بازار آتی در گرانی سکه نقش داشت؟

موبنا – قرارداد آتی سکه، توافق نامه‌ای مبنی بر خرید و فروش یک و یا چند واحد سکه برای زمان معین در آینده و با قیمت مشخص است. به عبارت دیگر در بازار آتی، خرید و فروش دارایی پایه قرارداد براساس توافق نامه‌ای که به قرارداد استاندارد تبدیل شده است، صورت می‌گیرد که در آن به دارایی با مشخصات خاصی اشاره می‌شود.

در بازارهای آتی الزامی نیست که کالا یا دارایی به طور فیزیکی رد و بدل شود و برخلاف بازارهای نقدی، انتقال مالکیت فوری دارایی مطرح نمی‌شود. بنابراین در این بازارها بدون در نظر گرفتن این که فرد مالک دارایی باشد یا نباشد، قراردادها قابل خرید و فروش هستند.

برخلاف بازارهای نقد که پشتوانه آن تحویل دارایی است، بازارهای معاملات آتی مبتنی بر تسویه نقدی است و یکی از اهداف آن، خرید و فروش دارایی در آینده است. بنابراین اگر این نوع معامله در مورد سکه مطرح شود آن را قرار داد آتی سکه میگویند که در بورس کالای ایران این نوع معامله در سررسیدهای مختلف انجام می شود.

بر این اساس گاهی به تاریخچه قرارداد آتی سکه در ایران نشان می‌دهد نخستین معاملات قرارداد آتی سکه تمام بهار آزادی(طرح امام) در شرکت بورس کالای ایران در ساعت ۱۰ صبح سه شنبه ۵ آذر ۱۳۸۷ با انجام ۲ قرارداد آغاز شد و رفته رفته بازار آتی که توانست علاوه بر جذب نقدینگی قابل توجه به سمت بورس، موجب تعادل و شفافیت در بازار سکه شود.

با وجود این برخی از افراد سودجو با ایجاد جو رسانه ای و انتقادات بسیار این بازار را محکوم به ایجاد تلاطم و مشکل برای بازار سکه کردند، تا جایی که در سوم مرداد امسال مدیریت توسعه بازار مشتقه بورس کالای ایران در اطلاعیه‌ای اعلام کرده که “طبق مورد ۲ بند «ب» ماده الحاقی دستورالعمل اجرایی معاملات قراردادهای آتی در شرکت بورس کالای ایران تا اطلاع ثانوی اخذ موقعیت تعهدی خرید فزاینده در قراردادهای آتی سکه طلا برای فعالان بازار مقدور نیست” و سفارش خرید سکه آتی سکه را متوقف کند.

بر این اساس در حالی از سوم مرداد تا کنون هیچ معامله‌گری در بازار آتی سکه بورس کالا سفارش خرید نگذاشته و معاملات سکه در بازار آتی این بورس متوقف است که این روزها با گذر قیمت سکه طلا در بازار آزاد از مرز ۵ میلیون تومان فرضیه تاثیر منفی قراردادهای آتی بورس بر بازار آزاد سکه به شدت رد شده و نشان می دهد فشارها برای توقف آتی سکه در بورس تنها با هدف کسب سود در بازار آزاد و جلوگیری از تعادل قیمت و شفاف‌سازی در این بازار بوده است.

این در حالی است که بازار آتی سکه به دلیل سازوکارهای شفاف و قانونی، یکی از پرطرفدارترین بازارهای سرمایه‌گذاری در دنیا است و بازار آتی سکه برای کسانی که در آن فعالیت می‌کنند دارای ویژگی‌ها و منافع بسیار زیادی بوده و به همین دلیل استقبال از آن زیاد استبوده و سرمایه‌گذاری بسیار زیادی در آن انجام می‌شود.

بر این اساس باید گفت دو عامل کلی می ‌تواند در استقبال از بازارهای سرمایه‌ گذاری در دنیا وجود داشته باشد که افراد را به سمت این بازارها سوق دهند. مورد اول خصوصیات بازار و مزیت‌هایی که یک بازار می‌تواند نسبت به دیگر بازارها داشته باشد و سبب شود که افراد اطمینان بیشتری به آن داشته باشند و به سودآوری بیشتری برسند. مورد دوم نیز مزیت‌هایی است که یک بازار می‌تواند برای اقتصاد کلان داشته باشد و سیاستمداران و حاکمان کشورها به دنبال بزرگ‌تر کردن و فراگیرتر کردن آن باشند تا از طریق جذب سرمایه و یا مزایایی که برای کل اقتصاد دارد، افراد را به سمت بازارهای سرمایه‌گذاری مدنظر خود سوق دهند.

این دو عامل اساسی سبب می‌شود که بازارهایی همچون بازار آتی سکه جزو پرطرفدارترین بازارهای سرمایه‌گذاری دنیا باشند.

همانطور که اشاره شد بازار آتی سکه برای کسانی که در آن فعالیت می‌کنند دارای ویژگی‌ها و منافع بسیار زیادی است و به همین دلیل استقبال از آن زیاد بوده و سرمایه‌گذاری بسیار زیادی در آن انجام می‌شود.

بر این اساس یکی از مهم‌ترین دلایلی که سرمایه‌گذاران به این بازار ورود پیدا می‌کنند معافیت مالیاتی است. معمولاً افراد دوست ندارند مقداری از دارایی خود را به‌عنوان مالیات از دست داده و به دولت بدهند و همین معافیت مالیاتی موجب استقبال از آتی سکه می‌شود. واریز روزانه سود و زیان به‌حساب مشتریان اطمینان افراد برای ورود به آن را دوچندان می‌کند و سبب می‌شود که افراد در پایان روز از میزان دقیق سود و ضرر خود مطلع باشند و علاوه بر آن مقدار سود یا ضرر را در حساب خود ببینند.

لازم به ذکر است که امکان برداشت یک‌روزه موجودی با احتساب کارمزدهای بسیار پایین، سبب می‌شود که سرمایه‌گذار رغبت بیشتری برای ورود به آن پیدا کند. لازم به ذکر است که در برخی از موارد، حداقل سود بانکی به مبلغی که سرمایه‌گذار در حساب بازار آتی سکه خود دارد تخصیص پیدا می‌کند.

مواردی که در بالا ذکر شد به‌عنوان مزایای حسابرسی و مالی بازار آتی سکه بوده که برای سرمایه‌گذار ایجاد جذابیت می‌کند اما مزایای معاملاتی در آتی سکه که تأثیر بیشتری برای ورود سرمایه‌گذار به آن بازار دارد دو مورد مهم می‌باشد که بیان می‌کنیم.

اولین مورد دوطرفه بودن بازار است. دوطرفه بودن بازار یعنی اینکه سرمایه‌گذار هم از رشد قیمت و هم از کاهش قیمت سکه می‌تواند سود به دست آورد. این یک مزیت نسبت به بازار فیزیکی سکه است. زیرا وقتی شما سکه طلا را می‌خرید انتظار دارید که قیمت طلا افزایش پیدا کنید تا شما به سود مدنظر خود برسید اما در بازار آتی سکه این‌گونه نیست. در بازار آتی سکه وقتی سرمایه‌گذار این احتمال را می‌دهد که قیمت سکه کاهش پیدا خواهد کرد آن سکه رو پیش‌فروش می‌کند و وقتی سکه افت قیمت خود را انجام داد دوباره در قیمت پایین سکه می‌خرد و این یعنی دوطرفه بودن بازار.

مورد دیگر که از مزایای آتی سکه است وجود اهر مالی است. یعنی با چندین برابر مقدار پول خود می‌توانید معامله کنید و سود بیشتری به دست آورید. معمولاً افرادی که در سرمایه‌گذاری خبره هستند همیشه به دنبال موقعیت‌هایی هستند که در آن بتوانند به مقدار بیشتری نسبت به سرمایه واقعی خود سود به دست آورند.

خاصیت اهرم مالی در بازار آتی سکه این فرصت را برای آن‌ها به وجود می‌آورد. با توجه به موارد ذکرشده و مزیت‌هایی که از این بازار گفته شد مشخص شد که چرا بازار آتی سکه به‌عنوان یکی از پرطرفدارترین بازارهای سرمایه‌گذاری دنیا به شمار می‌رود.

همچین در خصوص مزایای بازار آتی سکه باید گفت هیچ بازار سرمایه‌گذاری بدون پشتوانه حکومت‌ها نمی‌تواند مورد استقبال فراوان قرار گیرد یا به عبارتی بهتر است این‌طور بیان شود که یک بازار سرمایه‌گذاری باید فوایدی برای حکومت‌ها و اقتصاد کلان داشته باشد تا بتواند به‌عنوان بازاری پرطرفدار یاد شود.

بازار آتی سکه نیز از این قاعده مستثنا نبوده و مزایایی برای اقتصاد کلان دارد. شاید مهم‌ترین مزیت آن برای اقتصاد کلان کنترل بازار فیزیکی سکه و طلا باشد. یعنی از تورم، افزایش ناگهانی قیمت یا اسمی و بدون پشتوانه در این بازار جلوگیری می‌کند و این یعنی کنترل اقتصاد کلان، زیرا طلا و سکه به‌عنوان فلز با ارزش، همیشه تأثیر زیادی در تعیین روند اقتصادی یک جامعه دارند.

مزیت دیگر آتی سکه برای حکومت‌ها یا اقتصاد کلان، جمع‌آوری پول‌های اضافه موجود در جامعه است. وقتی سرمایه‌گذار وارد بازار آتی سکه می‌شود یک قرارداد دریافت می‌کند و مقداری پول را بابت آن می‌پردازد حال چون اولین فروشنده همیشه بانک‌های مرکزی کشورها هستند، درنتیجه تمام پول‌ها واریز به‌حساب دولت می‌شود و این یعنی کل حجم نقدینگی در اختیار دولت بوده و می‌تواند برای کمک به اقتصاد یا موارد دیگر از آن استفاده کند. البته این مبلغ تا پایان موعد تحویل باید به سرمایه‌گذار برگرداننده شود یا اینکه سکه طلا که در قرارداد آمده تحویل داده شود. اما در این مدت چندماهه هم دولت از آن نقدینگی استفاده می‌کند و هم سرمایه گذار از نوسانات قیمتی سود کسب می‌کند.

 منبع: تسنیم