عوامل خطرآفرین برای بیماری آب سیاه

موبنا؛ محمدمهدی حیدرپور – آب سیاه یا گلوکوم یک بیماری چشم است که افزایش فشار روی اعصاب بینایی در کره چشم را در پی داشته و به تدریج موجب نابینایی کامل می شود. اما شاید نکته جالب توجه این باشد که بیشتر افراد مبتلا به آب سیاه از این مساله آگاه نیستند زیرا این بیماری طی مراحل اولیه خود تقریبا موجب هیچ گونه ناراحتی یا مساله بینایی نمی شود.

متاسفانه، آب سیاه می تواند بینایی فرد را پیش از این که متوجه بروز یک مشکل پزشکی شود از بین ببرد. بر همین اساس است که آشنایی با عوامل خطرآفرین که می توانند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهند، اهمیت دارد.

سن بالا

همانند بسیاری از شرایط سلامت دیگر، سنین بالا هر فردی را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آب سیاه قرار می دهد، به ویژه افرادی که 60 سال یا بیشتر سن دارند. متاسفانه، برای برخی افراد از تبار آفریقایی-آمریکایی، خطر ابتلا به این بیماری بسیار زودتر (به عنوان مثال، حدود 40 سالگی) افزایش می یابد. افرادی که در گروه سنی با میزان خطر بالا قرار دارند باید به طور منظم، حداقل یک بار در سال، برای معاینه به چشم پزشک مراجعه کنند.

سابقه خانوادگی

سابقه خانوادگی نقشی کلیدی در میان عوامل خطرآفرین بالقوه برای ابتلا به آب سیاه ایفا می کند. افرادی که دارای سابقه خانوادگی ابتلا به آب سیاه هستند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این شرایط قرار دارند. این به معنای آن است که خط خانوادگی شما ممکن است حامل ژن های معیوب باشد که انسان ها را مستعد ابتلا به آب مروارید می سازد.

قومیت

قومیت یکی از عوامل خطرآفرین کلیدی برای بیماری آب سیاه است. همان گونه که پیش‌تر اشاره شد، آفریقایی-آمریکایی تبارها احتمال بیشتری دارد به این بیماری مبتلا شوند. از قومیت های دیگر که در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آب سیاه قرار دارند می توان به لاتین و آسیایی تبارها اشاره کرد. افراد آفریقایی و لاتین نسبت به نژادهای دیگر احتمال بیشتری دارد به آب سیاه زاویه باز مبتلا شوند. افراد آسیایی تبار نیز بیشتر مستعد ابتلا به آب سیاه زاویه بسته و آب سیاه با فشار چشم طبیعی هستند.

فشار چشم

فشار داخلی چشم اندکی بالا نیز احتمال ابتلا به بیماری آب سیاه را افزایش می دهد. اگر از ابتلا به این شرایط آگاه هستید، معاینه منظم چشم ها توسط چشم پزشک اهمیت دارد. بیشتر متخصصان چشم دامنه فشار عادی داخل چشم را بین 10 تا 12 میلی متر جیوه در نظر می گیرند. افراد مبتلا به آب سیاه اغلب دارای فشار داخل چشم بیشتر از 21 میلی متر جیوه هستند.

مصرف دارو

برخی شواهد استفاده از استروئید را با آب سیاه مرتبط می دانند. مطالعه ای در سال 1997 که در نشریه Journal of American Medical Association منتشر شد، نشان داد که آب سیاه با استفاده بلند مدت از کورتیکواستروئید، به ویژه برای افرادی که از آلرژی بلند مدت رنج می بردند، مرتبط بوده است. مطالعات استفاده مداوم از استروئید را با خطر بیشتر ابتلا به آب سیاه پیوند داده اند.

آسیب دیدگی چشم

یک آسیب دیدگی جدی چشم اگر به افزایش فشار داخلی چشم منجر شود، می تواند موجب ابتلا به آب سیاه شود. به عنوان مثال، یک تومور، جداشدگی شبکیه، یا جابجایی عدسی می تواند محرکی برای آب سیاه باشد. از دیگر آسیب دیدگی های چشم می توان به آسیب دیدگی غیر نافذ، آسیب دیدگی های ورزشی یا سابقه چندین عمل جراحی برای بیماری های مزمن چشم اشاره کرد. آسیب دیدگی غیرنافذ می تواند موجب التهاب در چشم یا تغییر آناتومی سیستم زهکشی چشم شده و بیمار را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آب سیاه قرار دهد.

عمل جراحی یکی دیگر از مواردی است که می تواند موجب بروز التهاب شود. به طور معمول، التهاب محدود است و موجب تغییر بسیار جزئی در آناتومی سیستم زهکشی چشم می شود. اما در موارد نادر، التهاب بیشتر و/یا آسیب دیدگی به ساختارهای زهکشی چشم می توانند رخ داده و فرد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آب سیاه قرار بگیرد.

دیابت

دیابت یکی از بیماری های رایج در جهان است. دو نوع دیابت شامل دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 وجود دارند. دیابت نوع 1 به ارث می رسد و دیابت نوع 2 به واسطه عواملی مانند سن، رژیم غذایی و یک سبک زندگی کم تحرک شکل می گیرد. یکی از عوارض شایع دیابت بیماری چشم دیابتی است که شامل رتینوپاتی دیابتی، آب مروارید و همچنین آب سیاه می شود.

ارتباط بین دیابت و آب سیاه زاویه باز (شایع‌ترین نوع آب سیاه) سال ها مورد بررسی قرار گرفته است. افراد مبتلا به دیابت نسبت به غیر دیابتی ها دو برابر احتمال بیشتری دارد به آب سیاه مبتلا شوند، اگرچه برخی مطالعات جدید این شرایط را زیر سوال برده اند. شرایطی مشابه برای افراد مبتلا به آب سیاه زاویه باز نیز وجود دارد و آنها در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت قرار دارند.

ابتلا به بیماری

افزون بر دیابت، شرایط پزشکی دیگری نیز وجود دارند که با افزایش خطر ابتلا به آب سیاه پیوند خورده اند. به گفته کلینیک مایو، بیماری هایی مانند دیابت، بیماری قلبی، فشار خون بالا و کم خونی سلول داسی شکل از جمله عوامل خطرآفرین مهم برای آب سیاه هستند. همچنین، افرادی که از میگرن رنج می برند نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آب سیاه قرار دارند.

جنسیت

جنسیت نقش مهمی در خطر ابتلا به آب سیاه ایفا می کند، به ویژه زمانی که نوع آب سیاه که فرد به آن مبتلا خواهد شد، مد نظر قرار بگیرد. سه نوع آب سیاه وجود دارند که شامل آب سیاه زاویه باز، آب سیاه زاویه بسته و آب سیاه با فشار چشم طبیعی می شوند. به گفته بنیاد پژوهشی آب سیاه آمریکا، زنان نسبت به مردان 50 درصد احتمال بیشتری دارد به آب سیاه زاویه باز مبتلا شوند. دلیل این مساله همچنان نامشخص است.

نزدیک بینی

بنابر مطالعه ای که در نشریه Journal of Optometry منتشر شد، نزدیک بینی یک عامل خطرآفرین بزرگ برای آب سیاه محسوب می شود. این شرایط بین بیماران آسیایی شایع‌تر است که شاید به توضیح شیوع بالای آن کمک کند. افزون بر این، نزدیک بینی و افزایش طول محوری در برخی گروه های سنی خاص، هر دو به عنوان عوامل خطرآفرین شناسایی شده اند که نشان می دهد ابتلا و پیشرفت آب سیاه می تواند با درجه نزدیک بینی افزایش یابد.

عوامل خطرآفرین دیگر مرتبط با چشم

به گفته انجمن اپتومتریک آمریکا، برخی ویژگی های خاص آناتومی چشم، مانند قرنیه نازک‌تر و حساسیت عصب بینایی به افزایش خطر ابتلا به آب سیاه اشاره دارند. همچنین، شرایطی مانند جداشدگی شبکیه، تومورهای چشم، و التهاب چشم می توانند محرکی برای ابتلا به بیماری آب سیاه باشند.

 منبع: عصرایران