۱۵۰ میلیارد تومان پول خوشبو

موبنا – گلاب‌گیری یکی از صنایع محبوب در میان ایرانیان است که هم دارای ابعاد مثبت اجتماعی و فرهنگی است و هم مزیت های اقتصادی دارد. گلاب کاشان یکی از اصلی ترین محصولاتی است که در این زمینه از دیرباز وجود داشته است. هر چند همه مردم گلاب و گلاب‌گیری را با کاشان می‌شناسند، اما با توجه به افزایش صادرات این کالا و پیشرفت گلاب گیری، این صنعت به بسیاری از شهر‌های دیگر مانند اصفهان، کرمان، کرمانشاه، فارس و حتی آذربایجان شرقی و غربی رسیده است.

گلاب ایران به ویژه قمصر کاشان به بسیاری از کشورهای حوزه خلیج فارس به ویژه عربستان، امارات متحده عربی و کویت و همچنین کشورهای لبنان، بلغارستان، آلمان، ایتالیا و آمریکا صادر می‌شود، اما مشکلاتی نیز در این صنعت وجود دارد که باید برای آنها چاره ای اندیشید. یکی از مشکلات گلاب‌گیری وجود دلالان و واسطه هاست که به شدت به این صنعت ضربه زده است. دیگر معضل صنعت گلاب‌گیری کشورمان، نبود تجهیزات و تکنولوژی های پیشرفته است که مانع از برخورداری بازار های بین المللی از نام و نشان تجاری و به نوعی برند گلاب ایران شده است.

همزمان با رویش گل های محمدی در شهر کاشان، آیین گلاب گیری به صورت سنتی آغاز می‌‎شود که از اوایل اردیبهشت تا اواخر خرداد ادامه دارد و مسافران و توریست‌ها با حضور در باغات گل این منطقه از طبیعت زیبا و عرقیات گیاهی تولیدی در این منطقه که گلاب اصلی ترین آنها به شمار می رود استفاده می کنند. گلاب یکی از محصولات مهم صادراتی کشورمان است که هر ساله به بسیاری از کشورهای اسلامی به منظور عطرآگین کردن اماکن مقدسه صادر می‌شود. ایران به دلیل دارا بودن مواد اولیه مناسب از نظر کمیت و کیفیت محصول، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گلاب در جهان است.

در حال حاضر سطح زير كشت گل محمدی در ايران بالغ بر ۱۲ هزار هكتار است و بيش از ۱۰ درصد اين مساحت يعني در حدود هزار و ۲۴۰ هکتار از آن در منطقه كاشان است. همچنین مدیر جهاد کشاورزی استان کاشان اعلام کرد که دو هزار و ۱۰۰ هکتار از مزارع کاشان به کشت گل محمدی اختصاص داده شده است که از این میزان برای حدود ۱۳ هزار و ۵۰۰ خانوار اشتغال فصلی ایجاد شده است. با توجه به این میزان زمین زیر کشت در این شهر، كاشان از مهم‌ترین قطب های توليد گل و گلاب و اسانس کشور است. تعداد کل شاغلان در صنعت گل و گلاب در این منطقه حدود ۵۰ هزار نفر و در کل کشور حدود ۱۰۰ هزار نفر برآورد می‌شود. متوسط عملکرد و توليد گل در هر هکتار حدود چهار هزار و ۲۰۰ کيلوگرم است. در حال حاضر ۲۰ واحد صنعتي فعال تولیدکننده گلاب با توان گلاب‌گیری از حدود سه هزار تن گل در سال در شهرستان کاشان وجود دارد. همچنین سالانه در حدود دو میلیون نفر گردشگر داخلي و ۲۰۰ هزار نفر گردشگر خارجي از كاشان ديدار مي‌كنند. هم‌اکنون تولید گلاب در کشور سالانه حدود ۲۲ هزار تن است که گردش مالی سالانه بازار این محصول به بیش از ۱۵۰ تومان می‌رسد. برآوردها نشان می‌دهد از میزان ۲۲ هزار تن گلاب که سالانه به دست می‌آید، ۴۰ درصد مربوط به داخل کشور و ۶۰ درصد به کشور های خارجی صادر می‌شود.

به گزارش جهاد کشاورزی کاشان، بیشترین متقاضیان گلاب ایران، کشورهای عربی هستند که این کشورها گلاب ایران را با درجه پایین اسانس خریداری می‌کنند. چراکه هر چه اسانس گلاب بیشتر باشد، قیمت آن نیز بیشتر است. به عنوان مثال، قیمت هر کیلوگرم اسانس گلاب که از آن عطر تولید می‌شود بالای ۲۴ میلیون تومان است و در صورتی که خالص‌سازی شود قیمت هر کیلوگرم آن به ۳۰ میلیون تومان هم می‌رسد. در حال حاضر بیشتر کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس، انواع مختلف گلاب مورد استفاده خود را از ایران خریداری می‌کنند. هم‌اکنون بزرگ‌ترین بازارهای هدف گلاب ایران در میان کشورهای آسیایی در خلیج‌فارس، بازار کشورهای امارت متحده عربی، بحرین، کویت و قطر است و بیش از ۵۵ درصد گلاب این کشورها متعلق به گلاب ایران است. همچنین باید به این مساله توجه داشت که درحال‌حاضر گل محمدی به بیشتر مناطق ایران منتقل شده است و بالغ بر ۱۸ نوع گل محمدی در ایران وجود دارد که از نظر کیفیت گلاب‌‌گیری با یکدیگر متفاوت هستند. هم‌کنون گلستان ‌های گل محمدی در ۲۰ استان ایران با وسعت بیش از ۱۰ هزار هکتار سطح زیر کشت است که بیشترین سطح زیر کشت گل و تولید گلاب و صادرات آن مربوط به استان‌های فارس، کرمان و اصفهان است.

بازار جهانی نیازمند گلاب کاشان

گل محمدی نقش به سزایی در اقتصاد کشور ایفا می‌کند، زیرا از منابع تامین ارز خارجی علاوه برسرمایه‌گذاری خصوصی دربخش صادرات است. در این عرصه مسائل و مشکلاتی وجود دارد که موجب می‌شود کشاورزان، گلابگیران، به ویژه کشاورزان سنتی تا حدودی انگیزه لازم برای انجام این فعالیت را از دست بدهند. در اغلب روستاها مردم به توليد فراورده‌هاي گل محمدي مشغول هستند و اقتصاد زندگي آنها به اين محصول بستگي کامل دارد، به گونه ای که گاهي تا ۸۰ درصد درآمد اهالي يك روستا بستگي به اين محصول دارد. در حال حاضر در قمصر چهار کارخانه صنعتي و سه کارخانه نيمه صنعتي گلاب گیری وجود دارد. تعداد كارگاه هاي سنتي این منطقه ۱۱۷ كارگاه مجموعا شامل ۲۹۸ ديگ است و ميزان گل مصرفي آنها ۷۴۵ تن بوده و مصرف روزانه هر كارگاه تقريبا ۵۰۰ كيلوگرم است. تعداد واحدهاي سنتي تولیدکننده گلاب این شهرستان نیز حدود ۹۵۰ واحد و میزان مصرف گل سالانه آنها حدود هزار و ۸۰۰ تن است. در حال حاضر یکی از بهترین نوع گلاب ها به ایران مربوط می‌شود، اما متاسفانه فعالیت‌های گلاب‌گیری در کشورمان به صورت سنتی انجام می‌شود و به دلیل نبود امکانات، تجهیزات و بازاریابی تخصصی، از برند و نشان تجاری گلاب بی بهره بوده‌ایم. متاسفانه شهرستان کاشان با توجه به موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌های بالقوه‌ای که در بسیاری از زمینه ها از جمله گلاب گیری دارد، نتوانسته است بازار جهانی را از این محصول با اهمیت و کلیدی بهره مند کند.

اسانس‌های مصنوعی بلای جان صنعت گلاب‌گیری

به نظر می‌رسد نظارت مستقیم وزارت بهداشت برکیفیت گلاب، ایجاد بازارچه های عرضه وتقاضا در مسیر های پرتردد و تشکیل اتحادیه ای مخصوص این صنف موجب رونق هر چه بیشتر این بخش وهمچنین، اشتغالزایی می‌شود. یکی از مشکلات عمده گلکاران در بخش بازاریابی وفروش است، زیرا گل عمر کوتاهی دارد وهر چه از زمان چیدن آن بگذرد، از عطر آن کاسته می‌شود و اگر کشاورزان باعدم خرید محصول خود مواجه شوند به آسانی از نظر اقتصادی زیان می‌بینند، اما تا کنون امنیت خرید برای کشاورزان حاصل نشده است. متاسفانه وجود دلالان به دلیل عدم نظارت کافی و ضعف‌های مدیریتی موجب شده تا فاصله بین فروشنده و خریدار به وجود بیاید و جولانگاهی برای سوء استفاده از صنعت گلاب ایران شود. به عنوان مثال، اسانس گل محمدی مرغوب را با قیمت پایین خریداری می‌کنند و با قیمت های بالایی به تولیدکنندگان عطر و ادکلن های معتبر کشور های اروپایی مانند فرانسه و هلند به فروش می‌رسانند. همچنین وجود اسانس های تقلبی باعث خارج شدن ایران از بازار های جهانی شده است. متاسفانه وجود اسانس های مصنوعی موجب شده تا صادرات آن از سال ۸۳ تا به امروز کاهش پیدا کند. به گفته مسئولان گلاب‌گیری در کشور علت اصلی افول بازار گلاب، وجود اسانس‌های مصنوعی ارزان قیمت و سهل‌الوصول و رغبت کارگاه‌های ناشناخته به تولید محصولات ترکیبی آن است.

 منبع: آرمان