درهای میراث فرهنگی کی به روی کودکان باز می‌شود؟
موبنا – امروز روز جهانی کودک است، کسانی که می‌توانند در آینده‌ای خود نقشی موثر برای حفاظت از بناهای تاریخی ایفا کنند، اما برای رسیدن به این پاسخ این پرسش‌ها باید نخست بررسی کرد که در طول سال‌های گذشته سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و بخش پژوهشگاه این سازمان، چه برنامه‌ریزی‌ها و اقداماتی را برای جلب توجه کودکان و نوجوانان به میراث فرهنگی و موزه‌ها انجام داده‌اند؟ اقداماتی که به نوعی بتوانند فرهنگِ حفاظت از میراث فرهنگی را از کودکی به فرزندان این کشور بیاموزند؟
هر چند حتما ایجاد دفتر کودک و نوجوان در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری که چند سالی است راه‌اندازی شده نیز می‌تواند کمک‌های زیادی به توجه بیشتر کودکان و نوجوانان به میراث فرهنگی کند! اما حتما برنامه‌ریزی مدون و تعریف شده‌ای از سوی مسئولان مختلف سازمان میراث فرهنگی و گردشگری حتی با هدف تشویق کودکان به ابراز تمایل شان برای بازدید از موزه‌ها و بناهای تاریخی نیز می‌تواند به این امر کمک کند.
*اگر مرکز «معرفی و اموزش» بود، موفق بودیم
سید محمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در این زمینه به خبرنگار ایسنا توضیح می‌دهد: قبل از ادغام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، معاونتی با نام «معرفی و آموزش» در سازمان فعالیت می‌کرد که مسئولیت این نوع فعالیت‌ها برعهده‌ی کارشناسان آن بود، اما متاسفانه در دولت گذشته این معاونت منحل شد و در حال حاضر به نظر می‌رسد عملا این موضوع، یعنی معرفی و آموزش برای مخاطبان مختلف، در سازمان میراث فرهنگی صاحب ندارد.
او با بیان اینکه هر گوشه‌ای از سازمان میراث فرهنگی در حال انجام تلاشی خارج از ساختار اداری خود است، بیان می‌کند: به عنوان مثال در پژوهشگاه میراث فرهنگی تلاش‌هایی برای انجام برخی اقدامات در این حوزه رخ می‌دهد، اما در تشکیلات و شرح وظایف ما چیزی در این زمینه مکتوب نشده است.
وی گفت:سعی می‌کنیم تا کمبود وجود معاونت معرفی را به سهم خود جبران کنیم. معتقدیم توجه به حضور کودکان در موزه‌ها و بناهای تاریخی را راحت‌تر می‌توان به سرانجام رساند.
بهشتی تاکید می‌کند:به سهم خود در پژوهشگاه میراث فرهنگی و خارج از وظایف کنونی‌مان تلاش می‌کنیم تا به این قضیه توجه کنیم، هر چند جزو شرح وظایف ما نبوده است.
او با بیان اینکه می‌تواند تضمین کند تا زمانی که وی و کارشناسان متعهدی مانند سید احمد محیط طباطبایی، رئیس ایکوم ایران در این بخش از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هستند می‌توانند نقشی موثرتر برای ایجاد فرهنگ در حضور کودکان در موزه‌ها داشته باشند، می‌گوید:پس از رفتن این نوع کارشناسان، نمی‌دانیم این اتفاق ادامه‌دار خواهد بود یا خیر؟
*نمی‌توان یکباره فضا را برای حضور مداوم کودکان در موزه‌ها آماده کرد
به گزارش ایسنا،محمدرضا کارگر مدیر اداره کل موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی تاریخی نیز در این زمینه به خبرنگار ایسنا تاکید می‌کند: موزه‌ها به صورت روتین و هرساله برنامه‌های ویژه‌ای را برای روز جهانی کودک در نظر می‌گیرند که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به برگزاری کارگاه‌هایی برای کودکان یا انجام تمهیدات مختلف در موزه‌ها اشاره کرد.
وی ادامه می‌دهد: هرچند معتقدیم هر روز باید در موزه «روز کودک» باشد و هر موزه با توجه به عنوان خود برنامه‌ی خاصی را برای کودکان داشته باشد، چون آن‌ها قرار است مخاطبان دائمی موزه‌ها تا آینده‌ای دور باشند، اما متاسفانه ما هنوز تجربه‌ی لازم برای این برنامه‌ریزی را به دست نیاورده‌ایم.
او در ادامه با بیان اینکه در برخی از موزه‌های کشور فراهم کردن فضای مناسب برای حضور کودکان در برخی از فضاهای موزه‌ای مانند نیاوران و سعدآباد تا حدودی محقق شده است، می‌افزاید: با این وجود معتقدیم باید همه موزه‌ها این نوع تسهیلات و امکانات را برای مخاطبان کودک خود فراهم کنند. هرچند برخی از موزه‌ها فضا برای چنین اقدامی ندارند.
وی تاکید می‌کند: در برخی از فضاهای موزه‌ای با تزریق پول می‌توان چنین قدمی را برداشت اما برخی از موزه‌ها حتی توانایی انجام این کار را نیز ندارند بنابراین نخست باید درآن‌ها اندیشه ایجاد کرد. تجربه‌ی اینکه چگونه می‌توان یک موزه را برای کاربرد کودکان و نوجوانان ایجاد کرد یا به آن کاربری کودکانه داد.
کارگر با تاکید بر این نکته که به سرانجام رساندن حضور دائم کودکان در موزه‌ها و بناهای تاریخی بحثی است که به راحتی انجام نمی‌شود، بیان می‌کند: شرایط کشور ما نیز به گونه‌ای است که در موزه‌ها به دنبال حل مشکلات ضروری و اولیه آن‌ها هستیم. از سوی دیگر اعتبار موزه‌ها بسیار اندک است، بنابراین قطعا امکان فراهم کردن چنین بستری به طور کامل وجود ندارد.
مدیر اداره کل موزه‌ها با بیان اینکه هیچ تجربه قبلی برای ایجاد موزه‌هایی با قابلیت حضور مداوم کودکان در کشور نداریم، بیان می‌کند: به یکباره نمی‌توان چنین کاری را انجام داد. باید تدابیری رخ دهد تا توسعه اتفاق بیفتد. در حال حاضر در ایران نیازمند یک تجربه‌ی بایسته هستیم. ما می‌توانیم در موزه ملی یا موزه فرش مکانی را برای حضور کودکان فراهم کنیم. هرچند کار مشکلی است اما بالاخره این اقدام را باید از یک نقطه نهادینه کرد.
کارگر با اشاره به اقدامی که محمدعلی نجفی در ابتدای دولت یازدهم و در زمان ریاستش در سازمان میراث فرهنگی و گرد شگری در این زمینه آغاز کرد، توضیح می‌دهد: در آن زمان سازمان میراث فرهنگی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان گروه‌هی را تشکیل می‌دهد تا برنامه‌ریزی‌هایی را با هدف تعریف میراث فرهنگی به زبان کودک انجام دهد، اقداماتی نیز انجام شد، اما با رفتن وی، متاسفانه این اتفاق تداوم پیدا نکرد تا بتوان آن‌را با یک راهبرد مشخص تعریف کرد.
منبع: ایسنا
