و امنیت اقتصادی منتج به این خواهد شد که این جامعه به سمت رقابتی شدن حرکت کند و در جامعه ای که رقابت وجود داشته باشد خلاقیت و نوآوری اقتصادی بروز خواهد کرد و از آن طرف این شفافیت مانع بوجود آمدن هرگونه انحصار می شود.»
وی با اشاره به وجود فساد گسترده در سیستم اداری کشور گفت: «به طور مثال همین موضوع فیش حقوقی مدیران کل بیمه مرکزی وقتی توسط مردم در شبکه های اجتماعی افشا و پخش شد، باعث شد وزارت اقتصاد در برابر آن واکنش نشان دهد و اگر مردم به این اطلاعات دسترسی پیدا نمی کردند هیچ اتفاقی روی نمی داد.»
وی ادامه داد: «قبلا سازمان امور اداری وجود داشت که اجازه نمی داد هر اداره ای برای خود سیستم پرداخت داشته باشد در حالی که اکنون یکی از ناعادلانه ترین سیستم های حقوق و دستمزد، سیستم حقوق و دستمزد شرکت های دولتی در ایران است.»
وی افزود: «متاسفانه سازمان بازرسی به جای آنکه مانع فساد شود و سردمدار آزادی اطلاعات باشد در اموری دخالت می کند که وظیفه آن نیست.»
پازوکی درباره سهم قوانین موجود در ایجاد فساد در کشور گفت: «در ایران بی انضباطی اقتصادی (شامل بی انضباطی پولی، مالی و اداری) باعث فساد شده است. یعنی وقتی خود سیستم نظم ندارد مشکلاتی ساختاری برای اقتصاد ایجاد می کند. قوانین نیز قطعا زمینه را برای بروز فساد فراهم می کند.»
پازوکی در پاسخ به این سوال که آیا اکنون برای مبارزه با فساد در کشور نیازی به تشکیل نهاد ویژه وجود دارد؟، گفت: «بنده با شکل گیری یک نهاد ویژه مبارزه با فساد اقتصادی و با اختیارات گسترده موافقم به این شرط که نهادهای دیگر در کار این نهاد دخالت نکنند.»
وی ادامه داد: «از آنجا که فساد در اقتصاد ایران گسترش پیدا کرده و مانع هرگونه فعالیت سالم اقتصادی شده است اگر یک نهاد مستقلی که فراجناحی و زیر نظر سه قوه باشد و نهادهای دیگر در کار آن دخالت نکنند شکل گیرد مناسب است.»
وی تصریح کرد: «اگر سایر نهادهایی که وظیفه مبارزه با فساد در کشور را دارند و تعداد آنها هم کم نیست وظیفه خود را درست انجام می دادند اصلا نیازی به تشکیل یک نهاد جدید نبود. اما چون این نهادها به وظیفه خود عمل نکردند لزوم تشکیل یک نهاد ویژه مبارزه با فساد احساس می شود.»
پازوکی درباره تشکیل یک سازمان مردم نهاد برای مبارزه با فساد گفت: «بهترین ابزاری که می تواند مقابل فساد قرار بگیرد آزادی است. یعنی آنقدر آزادی اطلاعات وجود داشته باشد تا اگر کسی دزدی کرد افکار عمومی وی را له کند. یعنی در واقع پیوند میان آگاهی، آزادی و شفافیت مهمترین اقدام برای مبازره با فساد است.»
منبع:الف
