مارو پله پرریسک در بورس

به‌روزترین‌ها– بررسی آمار و ارقام به ثبت رسیده در بازار سهام نشان می‌دهد بورس همچنان با رونق فاصله دارد. روز گذشته ۱۶۸ میلیارد تومان از پول حقیقی‌ها از گردونه معاملات خارج شد و افت شاخص‌های سهام در کنار پایین بودن ارزش معاملات خرد خبر از تداوم فضای ابهام در میان سرمایه‌گذاران داد. این در حالی است که جهت‌گیری پول سهامداران خرد به نمادهای پرریسک‌تر بازار سرمایه نیز از بازگشت بخشی از فعالان بازار به ورطه سفته‌بازی در سهام غیر‌بنیادی خبر می‌دهد؛ خبری که در صورت تداوم ممکن است برخی از این فعالان را به دام زیان‌های سنگین بیندازد. عمر نهایی شدن حمایت از بازار با استفاده از منابع صندوق توسعه ملی و چند طرح دیگر، دست کم به یک هفته می‌رسد و دومین روز از بازگشت تعقل از طریق به کارگیری دامنه نوسان متقارن به بازار سهام نیز به پایان رسیده، اما همچنان نشانه واضحی از بازگشت رونق به بازار سرمایه به‌چشم نمی‌خورد.

معاملات روز گذشته در بورس و فرابورس در حالی خاتمه یافت که در این روز دماسنج اصلی بازار سهام که با شارژ تقاضای حمایتی، در چهار روز اخیر با رشد نسبی همراه بود، در دقایق پایانی روز یکشنبه به میزان ۰۷/ ۰درصد نسبت به روز گذشته پس‌رفت داشت. بر این اساس روز گذشته شاخص کل بورس در محدوده یک میلیون و ۱۸۸ واحد درجا زد. شاخص هموزن اما روز به مراتب متفاوت‌تری را پشت سر گذاشت؛ نماگر یاد شده که در این روز تحت تاثیر آمار سنگین صف فروش در نمادهای کوچک بازار قرار داشت در نهایت اشباع مجدد عرضه را تاب نیاورد و به میزان یک درصد در مقایسه با روز شنبه عقب‌نشینی کرد. این‌طور که به نظر می‌رسد تب خوش‌بینی به حمایت از بازار سرمایه در حال فروکش کردن است. فعالان بازار که در روزهای اخیر با اتکا به خبر بازگشت دامنه نوسان متقارن و نزدیک بودن زمان واریز معادل ریالی ۲۰۰ میلیون دلار از ذخایر صندوق توسعه ملی به روند پیش روی بازار خوش‌بین شده بودند در ادامه معاملات روزهای شنبه و یکشنبه کم‌کم نشانه‌های ضعف در تقاضا را آشکار کردند تا بازگشت به روند صعودی در بورس تهران بار دیگر در سایه ابهام قرار گیرد.

این در حالی است که مساله حمایت از بازار سهام بر اساس آنچه گفته شد تاکنون مسکوت نمانده است. همان‌طور که در گزارش‌های پیشین اشاره شد و مطابق با نامه محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس‌جمهور مقرر شده تا منابع صندوق به تدریج و ظرف سه هفته پس از انتشار نامه وی در اختیار مراجع حمایتی از بازار سرمایه قرار گیرد. نخستین بخش از منابع صندوق توسعه ملی (معادل ریالی ۵۰میلیون دلار) روز گذشته به صندوق تثبیت بازار واریز شد. این خبر را بانک مرکزی روز یکشنبه اعلام کرده و افزوده است: «بر اساس تصمیم‌های جلسه دویست و بیست و یکم ستاد هماهنگی اقتصادی دولت در تاریخ ۷ اردیبهشت ۱۴۰۰، در اجرای مصوبه شورای عالی امنیت ملی، بانک مرکزی باید نسبت به فروش تدریجی ۲۰۰میلیون دلار از منابع ارزی به حساب صندوق توسعه ملی اقدام و منابع حاصل را به صندوق تثبیت بازار سرمایه واریز کند.» مقرر شده باقی‌مانده این مبلغ نیز به تدریج به صندوق یاد شده واریز شود.  این خبر دقیقا پس از ساعت معاملات بازار اعلام شد و احتمالا به همین دلیل بوده که شاهد تاثیر آن بر جریان معاملات در نمادهای بنیادی بورس یا فرابورس نبوده‌ایم.

حال بازار خوب است؟

در جواب به این سوال که آیا شرایط بازار به حالت مناسبی برگشته یا نه، مسلما نمی‌توان در حال حاضر و صرفا بر اساس چند روز رفتار متفاوت بازار نظر به بهبود شرایط در عرضه و تقاضا داد. همان طور که در گزارش‌های پیشین نیز به آن اشاره شد. در روزهای اخیر به رغم مثبت شدن شاخص یا ریزش بسیار اندک آن نظیر چیزی که در روز گذشته شاهد بودیم، ارزش معاملات بسیار پایین است. از طرفی دیگر اگرچه جریان ورود و خروج پول حقیقی نسبت به فروردین سال جاری و اسفند سال ۹۹ بهتر شده با وجود این، دلیل محکمی برای بازگشت ادامه‌دار پول سرمایه‌گذاران خرد به بازار سهام وجود ندارد. آمار به ثبت رسیده از داد و ستدهای روز یکشنبه حکایت از آن دارد که خالص خرید حقوقی در این روز به میزان ۱۶۸ میلیارد تومان مثبت بوده است. این به آن معنا است که در روز یاد شده نیز با وجود همه اقدامات صورت گرفته سرمایه‌گذاران در مجموع تلاش چندانی برای ماندن در چرخه معاملات سهام نکرده‌اند و به جای آنکه سرمایه خود را به سمت بازار یاد شده بیاورند، تصمیم به خروج پول خود از بازار گرفته‌اند.

بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» در حال حاضر نشان می‌دهد با وجود بهبود نسبی ارزش معاملات نسبت به روزهای تاریک بازار در چند ماه گذشته باز هم راه طولانی برای رسیدن به بازار سهامی با رونق در پیش است. نسبت خالص فروش حقیقی ۱۶۸ میلیارد تومانی به ثبت رسیده در روز یکشنبه بسیار کمتر از میانگین ۲۷۸ میلیارد تومانی آن از ابتدای سال جاری است، با این حال همچنان با رسیدن به میانگین مثبت فاصله دارد. اگر بخواهیم از زاویه‌ای کلان‌تر به معادله عرضه و تقاضا در بازار سهام نگاه کنیم، مقایسه نسبت یاد‌شده در سال گذشته نشان می‌دهد ابررونق ۹۹ بورس رکورد میانگین روزانه ۱۴۶ میلیارد تومانی را برای خالص خرید حقیقی به ثبت رسانده که این رقم با میانگین یک ماه کاری گذشته اختلافی حدودا ۳۲۰ میلیارد تومانی دارد. بر این اساس تنها در شرایطی می‌توان گفت بازار به محدوده رونق بازگشته که نسبت یاد شده بتواند برای دوره طولانی نه به اندازه میانگین سال قبل بلکه حداقل مثبت بماند.

در آمار ثبت شده از ارزش معاملات خرد نیز وضعیت تقریبا مشابهی را شاهد هستیم. میانگین ارزش معاملات خرد از ابتدای امسال تاکنون به حدود ۲۰۶۵ میلیارد تومان رسیده که با توجه به میانگین ۱۸۲۴ میلیارد تومانی معاملات خرد در سال ۹۸ رقمی بسیار پایین است. در آن سال قیمت دلار حدود ۱۲ هزار تومان بود. با این حال میانگین قیمت ارز در سال ۹۹ و مقایسه آن با میانگین ارزش معاملات خرد حدودا ۱۰ هزار میلیارد تومانی نشان از ضعف معاملات در بازار سهام ۱۴۰۰ دارد. بنا بر این به نظر می‌آید اگر بازار را از این زاویه نیز نگاه کنیم باید برای بازگشت به محدوده رونق بازار اعداد و ارقام امیدوارکننده‌تری به ثبت برسد.

الاکلنگ هیجان و منطق

با توجه به آنچه گفته شده به نظر می‌رسد که بتوان تصویری بهتر از چرایی ارزش بالای معاملات خرد و تقاضای قابل‌توجه روز گذشته در گروه خودرویی ارائه کرد. بررسی سابقه بازار سهام در سال‎‌های اخیر نشان می‌دهد هر گاه بورس‌بازان افق روشنی پیش روی خود نداشته‌اند با بازگشت به دامان نمادهای زیان‌ده اما خوش سابقه در حوزه نوسان‌گیری به بخت‌آزمایی خاطرات در این بازار پرداخته‌اند. دقیقا به همین دلیل است که یک‌چهارم معاملات خرد در روز یکشنبه به نمادهای خودرویی  با زیان انباشه ۴۳ هزار میلیارد تومانی اختصاص داشت.

به نظر می‌آید این بخش از بازار سرمایه این بار به وسیله القائات فضای مجازی به جهت خوش‌بینی به لغو تحریم‌ها، آن هم با اتکا به مذاکراتی که آینده آن هم اکنون از آینده خود بورس مبهم‌تر شده است، قصد موج‌سواری گروهی در نمادهای موجود در این صنعت دارند. این در حالی است که نمادهایی مانند بانکی و خودرویی در عمل نه درآمد چندانی را می‌توانند نصیب سرمایه‌گذاران بلندمدت کنند و نه به دلیل مداخلات دولتی و مشکلات تحریمی افق روشنی را پیش پای خود دارند.

 بر این اساس می‌توان گفت آنچه سبب شده در روز یکشنبه ارزش ۶۳۴ میلیارد تومانی معاملات خرد در تقاضای خودرویی‌ها رقم بخورد نه لزوما تغییری با اهمیت در روند کسب‌وکار آنها بلکه صرفا سایه انداختن خوش‌بینی گذشته و میل به الگوهای قدیمی در این نمادها است. این الگو در سال ۹۴ نیز یک بار تکرار شده و در آن زمان هم رشد بی‌پایه خودرویی‌ها با دل‌بستن به برجام، در عمل تغییر معناداری بر درآمد مالی آنها ایجاد نکرد. اگرچه در همین مدت قیمت خودرویی‌ها افزایش قابل‌توجهی را شاهد بود. در زمستان ۹۴ شاخص خودرویی تا ۲۱۸ درصد رشد کرد که در عمل مشخص شد این رشد نیز اساس منطقی چندانی نداشته است. به نظر می‌رسد در شرایط کنونی نیز نگه داشتن جانب احتیاط امری ضروری برای سرمایه‌گذاران خرد بازار باشد، چرا که تجربه افت و رکود عمیق معاملات خودرویی در سال‌های ۹۵ و ۹۶ حکایت از ناخوشایند بودن آن روی سکه دل بستن به این گروه زیان‌ده باشد. این در حالی است که از آن زمان تا امروز گرداب زیان انباشته در این نمادها قدرت بیشتری نسبت به گذشته یافته و با سرعت بیشتری آینده سهامداری در این نمادها را می‌بلعد. بررسی‌ها نشان می‌دهد در شرایط خروج ۱۶۸ میلیارد تومان پول حقیقی از کل بازار سرمایه طی معاملات روز یکشنبه ۷۳ میلیارد تومان از سرمایه سرمایه‌گذاران خرد به این بازار وارد شده است.

 منبع: دنیای اقتصاد