مارمولک‌ها هم خواب می‌بینند!
موبنا – بدن تمام موجودات زنده از انسان گرفته تا پرندگان، کرم‌ها و کردوکدیل‌ها به گونه‌ای ساخته شده است که می‌بایست بخوابند. البته همه گونه‌های جانوری به صورت مشابه نمی‌خوابند و با این وجود دانشمندان از سالیان دور مطالعات گسترده‌ای انجام دادند تا متوجه شوند کدام یک از جنبه‌های خوابیدن در موجودات زنده مشابه است. هم اکنون نتایج حاصل از یک مطالعه روی مارمولک‌ها نشان داده است که حالت‌های خوابیدن که تاکنون پیش‌بینی می‌شد تنها در پستانداران و پرندگان بسیار تکامل یافته است، در دیگر گونه‌های جانوری عمیق‌تر و کامل‌تر است.
دانشمندان از سال‌های قبل این فرضیه را مطرح کرده بودند که پرندگان و پستانداران تنها مهره‌دارانی هستند که می‌توانند خواب با حرکت سریع چشم (REM) را تجربه کنند. این حالت خواب به گونه‌ای است که در اغلب موارد بدن بی‌حرکت باقی می‌ماند و مغز به فعالیت خود ادامه می‌دهد. در طول خواب REM مغز امواج با فرکانس بالا تولید می‌کند و فعالیت‌های الکتریکی آن ادامه می‌یابد و در این شرایط نوعی عمل مشابه چشمک زدن مشاهده می‌شود. در انسان‌ها حالت REM ارتباط بسیار نزدیکی با خواب دیدن یا رویا دیدن دارد. توقف حالت REM باعث می‌شود امواج کوتاه مربوط به خواب از مغز مرتعش شوند و در این حالت فعالیت‌های مغز خاموش می‌شود و امواج بیش از قبل همگام می‌شوند. این حالت آهسته‌تر برای شکل‌گیری و ذخیره‌سازی اطلاعات در حافظه اهمیت بسیار زیادی دارد.
ولی دانشمندانی که روی حالت REM و خواب با امواجه کوتاه در خزندگان مطالعه کردند، به نتایج عجیبی رسیده‌اند. «گیلس لائورنت» از متخصصان عصب‌شناسی در موسسه «مکس پلانک» در مرکز تحقیقات مغز فرانکفورت در آخرین گزارش خود به این مسئله اشاره کرد. او گفت زمانی که به همراه همکارانش اگوهای خواب مشابه را در نوعی مارمولک استرالیایی موسوم به «اژدها» بررسی کردند و فعالیت‌های مغزی آن را در مطالعات مجزا به ثبت رساندند، شگفت‌زده شدند.
این گروه تحقیقاتی تصمیم داشتند این مسئله را بررسی کنند که چطور یک حیوان خانگی در آلمان از اطلاعات بصری برای دنبال کردن یک رفتار استفاده می‌کند. آنها به صورت متوالی فعالیت‌های مغزی مارمولک مورد نظر را با الکترودهای خود در طول چند هفته متوالی ضبط کردند. در هنگام شب، مغز این خزنده ریتم‌هایی را تولید می‌کرد که می‌توانست در دو الگوی مجزا طبقه‌بندی شود. یکی از این الگوها با فرکانس کم تعریف شد که طول موج آن ۴ هرتز بود و الگوی دیگر با فرکانس بالای ۲۰ هرتزی به ثبت رسید. این دو فرکانس هر ۴۰ ثانیه یک بار ثبت شدند و به گروه تحقیقاتی این اصل را یادآوری کردند که بین حالت REM با فرکانس بالا و امواج خواب با فرکانس پایین در مارمولک‌ها، مشابهت‌هایی با پستانداران و پرندگان وجود دارد. لائورنت در این خصوص توضیح داد: «ما هرچه در این زمینه بیشتر مطالعه کردیم، بیشتر مشخص شد که مارمولک‌ها برای خوابیدن و خواب دیدن الگوهای مشابه انسان‌ها را دنبال می‌کنند».
این گروه تحقیقاتی با استفاده از دوربین‌های مادون قرمز متوجه شدند پلک‌های مارمولک در حالت خواب در مرحله REM ماند دیگر حیوانات عمل می‌کند. همچنین مشخص شد الگوی مبهمی که در فاز کندتر امواج مغزی آنها شناسایی شده است این امکان را به وجود می‌آورد تا مارمولک در چنین شرایطی خواب ببیند. در طول این فاز آهسته الکترودها امواج با ولتاژ بالا را نیز ثبت کردند و گیرنده‌های الکتریکی نشان دادند که مارمولک در هنگام خواب الگوهای مشابه انسان و جوندگان را دنبال می‌کند. دانشمندان بر این باورند که امواج ثبت شده نشان می‌دهد مارمولک در حالت REM مانند انسان خواب می‌بیند.
