تفاوت 13 میلیون تومانی قیمت زغال‌سنگ وارداتی و داخلی؛ چرا تولید ملی نادیده گرفته می‌شود؟
صمدی دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران به بررسی وضعیت فعلی صنعت زغال‌سنگ کشور پس از حادثه طبس پرداخت و تأکید کرد: علی‌رغم اهمیت این صنعت برای تولید انرژی و فولاد، تحولی در سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌ها مشاهده نمی‌شود.
وی افزود: دولت به جای حمایت از تولید داخلی، تمرکز خود را بر واردات زغال‌سنگ گذاشته است و این روند به کاهش تولید و افزایش وابستگی کشور به واردات منجر خواهد شد.
به‌روزترین‌ها| سعید صمدی دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران به بررسی وضعیت صنعت زغال‌سنگ کشور پس از حادثه طبس پرداخت و به خبرنگار به‌روزترین‌ها گفت: «در پنج ماه اخیر، تحول خاصی در سیاست‌ها یا برنامه‌ریزی‌های مرتبط با این صنعت رخ نداده است که بتوان گفت مشکلات موجود بر اساس آن‌ها حل شده‌اند.»
وی با اشاره به نگاه دولت به صنعت زغال‌سنگ، افزود: «دولت عملاً تمرکز خود را بر واردات زغال‌سنگ گذاشته و به نظر می‌رسد نگاه چندانی به تولید داخلی ندارد. به طوری که در 6 ماه اول سال، می‌بینیم علی‌رغم اینکه قیمت هر تن زغال‌سنگ وارداتی حدود ۱۹ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان بود واردات بر تولید داخلی مقدم شمرده شد. این در حالی است که قیمت زغال‌سنگ داخلی در همین بازه زمانی تنها ۶.۵ میلیون تومان در هر تن بود.»
وی تأکید کرد: « البته این تفاوت قیمت ارتباطی به کیفیت زغال‌سنگ ندارد. در بازار جهانی، اختلاف قیمت بین گران‌ترین و ارزان‌ترین زغال‌سنگ‌ها حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد است، در حالی که این اختلاف در ایران بسیار بیشتر است.»
صمدی همچنین به ضرورت اصلاح نرخ‌ها اشاره کرد و گفت: «اصلاح نرخ‌ها برای بهبود تولید و افزایش ضریب ایمنی در معادن ضروری است. با این حال، این موضوع هنوز محقق نشده و در ابهام باقی مانده است. اگرچه صحبت‌هایی در این زمینه مطرح می‌شود، اما در عمل شاهد اقدامات مشخصی نبوده‌ایم.»
زغال‌سنگ داخلی و عدم برنامه‌ریزی دولت
دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران در خصوص قیمت گذاری زغال‌سنگ اضافه کرد: «اگرچه بارها درخواست دادیم که قیمت زغال‌سنگ داخلی واقعی شود، اما حتی درخواست افزایش قیمت آن به نرخ‌های جهانی را هم نداریم. به جای آن، قیمت زغال سنگ باید به گونه‌ای باشد که مثلاً قیمت درصد سهم شمش فولاد از ۲۶ و نیم به ۳۱ یا ۳۳ درصد برسد.»
وی تصریح کرد: «تنها در این صورت است که زغال‌سنگ داخلی قادر خواهد بود تا کل نیاز کشور را تأمین کند. با این حال، هیچ تحول مثبتی در این باره رخ نداده و در دیگر حوزه‌های مرتبط با زغال‌سنگ نیز تحرک خاصی مشاهده نمی‌شود.»
این فعال حوزه زغال‌سنگ اضافه کرد: «پس از حادثه طبس، معدن‌کاران زغال‌سنگ قدری به تقویت تجهیزات ایمنی و تغییر در برخی سیستم‌های استخراج پرداخته‌اند. چندین معدن کوچک زغال‌سنگ هم از سوی دولت تعطیل شده‌اند. اما از لحاظ تغییرات اساسی که از سوی دولت انتظار می‌رود هنوز در همان مسیر پیشین قرار داریم و تحولی در این بخش دیده نمی‌شود.»
صمدی در پاسخ به این سوال که در حال حاضر فولادسازان کشور هم از کمبود انرژی متضرر شده‌اند و چرا دولت به سمت بهره‌وری بیشتر از معادن کشور نمی‌رود پاسخ داد:« حدود ۹۰ درصد فولاد جهان با استفاده از زغال‌سنگ تولید می‌شود و این ماده، منبع ارزان انرژی برای صنعت فولاد به شمار می‌آید. همچنین، ۴۰ درصد برق جهان نیز توسط زغال‌سنگ تولید می‌شود. حتی ۹۵ درصد تولید سیمان جهان نیز به زغال‌سنگ وابسته است.»
وی با اشاره به اینکه دولت باید برای بهره‌برداری بهینه از این منابع برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشد اضافه کرد: «به رغم ذخایر غنی زغال‌سنگ حرارتی که ایران دارد، این منابع نقش قابل توجهی در تولید برق کشور ایفا نمی‌کنند و در شرایطی از ابهام و بلاتکلیفی باقی مانده‌اند.»
صمدی با انتقاد از روندهای موجود، معتقد است که بیش از آنکه در سیستم دولتی شاهد تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان باشیم، تنها به شعارها و سخنرانی‌های بی‌عمل بسنده شده است. بنابراین اینگونه است که عملاً برنامه‌های مشخص و اجرایی در زمینه زغال‌سنگ وجود ندارد و تلاش‌های بخش خصوصی به ثمر نمی‌رسد.
زغال‌سنگ، همچنان سوختی ارزان برای تامین انرژی
دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران به چالش‌های ناترازی انرژی در کشور اشاره کرد و گفت: «ناترازی انرژی به سادگی قابل حل نیست و سال به سال پیچیده‌تر خواهد شد. دولت باید به سمت تنوع‌بخشی منابع تأمین انرژی حرکت کند تا در بحران‌ها دچار مشکل نشود.»
وی در مورد جایگزینی انرژی‌های پاک، اظهار داشت: «اگرچه انرژی‌های خورشیدی و سایر انرژی‌های پاک، گزینه‌هایی مناسب هستند، اما هزینه تمام‌شده‌ی آن‌ها بسیار بالاست و میزان تولید برق با میزان نیاز کشور همخوانی ندارد. پیش‌بینی‌های آژانس بین‌المللی انرژی نیز نشان می‌دهد که تا سال 2045، انرژی‌های پاک قادر به رقابت اقتصادی با سوخت‌های فسیلی نخواهند بود.»
این تولیدکننده زغال‌سنگ کشور با اشاره به سیاست‌های برخی کشورها در استفاده از سوخت‌های فسیلی، خاطرنشان کرد: «حتی در اروپا، حدود 30 درصد برق از زغال سنگ تولید می‌شود و ترامپ نیز دوباره دستور به بازگشایی معادن زغال سنگ آمریکا داد، چرا که قیمت تمام‌شده‌ی سوخت‌های فسیلی پایین‌تر است و به اقتصاد آمریکا در رقابت کمک می‌کند.»
وی با تأکید بر وجود منابع و ذخایر غنی زغال سنگ در ایران، ابراز تأسف کرد که از این پتانسیل به درستی استفاده نمی‌شود و نیاز به برنامه‌ریزی مدون و دقیق برای بهره‌برداری بهینه از این منابع وجود دارد.
کاهش ۶۰ درصدی تولید زغال‌سنگ کرمان در یک سال
صمدی به چالش‌های پیش روی صنعت زغال‌سنگ ایران اشاره کرد و گفت: «ذخایر زغال‌سنگ ایران، اگر تا 50 سال آینده استخراج نشوند، عملاً از چرخه تولید خارج می‌شود. با این حال متأسفانه، هیچ برنامه‌ریزی جدی برای بهره‌برداری بهینه از این ذخایر انجام نشده است، حتی برای حفظ وضعیت فعلی معادن نیز اقدام موثری صورت نگرفته است؛ به طوری که انتظار می‌رود امسال نیز شاهد کاهش تولید زغال‌سنگ خواهیم بود و مجبور به افزایش واردات خواهیم شد.»
وی با بیان اینکه هرچند صنعت زغال‌سنگ برخلاف برخی صنایع، به سادگی قابل تعطیل کردن نیست، افزود: «پروسه تولید زغال‌سنگ، فرایندی 5 تا 6 ساله است. به عنوان مثال، اگر تونلی برای استخراج زغال‌سنگ حفر شده باشد، حتی اگر قیمت زغال‌سنگ غیر اقتصادی باشد، باید استخراج ادامه یابد.»
دبیر انجمن زغال سنگ ایران با اشاره به اینکه مشکلات امروز در آینده صنعت زغال تاثیر بسیاری دارد اضافه کرد: اگر امروز به فکر فردای این صنعت نباشیم این مسئله باعث می‌شود که سرمایه‌گذاری‌های جدید انجام نشود و چند سال دیگر تاثیرات آن را ببینیم.»
صمدی با ذکر مثالی از شرکت زغال‌سنگ کرمان، تصریح کرد: «این شرکت زمانی بزرگترین تولیدکننده زغال‌سنگ ایران با تولید 750 هزار تن کنسانتره بود، اما در سال گذشته تولید آن به 140 هزار تن کاهش یافته است. این کاهش تولید به معنای افزایش واردات با قیمت‌های بالاتر است.»
با این تفاسیر اگر امروز مسئولان به فکر صنعت زغال‌سنگ کشور نباشند و برای آن برنامه‌ریزی نداشته باشند در آینده نه چندان دور همین مقدار تولید سالانه زغال سنگ هم از دست می‌رود و به جای تامین نیاز از داخل، نیازمند واردات بیشتر خواهیم بود. منابعی که اگر مورد توجه قرار بگیرند به گفته فعالان آن، می‌توانند تامین کننده نیاز کشور باشند.
