طلای ۴۰۰۰ دلاری در راه است؟ راز جدید گلدمن ساکس فاش شد
قیمت طلا امسال ۲۷٪ رشد کرده و حالا پیش‌بینی گلدمن ساکس از رسیدن آن به ۴۰۰۰ دلار، بازار را به هیجان آورده است؛ پشت این صعود، بازیگران بزرگی پنهان‌اند که تغییر مسیرشان می‌تواند همه معادلات را برهم بزند.
چرا امروز همه درباره قیمت طلا حرف می‌زنند؟
به گزارش به‌روزترین‌ها بازار طلا همیشه جذاب بوده، اما بعضی سال‌ها خاص‌ترند. سال ۲۰۲۴ یکی از همین سال‌هاست که حتی رسانه‌هایی که همیشه به بازار بورس یا رمزارزها می‌پردازند، حالا پر شده‌اند از تیترهایی درباره «رکورد تاریخی» و «پرواز جدید» طلا.
در کمتر از ۱۲ ماه، بهای هر اونس طلا از حدود دو هزار دلار به بالای ۲۶۰۰ دلار رسید. این جهش فقط یک واکنش لحظه‌ای به خبر خاص نبود؛ بلکه نتیجه مجموعه‌ای از تغییرات ساختاری در اقتصاد جهانی بود:
- روند کاهش نرخ بهره واقعی در آمریکا
- تنش‌های ژئوپلیتیک خاورمیانه و اروپا
- افزایش بی‌سابقه خرید بانک‌های مرکزی، به‌خصوص چین و ترکیه
- رشد تقاضای سرمایه‌ای از سوی ETFها
گلدمن ساکس، یکی از معتبرترین نام‌ها در تحلیل‌های مالی، در یادداشت اخیر خود پیش‌بینی کرده تا پایان سال ۲۰۲۵ قیمت به ۴۰۰۰ دلار برسد. به زبان دیگر، موج فعلی هنوز نیمه‌راه است.
اما سؤال کلیدی این است: آیا این رشد پایدار می‌ماند یا مثل بسیاری از حباب‌های قیمتی، با یک خبر ناگهانی فرو می‌ریزد؟ برای جواب، باید هم به گذشته نگاه کنیم و هم به داده‌های فعلی و سناریوهای آینده.
مرور یک دهه قیمت طلا؛ از آرامش تا انفجار
روند قیمتی طلا در دهه گذشته به ما سرنخی مهم می‌دهد: حتی در سال‌هایی که تورم یا سیاست‌های پولی از ثبات نسبی برخوردار بوده، این فلز مسیر خود را داشته است.
بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ قیمت تقریباً ثابت و رشد سالانه زیر ۱٪ بود. از ۲۰۱۹ با شروع جنگ‌های تجاری آمریکا و چین و سپس بحران کرونا، موج جدیدی آغاز شد.
در ۲۰۲۰ قیمت متوسط سالانه از ۱۷۰۰ دلار گذشت. این رشد نه‌تنها ناشی از تقاضای سرمایه‌ای بود، بلکه خرید بانک‌های مرکزی و موجودی‌های ETF هم با سرعت بالا رفت. سال‌های بعد اگرچه رشد کندتر شد، اما روند صعودی قطع نشد.
حال، در ۲۰۲۴ میزان جهش سالانه به بیش از ۳۷٪ رسیده، بالاتر از میانگین‌های یک دهه اخیر.
| سال | قیمت متوسط هر اونس (دلار) | درصد تغییر سالانه |
|---|---|---|
| 2015 | 1160 | -10% |
| 2016 | 1250 | +7.7% |
| 2017 | 1257 | +0.6% |
| 2018 | 1268 | +0.9% |
| 2019 | 1392 | +9.8% |
| 2020 | 1770 | +27.1% |
| 2021 | 1798 | +1.6% |
| 2022 | 1800 | +0.1% |
| 2023 | 1954 | +8.5% |
| 2024 | 2680 | +37.2% |
| 2025* | 3700 | پیش‌بینی +38% |
وقتی چنین سابقه‌ای را مقابل خود می‌گذاریم، پیش‌بینی ۴۰۰۰ دلار اگرچه بلندپروازانه به نظر می‌رسد، اما در چارچوب روند دهه اخیر چندان هم خارج از منطق نیست.
نقش بانک‌های مرکزی – موتور پنهان صعود
بانک‌های مرکزی بازیگری هستند که کمتر در تیترهای خبری دیده می‌شوند، اما تأثیرشان روی بخش عرضه و تقاضای طلا کم‌نظیر است. آن‌ها طلا را به عنوان بخشی از «ذخایر ارزی استراتژیک» نگهداری می‌کنند. این یعنی وقتی بانک‌های مرکزی تصمیم به خرید یا فروش می‌گیرند، این فقط یک معامله نیست؛ یک سیگنال سیاسی ـ اقتصادی است که به تمام بازار منتقل می‌شود.
در سال ۲۰۲۴، حجم خرید بانک‌های مرکزی به ۱۱۷۵ تن رسید؛ یعنی بیش از دو برابر متوسط دهه گذشته. بخش بزرگی از این خرید به چین، ترکیه، هند و روسیه نسبت داده می‌شود که به دلایل مختلف (تحریم، تنش ارزی، سیاست استقلال اقتصادی) به ذخیره‌سازی طلا روی آوردند. نقش چین بسیار کلیدی است، زیرا یوان هنوز جایگاه جهانی دلار را ندارد و طلا، پشتوانه‌ای روانی و واقعی برای سیاست پولی پکن فراهم می‌کند.
ماشین‌حساب بازدهی سرمایه‌گذاری در طلا
محاسبه بر اساس میانگین قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار بازار تهران در سال مبدا و مقصد.
قیمت‌ها تقریبی و برگرفته از داده‌های تاریخی اتحادیه طلا و منابع معتبر هستند.
اثر این خریدها بر قیمت دوگانه است:
۱. ایجاد کف قیمتی: وقتی بانک‌ها در حجم بالا خرید می‌کنند، سقوط قیمت دشوارتر می‌شود.
۲. ایجاد فاز شتاب: خریداران خصوصی وقتی می‌بینند بازیگران قدرتمند وارد شده‌اند، با اعتماد بیشتری طلا می‌خرند.
با نگاهی به این روند، می‌بینیم که حتی در ۲۰۲۳ که قیمت طلا رشد ملایم‌تری داشت، بانک‌ها خرید خود را کاهش ندادند – فقط کمی تعدیل کردند. همین استمرار، پیش‌بینی گلدمن ساکس را معتبرتر می‌کند. اگر این روند به ۲۰۲۵ ادامه یابد، کف قیمتی بالای ۳۰۰۰ دلار کاملاً دست‌یافتنی است.
ETFها – کاتالیزور نقدشوندگی
صندوق‌های قابل معامله طلا (Gold ETFs) یکی از مهم‌ترین راه‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم روی این فلز هستند. آن‌ها اجازه می‌دهند سرمایه‌گذاران بدون نیاز به خرید فیزیکی طلا، در مالکیت آن شریک شوند.
در سال ۲۰۲۴، تنها SPDR Gold Shares (نماد GLD) شاهد ورود سرمایه جدید ۱۲ میلیارد دلاری بود. مجموع ورودی به ETFهای طلا در جهان به ۲۳ میلیارد دلار رسید. این حجم جریان نقدی باعث افزایش فوری نقدشوندگی بازار شد و توانست بخش بزرگی از نوسانات تند را جذب کند.
ETFها همچنین حس روانی مثبتی در بازار ایجاد می‌کنند؛ وقتی ورودی سرمایه به این صندوق‌ها بیشتر می‌شود، سرمایه‌گذاران خرد هم به پیروی از روند اقدام می‌کنند، حتی اگر تغییرات بنیادی کوتاه‌مدت چندان قوی نباشد.
اعداد منفی در ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ نشان‌دهنده خروج سرمایه از ETFهاست، که همزمان با افت نسبی قیمت و جذابیت بازار سهام رخ داد. اما بازگشت قوی در ۲۰۲۴ این فرضیه را تأیید می‌کند که ETFها به محض ایجاد شرایط صعودی، سریع‌تر از هر بخش دیگری به بازار برمی‌گردند و نقش شتاب‌دهنده ایفا می‌کنند.
خانوارها – طلای زیر بالش
گرچه بازیگران نهادی در تیترها جلوترند، اما حجم طلای فیزیکی در اختیار خانوارها (به‌خصوص در آسیا و خاورمیانه) اگرچه پراکنده است، ولی در مجموع بالاست. در بازارهایی مثل هند، ایران و ویتنام، طلا همچنان به عنوان یک ابزار پس‌انداز امن ترجیح داده می‌شود.
در سال‌های تورمی، تقاضای فیزیکی خانوار می‌تواند فشار خرید نقدی بزرگی ایجاد کند. مثلاً در ۲۰۲۲ همزمان با جهش تورم جهانی، خرید جواهرات و سکه در خاورمیانه و جنوب آسیا بیش از ۱۵٪ رشد داشت. این روند در ۲۰۲۴ دوباره دیده شد، اما این بار با تمرکز روی شمش‌های کوچک (۱۰۰ گرمی و کمتر) که برای پوشش نقدینگی سریع مناسب‌اند.
نرخ بهره و شاخص دلار – دو متغیر کلیدی قیمت طلا
نرخ بهره واقعی و ارزش شاخص دلار (DXY) دو متغیر اقتصادی هستند که تقریباً همیشه در تحلیل‌های قیمت طلا حاضرند. رابطه این دو با طلا بیشتر به‌صورت معکوس است:
- وقتی نرخ بهره واقعی بالا می‌رود، نگهداری طلا که بازده نقدی ندارد، جذابیت کمتری پیدا می‌کند.
- وقتی دلار تقویت می‌شود، بهای طلا برای خریداران غیر‌دلاری گران‌تر می‌شود و تقاضا کاهش می‌یابد.
در سال ۲۰۲۴، فدرال رزرو پس از یک دوره افزایش سریع نرخ بهره در ۲۰۲۲–۲۰۲۳، به سمت ثبات و سپس کاهش تدریجی حرکت کرد. همزمان، شاخص دلار پس از قله ۱۱۳ واحدی در ۲۰۲۲، به نزدیکی ۹۹ واحد افت کرد. همین ترکیب، اکسیژن تازه‌ای برای بازار طلا فراهم کرد.
افت نرخ بهره واقعی به‌علاوه ضعیف‌تر شدن دلار، فضای بازی طلا را گسترده‌تر کرده است. در چنین شرایطی، حتی اخبار منفی جسته‌گریخته نتوانست روند صعودی فلز زرد را متوقف کند.
تاثیر رویدادهای ژئوپلیتیک
تنش‌های نظامی، بحران‌های سیاسی و بلایای طبیعی همگی می‌توانند سرمایه‌گذاران را به سمت دارایی‌های امنی مثل طلا هل دهند. در ۲۰۲۴، چند رویداد همزمان – از ادامه جنگ اوکراین تا تشدید تنش‌ها در دریای سرخ – بازار را به شدت تحت تأثیر گذاشت.
الگوی تکرارشونده این است که هر بار خبر منفی بزرگی منتشر می‌شود، قیمت طلا در همان روز یا روز بعد جهش می‌کند. گاهی این جهش‌ها موقت‌اند، اما اگر فضای کلی پرریسک باشد، همان جرقه‌ها به آتش دائم تبدیل می‌شوند.
| تاریخ | رویداد ژئوپلیتیک | تغییر روزانه قیمت طلا (%) |
|---|---|---|
| مارس 2024 | درگیری در مرز اوکراین-روسیه | +3.2% |
| جولای 2024 | انسداد موقت تنگه باب‌المندب | +2.7% |
| اکتبر 2024 | بحران سیاسی در تایوان | +4.1% |
| فوریه 2025 | حمله سایبری گسترده به زیرساخت مالی آسیا | +3.8% |
| جون 2025 | افزایش تنش در شبه‌جزیره کره | +2.5% |
این رویدادها نشان می‌دهند که بخش سنتی تقاضا برای طلا هنوز همان «پناهگاه امن» سال‌های گذشته است. هر چه نااطمینانی در جهان بیشتر شود، سقف‌های قیمتی جدید دور از دسترس نخواهد بود.
سناریوهای سال ۲۰۲۵ – از ۳۷۰۰ تا ۴۰۰۰ دلار
با ترکیب عوامل بنیادین (نرخ بهره، دلار، خرید بانک‌های مرکزی) و عوامل مقطعی (ژئوپلیتیک، جریان ETFها)، می‌توان چند مسیر احتمالی را برای سال ۲۰۲۵ ترسیم کرد:
- سناریوی صعود کامل: ادامه جریان ورود سرمایه، خرید بالای بانک‌ها و نرخ بهره پایین → ۴۰۰۰ دلار تا تابستان.
- سناریوی توقف موقت: تثبیت نرخ‌ها و آرامش نسبی ژئوپلیتیک → محدوده ۳۲۰۰–۳۵۰۰ دلار.
- سناریوی اصلاح: بازگشت تهاجمی سیاست انقباضی آمریکا یا سقوط خرید بانک‌ها → افت تا ۲۸۰۰ دلار.
سناریوی صعود کامل نیازمند هم‌زمانی مثبت عوامل اقتصادی و سیاسی است، اما بازار ۲۰۲۴ نشان داد که این هم‌زمانی غیرممکن نیست.
جمع‌بندی – پیام برای سرمایه‌گذاران
طی یک دهه گذشته، طلا بارها نشان داده که توانایی عبور از بحران‌ها را دارد و حتی از آن‌ها سود می‌برد. سال ۲۰۲۴ نقطه عطفی بود که این نقش را به‌صورت پررنگ دوباره احیا کرد.
برای سال ۲۰۲۵، هسته اصلی تحلیل گلدمن ساکس – رسیدن به ۴۰۰۰ دلار – بیش از یک شعار تبلیغاتی است. داده‌ها، روندها و رفتار بازیگران بزرگ، همسو با این پیش‌بینی حرکت می‌کنند.
سرمایه‌گذاران جدی باید به سه نکته توجه کنند:
- دنبال کردن مداوم سیاست‌های پولی آمریکا و شاخص دلار
- رصد جریان ورود/خروج سرمایه به ETFها
- بررسی آمار رسمی خرید بانک‌های مرکزی
در نهایت، طلا ممکن است مثل هر دارایی دیگری فازهای اصلاحی تجربه کند، اما جایگاه آن به عنوان «لنگر آرامش روانی» در سرمایه‌گذاری مدرن بعید است تغییر کند.
