اغراق در مداحی‌ها، عاشورا را تضعیف می‌کند
موبنا – تاریخچه‌ای از شعر آیینی در ادبیات ایران را بیان کرد و گفت: این نوع شعر از قرن ۴ هجری با کسایی شاعر شیعی‌مذهب، آغاز می‌شود. در «حدیقه الحقیقه» سنایی طی قرن‌های بعد مقتل‌هایی در خصوص عاشورا وجود دارد. بعد از آن در روزگار صفویه محتشم کاشانی و مقلدان وی از جمله شیخ کمپانی و سروش اصفهانی را داریم که تقلیدهایی از ترجیع‌بند مشهور محتشم کاشانی داشتند. شعر آیینی معاصر در دوره اخیر عملکرد خوبی داشته و اگر بخواهیم در دوره معاصر به این نوع شعر امتیاز بدهیم از خوب هم امتیاز بالاتری می‌گیرد.
او با بیان این‌که شعر آیینی طی ۵۰ سال اخیر از شعرهای دیگر بهتر است گفت: شاعران معاصر حتی شاعران جوان مضامین جذابی را در ساحت عاشورا آورده‌اند که قابل تقدیر است و از مطالعه آن‌ها لذت می‌برم.
آذر با تأکید بر این‌که شعرهای مذهبی نافذ هستند معتقد است نفوذ و تأثیر این نوع شعر به این دلیل است که شاعر با تمام وجود کلمات را به هم می‌بافد و کسی برای سرودن این شعر هدیه، زمین و خانه نمی‌دهد.
او با اشاره به کتاب خود «شکوه عشق» گفت: این کتاب مجموعه اشعاری درباره تاریخ عاشورا و شعر عاشوراست که از مرگ معاویه تا ظهر عاشوراست.
آذر در ادامه خاطرنشان کرد: در میان شعرهای هنری به نظر من غزل ایراج میرزا که در رثای سالار شهیدان سروده است و با بیت «رسم است هرکه داغ جوان دید دوستان/ رأفت برند حالت آن داغ‌دیده را» شروع می‌شود یکی از شعرهای درخشان است و مضمون والایی دارد.
او خواندن مرثیه نُه‌بیتی حسین مسرور سخنیار اصفهانی متخلص به مسرور را به همه توصیه کرد و گفت: این مرثیه صحنه‌های جالبی را به تصویر می‌کشد و غروب عاشورا را به بزم الهی تشبیه کرده است. این شعر با بیت «نکوتر بتاب امشب ای روی ماه/ که روشن کنی روی بزمگاه» آغاز می‌شود.
مجری برنامه «مشاعره» تلویزیون همچنین گفت: باید به مقاتل هم توجه کنیم زیرا در این مقاتل بن‌مایه‌هایی وجود دارد که شاعر این مضامین را به شعر تبدیل کند. به طور مثال حضرت زینب (س)، حضرت ابوالفضل (ع) و کسانی که بعد از شهادت امام حسین (ع) در قید حیات بودند اتفاقات را روایت کردند.
او سپس درباره شعرهایی که در مداحی‌ها به کار می‌رود گفت: شعرهایی را که در خیلی از مداحی‌ها به کار می‌رود نه می‌شنوم و نه می‌خواهم بشنوم. اغراق‌هایی که در شعر مداحی‌ها هست شکوه عاشورا را تضعیف می‌کند در حالی که عاشورا حماسه جاودان است.
اسماعیل آذر در ادامه بیان کرد: برخی مداحان از شعرهایی استفاده می‌کنند که جنبه علمی تاریخی ندارند و از اساس دچار مشکل هستند. این شعرها باید وجهه و ویژگی هنری داشته باشند. در عین حال خیلی از مداحان خوب، شعر خوب را انتخاب می‌کنند و مطالعه دارند. البته شاعر مورخ نیست و نباید از شاعر انتظار داشته باشیم که تاریخ‌دان باشد. از سویی شعر اغراق دارد، شعر فضای خالی دارد که باید از این فضا به حقیقت رسید.
او افزود: اکثر مداحان به دو نکته در انتخاب شعر توجه ندارند؛ هنری بودن شعر و وجه حماسی آن‌چه در تاریخ عاشورا اتفاق می‌افتد.
وی درباره تأثیر انتخاب بد شعر برای مداحی گفت: انتخاب بد شعر به مرور ارزش را به ضدارزش تبدیل می‌کند.
آذر متذکر شد: اگر مداح هنرشناس، خوش‌صدا و موسیقی‌دان باشد در حد صدا و آواز خودش، باید پا پیش بگذارد و از استادان این حوزه مشورت بگیرد تا شعر خوب انتخاب کند. در این صورت نه تنها جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد کسانی هم که به شعر هنری دسترسی ندارند می‌توانند استفاده کنند.
او درباره تلاش برای این‌که مداحان از شعرهای خوب در مداحی‌ها استفاده کنند گفت: دفتر شعری را تنظیم کردیم و در اختیار مداحان قرار دادیم اما آن‌ها کار خود را کردند. من در آن زمان مشکل وقت و زمان داشتم. به دلیل عشقی که به ساحت اهل بیت (ع) دارم، هر سازمان و نهادی که در این مورد می‌خواهد کاری بکند حاضر به همکاری نزدیک با آن‌ها هستم.
اسماعیل آذر در پایان شعری ار ایرج میرزا خواند:
رسم است هر که داغ جوان دید دوستان
رأفت برند حالت آن داغ‌دیده را
یک دوست زیر بازوی او گیرد از وفا
وان یک ز چهره پاک کند اشک دیده را
آن دیگری بر او بفشاند گلاب قند
تا تقویت شود دل محنت‌کشیده را
یک چند دعوتش به گل و بوستان کنند
تا بر کنندش از دل، خار خلیده را
جمعی دگر برای تسلای او دهند
شرح سیاه‌کاری چرخ خمیده را
القصه هرکس به طریقی ز روی مهر
تسکین دهد مصیبت بر وی رسیده را
آیا که داد تسلیت خاطر حسین
چون دید نعش اکبر در خون تپیده را
آیا که غم‌گساری و انده بری نمود
لیلا داغ‌دیده محنت‌کشیده را
بعد از پسر دل پدر آماج تیغ شد
آتش زدند لانه مرغ پریده را
منبع: ايسنا
