آیا از تکرار فاجعه پلاسکو در علاءالدین جلوگیری می‌شود
موبنا – هنوز خاطره فروریختن ساختمان ۱۷ طبقه ۵۴ساله‌ای که پنجشنبه ۳۰ دی‌ماه ۹۵ بر اثر آتش‌سوزی و نابود شدن ۵۶۰ واحد تجاری آن از یادها نرفته است و بیم آن می‌رود که حادثه‌ای مشابه گریبان ساختمان‌های ناایمن دیگر را بگیرد. نتیجه فروریختن پلاسکو مصدوم شدن ۲۳۵ نفر و کشته شدن۲۲ مالک و آتش‌نشان بود. حادثه آتش‌سوزی و فروریختن پلاسکو زنگ خطری جدی برای مسوولانی بود که به هر دلیلی در برابر ناایمن بودن ساختمان‌های پایتخت سکوت اختیار کرده بودند. حالا بیشتر از قبل به امنیت ساختمان‌ها توجه می‌شد. انگشت‌های پرسشگر مردم و برخی مسوولان، مسوولانی را که می‌توانستند نقشی در جلوگیری از بروز چنین حادثه‌ای داشته باشند، نشانه گرفت. البته که مسوولان هم سنگ تمام گذاشتند و هرکدام با گناهکار کردن دیگری سعی کردند تقصیر خود از بروز چنین حادثه‌ای را کمتر جلوه دهند. در نهایت هم هیچ اتفاقی نیفتاد و زندگی‌های زیادی نابود شد. در گزارش ملی پلاسکو که به دستور رییس‌جمهور توسط جمعی از اساتید دانشگاه و کارشناسان حرفه‌ای تهیه شد آمده است: حادثه پلاسکو باید با نمادسازی‌های گوناگون هنری، علمی و فرهنگی به حادثه‌ای ماندگار تبدیل شود. ارزش نمادین پلاسکو در تاریخ ایمنی ایران باید دایما تقویت شود. پلاسکو و بازتولید نمادین آن به طرق مختلف باید همواره مانعی در برابر غفلت ساختار و کنشگران شود. پلاسکو را باید همواره زنده نگه داشت. حال ٣٣١ روز از آن ماجرا گذشته است؛ حادثه خبر نمی‌کند و ممکن است هر لحظه یکی دیگر از ساختمان‌های ناامن پایتخت فرو بریزد و فاجعه پلاسکو این‌بار با نامی دیگر و در ابعادی دیگر تکرار شود. یک ماهی بعد از پلاسکو، نصرالله آبادیان، شهردار منطقه ١١ شهر تهران گفت: «١٣٧ ساختمان تجاری، اداری، فرهنگی و آموزشی ناایمن در سطح منطقه ١١ شناسایی و اقدامات لازم برای ایمن‌سازی و رفع خطر این ساختمان‌ها آغاز شده است. بیشتر این ساختمان‌ها در محدوده بافت تجاری خیابان جمهوری و امیر اکرم قرار دارند واحدهای نا ایمن باید بر اساس دستورالعمل جدید ایمن‌سازی نسبت به انجام اقداماتی که در قالب مکاتبات به آنها ابلاغ می‌شوداقدام کنند.»یکی از این ساختمان‌ها بی‌شک پاساژ علاالدین است. ساختمان یازده طبقه‌ای در تقاطع خیابان حافظ و جمهوری که محل خرید و فروش موبایل و لوازم دیجیتال است. این ساختمان ۲۵ ساله در ۱۱ طبقه ساخته شده و حدود یکهزار و ١٠٠ واحد تجاری را در خود جای داده است. به گفته ابوالفضل قناعتی، عضو هیات رییسه شورای شهر چهارم در شش طبقه این ساختمان ٩٠٠ واحد تجاری وجود دارد که ١٠ هزار نفر در آن مشغول به کار هستند و روزانه ۶هزار ارباب رجوع هم به این ساختمان تردد می‌کنند. با این اوصاف باید پرسید در صورت بروز حادثه در این پاساژ، باید منتظر چه فاجعه‌ای بود؟ و بعد از آن قرار است مسوولان چه توجیهی بیاورند؟ از سال‌ها قبل بحث غیراصولی بودن این ساختمان مطرح بوده اما برخی می‌گویند لابی و قدرت نفوذ مالک این ساختمان جلوی تخریب یا پلمب شدن آن را گرفته است. البته نباید از حمایت برخی قدرت‌ها از مالک علاالدین هم چشم‌پوشی کرد. شهرام گیل‌آبادی، رییس مرکز ارتباطات شهرداری تهران در جریان تخریب طبقه هفتم علاءالدین در دی ماه سال ۹۳ گفت: « مالک این پاساژ در توافقی تعهد کرده بود از ابتدای ساخت در ١٨ سال پیش پارکینگ لازم را در پلاک دیگری تامین کند که این تعهد را اجرایی نکرده است. این پاساژ پایان کار ندارد و بر اساس بند ١۴ ماده ۵۵ مقررات ملی ساختمان، این بنا حکم قانونی دریافت کرده و شهرداری موظف به اجرای این حکم است.»در نهایت هم حکم کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری برای تخریب طبقه هفت و تبدیل طبقه منفی سه به پارکینگ در ۱۲ دی ماه ۱۳۹۳ اجرا شد. البته که این تخریب‌ها با واکنش‌های منفی و نارضایتی صاحبان مغازه‌های این پاساژ مواجه شد و مالکان اجازه تخریب طبقه هفتم این پاساژ را ندادند. اما بالاخره اسفند سال ۹۵ و حدود دو ماه بعد از حادثه پلاسکو، با وجود کارشکنی‌های مالک این پاساژ، طبقه هفتم پاساژ علاالدین تخریب شد.
وحید محمدی، قائم‌مقام شهرداری منطقه ١١ تهران در آن زمان با اعلام تخریب طبقه هفتم پاساژ علاءالدین بعد از ٢ سال پیگیری و بیش از ٣ ماه عملیات اجرایی، گفت: «٩٩ باب مغازه به صورت غیرمجاز در این طبقه ایجاد شده بود.»حالا در تازه‌ترین خبر روز گذشته محمود قدیری، معاون ایمنی و پیشگیری سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با اشاره به نقص برخی مسائل ایمنی در پاساژ علاءالدین از پلمب این پاساژ در صورت عدم توجه به اخطارهای آتش‌نشانی خبر داد تا ماجراهای این پاساژ پرحاشیه ناتمام نماند. قدیری با اشاره به اینکه پاساژ علاءالدین سابقه ٢ آتش سوزی جدی را داشته است، به ایسنا گفت: «بعد از این آتش سوزی‌ها تمهیدات ایمنی و تجهیزات خاموش‌کننده و همچنین پله فرار مناسب در ضلع شرقی این پاساژ ایجاد شد.»
او با تاکید بر اینکه مسائل ایمنی باید به صورت پیوسته لحاظ و رعایت شود، ادامه داد: «واحدهای تجاری برای حفظ گواهی صادر شده، باید موارد ایمنی را به صورت منظم رعایت کنند، این در حالی است که این واحدها در این پاساژ با جلو آوردن پیشخوان‌ها، مسیر تردد راهروها را محدود کرده و اجناس قابل اشتعال را هم در این مسیر قرار داده‌اند. این در حالی است که پاساژ علاءالدین برخی از مسائل ایمنی را نادیده گرفته است که باید برای حفظ گواهی ایمنی موارد ذکر شده را اصلاح کند.»معاون ایمنی و پیشگیری سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران در ادامه گفت: «در بازدیدی که از این پاساژ صورت گرفته است، در هر طبقه بیش از ۵٠ واحد تجاری با جلو آوردن پیشخوان‌ها مسیر فرار مراجعه‌کنندگان را اشغال کرده‌اند که مقرر شد اخطاری در این مورد صادر شود.»قدیری با بیان اینکه کسبه پاساژ علاءالدین برای افزایش مساحت ملک تجاری خود جان مردم را به خطر می‌اندازند، یادآور شد: «سازمان آتش‌نشانی بر رعایت نکات ایمنی نظارت دارد و در صورت امکان، تلاش می‌شود تا با همکاری موارد ایمنی لحاظ شود.»
او با بیان اینکه ما از پلمب اماکن تجاری خوشحال نمی‌شویم، ادامه داد: «اما اگر به اخطارها توجه نشود، به صورت جدی در این زمینه برخورد خواهد شد.»
در گزارش ملی پلاسکو تاکید شده بود: «سطح آگاهی مردم به طور کلی و کارکنان واحدهای کسب و کار به طور خاص درباره ایمنی بسیار پایین است. مهم‌تر آنکه حساسیت به ایمنی و ملزومات آن بسیار اندک است. پژوهش از طریق مصاحبه و پیمایش نشان داد که افراد- با وجود زندگی و کار در محیط‌هایی که در اکثر موارد به ساده‌ترین تجهیزات ایمنی حریق نیز مجهز نیستند- احساس ناامنی در خصوص حریق ندارند. این احساس در کسبه و کارکنان ساختمان پلاسکو به‌شدت وجود داشته است و چنان‌که اعضای شورای ساختمان در جلسه استماع بیان کرده‌اند، ساختمان پلاسکو را ساختمانی ایمن تلقی می‌کردند و ابدا آسیب‌پذیری شدید آن را در برابر حریق و تخریب تصور نمی‌کرده‌اند. مردم به طور کلی درک دقیق از خطرات حریق که محل کار، زندگی و حیات روزمره آنها را تهدید می‌کند، ندارند.»
منبع: اعتماد | نویسنده: ثمر فاطمی