باورهای درست و غلط درباره آرتروز

موبنا -هر چه سن بالاتر می‌رود این بیماری هم شیوع‌اش بیشتر می‌شود. اگر از افراد بالای ۶۰ سال عکسبرداری و رادیوگرافی انجام شود تقریبا ۹۰ درصد‌شان دارای تغییرات استخوانی و مفصلی هستند که موید ابتلا به آرتروز و یا آرتریت روماتوئید (ورم مفاصل) است. البته جالب است بدانید خیلی از افراد ممکن است در رادیوگرافی علائمی داشته باشند بدون آن که از درد مفصلی رنج ببرند که در چنین مواردی ، درمان خاصی برای آرتروز نیاز نخواهد بود.

با این حال بیماری شایع آرتروز با باورهای درست و نادرست زیادی همراه است. بسیاری تصور می‌کنند آرتروز ارثی نیست و صرفا از طریق عوامل محیطی و سبک زندگی نادرست در فرد ایجاد می‌شود.

دکتر محسن سروش، دبیر انجمن روماتولوژی ایران در این باره به جام‌جم می‌گوید: آرتروز جنبه ارثی دارد، بویژه آن که اگر فردی زمینه‌های مستعد‌کننده این بیماری چون چاقی، نداشتن تحرک و فعالیت‌های نامناسب فشار آورنده به مفاصل را داشته باشد در سنین جوانی مبتلا به این بیماری خواهد شد.

این متخصص روماتولوژی تاکید می‌کند: بی‌شک، کسانی که زمینه ژنتیک دارند زودتر به آرتروز مبتلا می‌شوند. بیماری آرتریت روماتوئید برخلاف آرتروز ارثی نیست و ژنتیک در بروز آن تاثیرگذار است.

بیماری‌هایی که آرتروز نمی‌آورند

به گفته دکتر سروش، عوامل محیطی مانند آب‌وهوا دخالتی در بروز آرتریت روماتوئید ندارند، اما استرس زیاد در افراد می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. کمبود ویتامین D نیز جزو عوامل قطعی شناخته شده در بیماری آرتروز نیست، اما در مورد تاثیر این عامل بحث‌های متعددی وجود دارد. وی در پاسخ به این سوال که آیا زندگی در جای سرد و مرطوب به بیماری آرتروز منجر می‌شود، توضیح داد: این قضیه از نظر علمی به اثبات نرسیده است. زندگی در جای سرد و مرطوب باعث ابتلا به آرتریت روماتوئید نمی‌شود. هر جایی که بیمار آرتروزی راحت باشد جای مناسبی برای زندگی‌اش است. البته بیشتر اوقات سرما با درجه زیاد، اسپاسم عضلانی و درد مفصلی ایجاد می‌کند، ولی این به معنای عود یا شدت یافتن بیماری آرتروز نیست.

وزن زیاد آرتروز می‌آورد

بی‌شک چاقی، هم از نظر فیزیکی به مفاصل فشار می‌آورد و هم از طریق عوامل هورمونی افراد را مستعد ابتلا به آرتروز می‌کند.

رئیس انجمن روماتولوژی ایران با بیان مطلب فوق می‌گوید: افرادی که وزن بالایی دارند بشدت در معرض آرتروز هستند. اما نکته مهم آن که آرتروز چه ناشی از سن بالا، چاقی، فعالیت‌های اشتباه، ضربه یا بیماری‌های التهابی باشد باعث ناتوانی می‌شود، ولی سرعت پیشرفت آن با کنترل این عوامل بویژه کاهش وزن و اصلاح نوع فعالیت‌های نادرست قابل کنترل و کاهش است؛ یعنی یکی از راه‌های پیشگیری و درمان آرتروز کاهش و کنترل وزن است.

ورزش، دوای درد آرتروز

دو مساله مهم در ارتباط با ورزش و آرتروز وجود دارد؛ یکی انجام ورزش صحیح و منظم برای پیشگیری از این بیماری و دیگری درمان آرتروز با کمک ورزش. عضو هیات علمی دانشگاه ارتش در این باره توضیح می‌دهد: ورزش‌های سنگین و حرفه‌ای مثل وزنه‌برداری و کشتی که صدمات ورزشی در آن زیاد است، فرد را مستعد آرتروز زودرس می‌کند. اما اگر فعالیت ورزشی، منظم و در جهت تقویت عضلات باشد و فشار زیاد به مفاصل وارد نکند در پیشگیری از آرتروز بشدت کمک می‌کند .

وی یکی دیگر از عواملی که باعث می‌شود افراد زودتر مبتلا به آرتروز شوند ضعیف بودن عضلات می‌داند و می‌افزاید: افرادی که ورزش‌های منظم انجام می‌دهند عضلات قوی‌تری دارند و با ورزش و حمایت عضلات از مفاصل، کمتر در معرض آرتروز در سنین پایین قرار می‌گیرند.

ورزش زیاد به ضرر مفاصل است

برخی تصور می‌کنند اگر فقط زیاد ورزش کنند، دردهای آرتروزی‌شان درمان می‌شود. اما دبیر انجمن روماتولوژی ایران این مساله را تایید نمی‌کند. وی معتقد است: در درمان آرتروز ورزش خیلی مهم است، ولی نه هر ورزشی و نه به هر میزانی. مثلا کوهنوردی و صخره‌نوردی، بالارفتن از پله‌ها یا راه رفتن روی سطوح ناصاف برای کسانی که آرتروز زانو دارند، مناسب نیست. اما ورزش‌هایی مثل شنا، دوچرخه‌سواری، حرکات کششی و نرمشی با توجه به تقویت عضلات و مفاصل به پیشگیری و درمان آرتروز می‌کند.

آیا همه سالمندان آرتروز دارند؟

این درست است که بسیاری از سالمندان به درجاتی مبتلا به آرتروز هستند، اما اگر شرایط بدنی این افراد و سبک زندگی‌شان در سنین پایین‌تر صحیح بوده باشد، ممکن است فردی مبتلا به آرتروز متناسب با سنش بشود، ولی برایشان مشکل جدی ایجاد نکند و به درمان خاصی هم در این ارتباط نیاز نداشته باشد.

استادیار دانشگاه علوم پزشکی ارتش تاکید می‌کند: توجه داشته باشید آرتروز حتما ایجاد کننده علامت نیست. ممکن است در معاینه فیزیکی یا رادیو گرافی مفاصل تغییرات آرتروزی مشاهده شود، ولی در شخص عوارضی دیده نشود.

درمان دارویی آرتروز ضعیف است

به گفته دبیر انجمن علمی روماتولوژی ایران، معمولا بیماران آرتروزی انتظار یک درمان دارویی موثر دارند، اما در ارتباط با این بیماری، بحث درمان دارویی خیلی ضعیف است. یعنی هنوز علم پزشکی نتوانسته به درمان کاملی برسد تا بیماران مبتلا به آرتروز مشکلات مفصلی‌شان از بین برود. وی تاکید می‌کند: به همین دلیل بیماران باید تغییراتی را در روند زندگی شامل کم کردن وزن و قوی‌تر کردن عضلات با ورزش ایجاد کنند تا درد ناشی از بیماری شان بسیار کاهش یابد. بعلاوه عوارض ناشی از این بیماری که به شکل تغییر شکل مفصل است حتی با اعمال جراحی نیز قابل بازگشت نیست، اما عوامل اولیه مانند تورم و دردهای شدید را می‌توان با دارو کنترل و درمان کرد.

نقش استرس در ابتلا به آرتریت روماتوئید

بیماری آرتریت روماتوئید برخلاف آرتروز ارثی نیست و ژنتیک در بروز آن تاثیرگذار است. عوامل محیطی مانند آب‌وهوا دخالتی در بروز آرتریت روماتوئید ندارند، اما استرس زیاد در افراد می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. ضمن آن‌که زندگی در جای سرد و مرطوب نیز باعث ابتلا به آرتریت روماتوئید نمی‌شود.

اصول ایمنی در برابر آرتروز

* انجام کارهای سنگین شامل ورزش‌های سنگین و فشارهای غیر عادی باید کنترل شود

* حفظ وزن مطلوب

* خودداری از نشستن روی زانوها، توالت ایرانی و گذاشتن پا زیر بدن برای طولانی‌مدت

* انجام ورزش‌های کشـشـی و تقویت‌کننده عضلات به طور منظم

 منبع: روزنامه جام جم