رکورد مهاجرت دانشجویان در ۱۴۰۴ | چرا نسل جدید تصمیم به رفتن گرفته است؟
مهاجرت دانشجویان در 1404رشدی بی‌سابقه نشان می‌دهد، به‌طوری‌که کارشناسان آن را نشانه تغییر نگاه نسل جدید می‌دانند. از مشکلات اقتصادی و محدودیت‌های آموزشی تا آرزوی تحصیل در دانشگاه‌های معتبر جهان، دلایل این موج گسترده متفاوت است. اما پرسش اصلی اینجاست: آیا رفتن، تنها راه باقی‌مانده برای جوانان ایرانی است؟
آمار مهاجرت دانشجویان در ۱۴۰۴
به گزارش به‌روزترین‌ها براساس آخرین داده‌های رسمی یونسکو و وزارت علوم، روند مهاجرت تحصیلی دانشجویان ایرانی همچنان صعودی است. آمارها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۲ بیش از ۵۷ هزار نفر از دانشجویان ایرانی در دانشگاه‌های خارجی ثبت‌نام کرده‌اند (یونسکو، ۲۰۲۳) و مسئولان داخلی از رشد بیش از ۱۰ درصدی این رقم در سال‌های اخیر خبر می‌دهند. اما این موج رو به افزایش چه دلایلی دارد و مقصد اصلی دانشجویان کجاست؟
طبق گزارش «مؤسسه آمار یونسکو» در سال میلادی ۲۰۲۲، تعداد دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در خارج از کشور ۵۷٬۴۰۹ نفر بوده است. این رقم نسبت به پایان دهه ۱۳۹۰ رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز در گزارش سال ۱۴۰۲ خود اعلام کرد که «روند مهاجرت تحصیلی در حال افزایش است و طی دو سال گذشته اقدامی مهم در حوزه دیپلماسی علمی برای حفظ ارتباط با دانشجویان خارج از کشور صورت گرفته است». هرچند آماری دقیق از سال ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ ارائه نشده، مقام‌های این وزارتخانه رشد ۱۰ تا ۱۵ درصدی نسبت به گذشته را تأیید کرده‌اند.
مقاصد اصلی دانشجویان ایرانی
بر اساس گزارش المانیتور و داده‌های تکمیلی یونسکو، محبوب‌ترین مقاصد دانشجویان ایرانی در سال‌های اخیر عبارت‌اند از:
- کانادا – به دلیل کیفیت بالای آموزش و امکان دریافت اقامت کاری.
- آلمان – تحصیل رایگان یا با هزینه بسیار کم، به‌ویژه در رشته‌های فنی و مهندسی.
- ترکیه – نزدیکی جغرافیایی و ارائه برنامه‌های آموزشی به زبان انگلیسی.
- استرالیا – دانشگاه‌های معتبر در رشته‌های پزشکی و علوم طبیعی.
همچنین کشورهایی مانند مجارستان، ایتالیا و مالزی در حال جذب تعداد بیشتری از دانشجویان ایرانی به واسطه بورسیه‌ها و شرایط آسان‌تر پذیرش هستند.
دلایل اصلی رشد مهاجرت تحصیلی
۱. کیفیت آموزشی و رتبه جهانی دانشگاه‌ها
دانشجویان به دنبال دانشگاه‌هایی با رتبه جهانی بالاتر، امکانات آموزشی پیشرفته و دسترسی به شبکههای علمی بینالمللی هستند.
۲. فرصت‌های شغلی پس از تحصیل
کشورهایی که مسیر دریافت اقامت دائم و ورود به بازار کار را برای دانشجویان بینالمللی فراهم می‌کنند، جذابیت ویژه‌ای دارند.
۳. یادگیری زبان و تجربه زندگی بینالمللی
آشنایی با زبان و فرهنگ متفاوت، توسعه مهارتهای فردی و تقویت فرصت‌های شغلی بینالمللی را ممکن می‌کند.
۴. رشته‌های تخصصی و گرایش‌های نوین
برخی رشته‌ها یا گرایش‌ها در ایران محدود یا ارائه نمی‌شوند؛ دانشجویان برای دستیابی به این حوزه‌ها ناچار به مهاجرت هستند.
روایت‌های واقعی
سارا – ۲۲ ساله، رشته علوم کامپیوتر:
«بعد از تحقیق متوجه شدم دانشگاه‌های آلمان نه‌تنها شهریه ندارند، بلکه فرصت کار پاره‌وقت هم هست. این باعث شد راحت‌تر تصمیم بگیرم.»
علیرضا – ۲۵ ساله، مهندسی عمران:
«برای من مهم‌ترین عامل، ارتباط با استادهای مطرح جهانی و ورود به پروژه‌های بینالمللی بود. این تجربه داخل ایران به راحتی به دست نمی‌آید.»
پیامدها و نکات مثبت
- ایجاد شبکههای علمی ایرانیان خارج از کشور.
- افزایش سطح مهارت و آگاهی بینالمللی نسل جدید.
- امکان انتقال دانش فنی و تجربه به کشور در صورت بازگشت.
آینده مهاجرت تحصیلی ایران
با توجه به روند ۱۰ تا ۱۵ درصد رشد سالانه (وزارت علوم)، پیش‌بینی کارشناسان این است که تعداد دانشجویان ایرانی در خارج طی پنج سال آینده میتواند به بیش از ۷۰ هزار نفر بر اساس آمار رسمی برسد، البته این رقم وابسته به شرایط اقتصادی و سیاست‌های آموزشی خواهد بود.
