کج‌دار و مریز با نسخه‌های تلگرام
موبنا – تلگرام که چندین بار زیر تیغ فیلترینگ رفته بود، از اردیبهشت‌ماه سال جاری برای آخرین بار فیلتر شد و این روند تا امروز هم ادامه داشته است؛ با فیلتر تلگرام، برخی از کاربران به پیام‌رسان‌های بومی مهاجرت کردند و این موضوع به اعتقاد مسوولان توانست به رفع انحصار از تلگرام کمک کند و از آنجا که رفع انحصار از این پیام‌رسان مهم‌ترین هدف فیلترش ذکر شده بود، حتی برای چند بار هم صحبت‌هایی درباره احتمال رفع فیلترینگ را مطرح کرد.
تا پیش از فیلتر تلگرام، این پیام‌رسان حدودا ۴۰ میلیون کاربر داشته و اکنون با گذشت چند ماه از فیلتر آن، کاربران بین تلگرام با فیلترشکن، پیام‌رسان‌های داخلی و نسخه‌های فارسی‌شده‌ی تلگرام تقسیم شدند. هاتگرام و تلگرام طلایی اگرچه تفاوت‌هایی با نسخه اصلی تلگرام داشتند و در برخی موارد، مطالبشان از برخی فیلترها عبور می‌کرد، اما شاید مهم‌ترین تفاوتی که با پیام‌رسان‌های کاملا بومی داشتند، حفظ ارتباط با تلگرام اصلی بود؛ اینکه کاربران با دانلود و نصب این نسخه‌های فارسی همچنان بتوانند با مخاطبان تلگرامی خود ارتباط داشته باشند و حضور در گروه‌ها و کانال‌های تلگرامی خود را نیز حفظ کنند.
حضور نسخه‌های فارسی تلگرام؛ ضربه به پیام‌رسان‌های داخلی
البته این موضوع موجب واکنش برخی از مسوولان شد. تا جایی که عبدالصمد خرم‌آبادی – معاون دادستان کل کشور در امور فضای مجازی- نسخه‌های فارسی تلگرام را به جای پیام‌رسان، فیلترشکن‌هایی دانست که مانع از مهاجرت کامل کاربران به پیام‌رسان‌های بومی شده‌اند. وی در این باره اظهار کرده بود: «اعطای اینترنت بدون فیلتر به هاتگرام و تگرام طلایی به منظور دور زدن فیلتر تلگرام ضربه سختی به پیام‌رسان‌های داخلی وارد کرده است.»
اما این اظهارات موجب شد ابوالحسن فیروزآبادی -رییس مرکز ملی فضای مجازی- از بومی شدن این نسخه‌ها خبر دهد. او در آخرین اظهارنظرها درباره حمایت از هاتگرام و طلاگرام گفته بود: از همان ابتدا که سیاست خروج از انحصار تلگرام را داشتیم، برای دوران گذار، پذیرفتیم که تلگرام‌های نسخه فارسی چند ماهی فعال باشد. با آخرین مهلتی که به آن‌ها دادیم، تا ۱۵ شهریور باید به یک پیام‌رسان ۱۰۰ درصد بومی تبدیل شوند.
پیام‌رسان‌ها باید به دنبال کسب‌وکار باشند
در این راستا، خسرو سلجوقی -عضور هیات عامل سازمان فناوری اطلاعات- در گفت‌وگو با ایسنا، درباره فعالیت پیام‌رسان‌های داخلی اظهار کرد: به نظر می‌آید زیرساخت‌های فنی پیام‌رسان‌های داخلی که ساخته شدند جوابگوی نیازهای اولیه هستند. تنها چیزی که شاید نتوانستند در آن موفق شوند، بحث اعتمادسازی است و اینکه بتوانند کسب‌وکاری روی پیام‌رسان تعریف کنند که فعالیت‌های اقتصادی روی آن انجام دهند. بنابراین باید تمرکز بیشتری روی این بخش داشته باشند.
وی در پاسخ به اظهاراتی مبنی بر اینکه پیام‌رسان‌های داخلی هنوز ظرفیت فنی لازم را ندارند، گفت: خیلی موافق این موضوع نیستم. پیام‌رسان‌ها به اندازه‌ای که باید رشد کنند، زمینه را آماده کردند اما اشکال کار این است که اکنون باید از این پیام‌رسان‌ها استفاده شود. اگر کاربر خوب استفاده نکند، نمی‌توان انتظار بهبود در شرایط را داشت.
عضور هیات عامل سازمان فناوری اطلاعات ادامه داد: تلگرام هم روزهای اول این نبوده است. به مرور که زمان نیازهای کاربر به آن منعکس شد، تلگرام هم درصدد جبران ضعف‌ها برآمده است. اما اگر کاربر از پیام‌رسان مصرف نکند، خودبه‌خود پولی ندارد که بخواهد سرمایه‌گذاری کند. در تعامل بین کاربر و مقوله اقتصادی، همین نیازهای فنی هم می‌تواند جوابگو باشد.
سلجوقی با اشاره به کاربران پیام‌رسان‌های داخلی بیان کرد: این پیام‌رسان‌ها کاربران میلیونی دارند. در مجموع عملکردشان خوب است و تنها چیزی که در آن خلا وجود دارد، همان مقوله اقتصادی است. زیرا اگر مساله اقتصادی حل نشود و نتوانند از این دیتا کسب و کار کنند، نمی‌توان انتظار معجزه داشت. به اضافه اینکه کاربر هم باید احساس کند با ورود به اینجا می‌تواند اعتماد کند.
وی در پاسخ به نحوه تاثیر فیلترینگ تلگرام بر فعالیت پیام‌رسان‌های داخلی گفت: بی‌تاثیر نبوده اما تاثیر آن چنانی هم نداشته است؛ زیرا بالاخره با فیلترشکن و امثال آن خواسته مردم پاسخ داده شده است. البته اگر این پیام‌رسان‌های داخلی بتوانند از این وضعیت تحریم‌ها و فیلتر استفاده کنند، خوب است اما تنها راهش نیست. نمونه‌اش را ما در تجربه صنعت خودرو دیدیم که با ممانعت از رقابت تاثیر مثبتی نداشته است، اما همین موضوع هم یک فرصت است، هرچند روش پسندیده‌ای نیست.
پیام‌رسان‌های داخلی چقدر ظرفیت دارند؟
با وجود این، برخی از کارشناسان همچنان معتقدند ظرفیت‌های فنی پیام‌رسان‌های داخلی در حدی نیست که بتواند پاسخگوی نیاز تمامی کاربران باشد. برای مثال یکی از مواردی که باید به آن توجه کرد، فضای ابری است که به تلگرام تعلق دارد. اینکه در کنار متن‌های تلگرامی، تصاویر و ویدیوهایی هستند که هر زمان که کاربر بخواهد می‌تواند آن‌ها را از تلگرام دانلود کند، حاکی از فضای ابری عظیمی است که در اختیار این پیام‌رسان قرار دارد.
این موضوع زمانی که از ورودی‌های مختلف، از نسخه‌ی موبایلی تا نسخه تحت وب وارد تلگرام می‌شوید، خود را نشان می‌دهد، اینکه تلگرام از فضای ابری برخوردار است که قابلیت ذخیره‌سازی و ماندگاری دائمی پیام‌هایتان را به شما می‌دهد. در حالی که اختصاص چنین فضایی به پیام‌رسان‌های داخلی هزینه‌ی بسیار بالایی را می‌طلبد که البته این موضوع هم مستلزم حضور کسب‌وکارها در این پیام‌رسان‌ها و مهاجرت است، اما تا اختصاص این فضا و استوریج زمان زیادی مانده و شاید فعلا از حوصله‌ی کاربران خارج است.
مدیران پیام‌رسان‌های داخلی در حالی ممکن است به ادامه فعالیت تلگرام و یا نسخه‌های داخلی این پیام‌رسان معترض باشند که تاکنون نتیجه‌ی مثبتی از محدود کردن رقابت برای پیشرفت و بهبود یک محصول بومی حاصل نشده است. اما در عین حال، باید توجه داشت اگر تلگرام با هدف رفع انحصار و تشویق کاربران به استفاده از پیام‌رسان‌های بومی فیلتر شده، نمی‌توان مدت زیادی به رفتار دوگانه با نسخه‌های فارسی آن هم ادامه داد و اگرنه، فیلتر تلگرام هم معنای خود را از دست می‌دهد و ادامه‌ی این روند شاید تنها به سود فیلترشکن‌ها باشد.
منبع: ایسنا
