جنگ رقابت برای جذب مشترکین جدید

به‌روزترین‌ها؛ نرگس‌السادات حجازیان – کارشناسان معتقدند ترابردپذیری از جمله طرح‌های چالش‌برانگیز یک دهه اخیر صنعت مخابرات ایران است؛ این طرح نیز همانند رجیستری گوشی‌های موبایل و در کنار تمام مزایایی که برای مشترکین و اپراتورها داشته، با معضلاتی نیز همراه بوده است.

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در خرداد ماه سال ۹۳ با تعیین مهلت کوتاهی برای اجرای این طرح، اپراتورهای تلفن‌همراه را ملزم کرد طی ۱۸ ماه سرویس ترابردپذیری را برای مشترکین ارائه کنند. این طرح به‌طور آزمایشی در بهمن ماه سال ۹۴ راه‌اندازی و در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۵ هم‌زمان با روز جهانی مخابرات به‌طور کامل عملیاتی شد.

همان‌طور که اشاره شد، این طرح به مشترکین این امکان را می‌دهد تا ضمن حفظ شماره خود از یک اپراتور به اپراتور دیگر کوچ کنند. به‌این‌ترتیب مثلاً کسی که خط ۹۳۳ ام.تی.ان-ایرانسل را دارد، می‌تواند با حفظ شماره خود تبدیل به مشترک همراه اول شود یا یک کاربر همراه اول با حفظ شماره ۹۱۲ می‌تواند تبدیل به مشترک اپراتور دوم یا رایتل شود. با اجرایی شدن این طرح، اختیار شماره تلفن‌همراه از اپراتور سلب شده و در اختیار صاحب سیمکارت قرار گرفته است.

راه‌اندازی ترابردپذیری را می‌توان به‌نوعی بیان‌گر پختگی بازار ارتباطات تلفن همراه کشورمان به حساب آورد. تغییر اپراتور با حفظ شماره حق مشترکین تلفن همراه است و گویای توان رقابت‌پذیری اپراتورهاست.

بد نیست بدانید این سرویس را اپراتورهای تلفن‌همراه بسیاری از کشورها در جنوب شرق آسیا، اروپا، آمریکا، آفریقا، خاورمیانه و هند ارائه می‌دهند. در برخی از کشورها، ارائه این سرویس از وظایف اپراتورهای تلفن همراه به شمار می‌آید.

کشور انگلیس از نخستین کشورهایی بود که سرویس ترابرد در سال را ۱۹۹۹ میلادی راه‌اندازی کرد. آغاز پروسه راه‌اندازی این سرویس در سال ۱۹۹۷ میلادی تحت نظارت و کنترل کمپانی Ofcom صورت گرفت. در طول پنج سال پس از راه‌اندازی این سرویس، نزدیک به سه میلیون کاربر معادل ۵/۵ درصد از شماره‌های تلفن همراه آن زمان، اپراتور خود را تغییر دادند. این آمار در دیگر کشورهای اروپایی که سرویس ترابردپذیری را در همین بازه زمانی راه‌اندازی کرده بودند، متفاوت بوده است. برای مثال، در فنلاند بیش از ۲۰ درصد و در دانمارک حدود ۱۷ درصد شماره‌ها از اپراتوری به اپراتور دیگر تغییر یافته‌اند.

از نمونه‌های مثال‌زدنی راه‌اندازی سرویسMNP می‌توان به کشور ترکیه اشاره کرد که اجرای این سرویس منجر به آغاز جنگ رقابتی بر سر قیمت و هزینه‌های سرویس‌های ارتباطی و مخابراتی شد. تا سال ۲۰۰۸ میلادی، تقریباً همه مشتریان تلفن‌همراه در انحصار کمپانی ترکسل قرار داشتند. سپس اپراتورهای معروفی نظیر Vodafoneو Avea پروژه پایگاه مرکزی اطلاعات و سرویس را راه‌اندازی کردند. نتیجه تمام این اقدامات آزادسازی بازار ارتباطات اپراتورهای تلفن همراه و شکسته شدن انحصار بود.

به دنبال اجرایی شدن این اقدامات و در طول تنها دو سال، تغییر اپراتور در بیش از ۶۰ درصد شماره‌های تلفن همراه این کشور به ثبت رسید. بدین ترتیب، اپراتورهای Vodafone و Avea که روزی درصد ناچیزی از کاربران را در اختیار داشتند، توانستند به ترتیب بیش از ۱۸ میلیون و حدود ۱۳میلیون مشترک را جذب خود کنند. از آن سال به بعد، اپراتور ترکسل سالیانه حدود یک‌میلیون نفر از مشترکین خود را از دست داد و در نهایت در سال ۲۰۱۱ توانست تعداد کاربران خود را ثابت نگه دارد.

ترابردپذیری شماره‌های تلفن‌همراه در ایران نیز نتایج جالبی به‌دنبال داشته است. در این طرح بیشترین اقبال به همراه اول بوده است. در واقع مشترکین موبایل در ایران بیشتر ترجیح می‌دهند از خدمات اپراتور اول بهره‌مند شوند، به همین دلیل است ورود مشترکین از طریق این سرویس به اپراتور اول به‌مراتب بیشتر از سایر اپراتورهای تلفن‌ همراه است.(جدول زیر اطلاعات دقیق‌تری از آمار ورودی و خروجی به هر سه اپراتور فعال در کشورمان را در تا تاریخ ۳۱ اردیبهشت ماه سال جاری نشان می‌دهد.)

۴۸.۷ درصد از کل ورودی‌های هر سه اپراتور متعلق به همراه اول و پس از آن ۴۶.۹ درصد از این آمار به اپراتور دوم و درنهایت فقط ۴.۳ درصد از کل ورودی‌های ترابردپذیری متعلق به رایتل است. بیشترین خروج از یک اپراتور از طریق ترابردپذیری نیز به ام.تی.ان-ایرانسل با ۴۶.۸ درصد تعلق دارد.

آمار بالا مربوط به ۳۱ اردیبهشت‌ماه سال جاری است و نشان می‌دهد بیش از ۶۲ هزار و ۴۳۹ نفر به اپراتور اول ترابرد کرده‌اند و در مقابل فقط یک هزار و ۳۵۷ اپراتور دوم را انتخاب کرده و بیش از ۶۳ هزار نفر نیز رایتل را ترک کرده‌اند.

لازم است همین‌جا اشاره شود اجرای سرویس ترابردپذیری شماره تلفن همراه برای برخی از اپراتورها با ریسک بسیاری همراه است. مواردی نظیر انصراف کاربران از یک اپراتور، کاهش درآمد و ایجاد تغییر در بازار رقابت میان قدرت‌های مخابراتی از جمله ریسک‌های مذکور است.

برای نمونه پس از اجرای سرویس ترابردپذیری در هنگ‌کنگ، بازار اپراتورها به‌شدت شکل رقابتی به خود گرفت و برای پیروزی در این میدان، اپراتورها مجبور به ارائه سرویس‌های باکیفیت‌تر و انعطاف‌پذیری در نحوه قیمت‌گذاری‌ها و به‌طورکلی رقابتی سخت و پیچیده شکل گرفت.

در حدود یک سال چیزی حدود ۳۰ درصد از کاربران این شهر، اپراتور تلفن‌همراه خود را تغییر داده و بدین ترتیب، آزادی کاربران در مقایسه با قبل به میزان پ‍نج بار افزایش‌یافته و کاهش قابل‌توجهی در قیمت‌ها ایجاد شد.

با اینکه تعداد بالایی از کشورها سرویس ترابردپذیری موبایل را راه‌اندازی کرده‌اند، ولی همچنان در بسیاری از کشورهای جهان تغییر اپراتور تلفن همراه غیرممکن باقی‌مانده است. در این میان می‌توان به اکثر کشورهای آمریکای لاتین، برخی کشورهای آفریقایی، شرق اروپا و همچنین بیشتر کشورهای شوروی سابق اشاره کرد.

 منبع: موبنا